خانوادهی قورباغههای آبی استرالیایی Myobatrachidae، خانوادهای از زیرراستهی نوغوکسانیان، از راستهی بیدُمسانان و از ردهی دوزیستان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان قورباغههای بازانگشت، بازانگشت خشکی، نواری و وزغها را نام برد. گونههای خانوادهی قورباغههای آبی استرالیایی تنها در کشور استرالیا و جزیرهی گینهی نو یافت میشوند. این جانوران بدنی کوتاه و بدون دُم، پوستی هموار یا ناهموار، چشمانی درشت با مردمک افقی و دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند. هرچند گونههای دالانساز پاهایی کوتاه ولی نیرومند دارند.
بیشتر گونههای این خانواده خشکیزی و آبزی هستند، هرچند گونههای دالانساز نیز در میان آنان یافت میشود. برخی از نوزادان این قورباغهها مرحلهی لاروی ندارند و همچون قورباغهی کامل، ولی کوچک سر از تخم بیرون میآورند. از همین روی قورباغهها تخمهای خود را بهجای آب، در گودالی میان شنها میگذارند. قورباغهی بیابانی با درازای ۱/۸ سانتیمتر و قورباغهی نواری غولپیکر با درازای ۱۲ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی قورباغههای آبی استرالیایی بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی قورباغههای آبی استرالیایی میپردازد با ۲۲ گونه (از ۶۶ گونه) آشنا میشویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغهها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راستهی بیدُمسانان است. دوزیستان جانورانی خونسرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای میگیرند. بیشتر دوزیستان تخمگذارند. نوزادی که از تخم بیرون میآید لارو نامیده میشود. لاروها گام به گام و با فرآیندی بهنام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون میشوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی میکنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه ششها و پوست خود دموبازدم انجام میدهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمیتوانند دموبازدم انجام دهند، پس میمیرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگهای خونی زیر پوست میرود و رگها نیز اکسیژن را به بخشهای گوناگون بدن میرسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نامهای غدههای موکوسی، غدههای دانهدار و غدههای لولهای هستند. غدههای موکوسی پوست را نمناک نگاه میدارند. غدههای دانهدار از پوست زهر تراوش میکنند و غدههای لولهای از پوست مادهای چسبناک تراوش میکنند. مادهی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفتگیری کاربرد دارد.
قورباغهها خونسرد هستند، بهگونهای که درجهی دمای بدن آنان، همانند درجهی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدنشان سرد میشود، آفتاب میگیرند تا گرم شوند و زمانی که بدنشان بیش از اندازه گرم میشود، به درون آب میروند تا خنک شوند. قورباغهها در آب تخمگذاری میکنند. تخمهای آنان درون لایهای از مادهای ژلاتینی جای گرفتهاند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون میآورد، مانند ماهیان باله دارد. او میتواند با بالهها و دُم بلندش شنا کند. قورباغهی نابالغ از راه آبشش دموبازدم انجام میدهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمیآید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد میکنند. سپس ششها بزرگ میشوند و قورباغهی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، میتواند دموبازدم انجام داده و کمکم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاهتر میشود تا اینکه قورباغهی جوان همانند قورباغههای بالغ میشود.
قورباغهها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبندهی درازی دارند. درازای این زبان کموبیش یک سوم درازای بدن آنهاست. زبان قورباغهها بهجای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب میکنند و با آن حشرات را شکار میکنند. زبان نیرومند آنان میتواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغهها دندانهایی بهنام وومرین دارند که در آروارهی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندانهای آروارهی بالایی کمتوانند، آروارهی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغهها نمیتوانند خوراک را بجوند. آنان این دندانها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار بهکارگیری میکنند و سپس خوراک را یکجا فرو میبرند. قورباغهها گوش بیرونی ندارند. بهجای آن تمپانوم یا طبلگوش یا پردهگوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موجهای صدا پردهگوش را میلرزاند، سپس پردهگوش موجها را به گوش میانی و گوش میانی موجها را به مغز میرساند.
قورباغههای نر دارای کیسههای صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آنکه این کیسهها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر میشوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده میشود. بهکارگیری کیسهی صدا بدین گونه است که قورباغهی نر هوا را فرو برده و سوراخهای بینی و دهان خود را میبندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و ششهای خود پس و پیش میکند. زمانی صدا پدید میآید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آنها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز میخواند، کیسههای صدا همانند یک تشدیدگر کار میکند و توان صدای قورباغه را افزایش میدهد.
قورباغهها و وزغها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونیهایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغهها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آبها زندگی میکنند. ولی بیشتر وزغها پوستی ناهموار، خشک و زگیلمانند دارند و بیشتر خشکیزی هستند. قورباغهها دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی بهجای راه رفتن، میجهند. ولی وزغها دستها و پاهایی هماندازه دارند، از همین روی بهجای پریدن، راه میروند. بیشتر قورباغهها انگشتانی پردهدار برای شنا کردن دارند، ولی وزغها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغهها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین میآیند. برخی نیز دالانساز هستند و در زیر زمین زندگی میکنند و تنها برای زادآوری به روی زمین میآیند. گروهی از قورباغهها زهرآگین هستند، بهگونهای که برخی از آنان از زهرآگینترین جانوران خشکیزی زمین بهشمار میروند.
سردهی قورباغههای تپهشنی Arenophryne
نام: قورباغهی تپهشنی شمالی Northern sandhill frog
نام علمی: Arenophryne rotunda
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: تپههای شنی منطقهای بسیار کوچک در کرانههای غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۶ تا ۳ سانتیمتر برای نرها و ۲/۸ تا ۳/۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: David Nelson
نام: قورباغهی تپهشنی جنوبی Southern sandhill frog
نام علمی: Arenophryne xiphorhyncha
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: تپههای شنی پارک ملی کالباری در کرانههای غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Ben Parkhurst
سردهی Assa
نام: قورباغهی کیسهدار Pouched frog
نام علمی: Assa darlingtoni
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی منطقههای کوهستانی جنوب شرقی ایالت کوئینزلند و شمال نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Matt Summerville
سردهی قورباغههای بازانگشت Crinia
نام: قورباغهی دوزبانه Bilingual frog
نام علمی: Crinia bilingua
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای نمناک، رودها و باتلاقهای منطقهی کیمبرلی در شمال ایالت استرالیای غربی و شمال سرزمین شمالی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Stephen Zozaya
نام: قورباغهی بیابانی Desert froglet
نام علمی: Crinia deserticola
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای نیمهخشک شمال شرقی ایالت استرالیای جنوبی، ایالت کوئینزلند، سرزمین شمالی و شمال شرقی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۱/۳ تا ۱/۸ سانتیمتر
نگاره: Anders Zimny
نام: قورباغهی کیمبرلی Kimberley froglet
نام علمی: Crinia fimbriata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: پارک ملی رودخانهی میچل در منطقهی کیمبرلی در شمال ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۱/۸ سانتیمتر
نگاره: Stephen Zozaya
نام: قورباغهی رشتهکوه فلیندرز شمالی Northern Flinders Ranges froglet
نام علمی: Crinia flindersensis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جویبارهای آرام و سنگی شمال رشتهکوه فلیندرز در ایالت استرالیای جنوبی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۱/۴ تا ۲/۱ سانتیمتر برای نرها و ۱/۶ تا ۲/۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Ryan Francis
نام: قورباغهی رانسرخ Red-thighed froglet
نام علمی: Crinia georgiana
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای کرانهای، جنگلهای پُر آب، مردابها، کشتزارها و باغهای روستایی جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۴ تا ۳/۲ سانتیمتر برای نرها و ۳ تا ۳/۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Brentonvt
نام: قورباغهی گلاورت Glauert's froglet
نام علمی: Crinia glauerti
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و مردابهای جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Angus McNab
نام: قورباغهی یاتاقاننشان شرقی Eastern sign-bearing froglet
نام علمی: Crinia parinsignifera
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبگیرها و باتلاقهای جنوب شرقی ایالت کوئینزلند، ایالتهای نیو ساوت ولز و ویکتوریا و جنوب شرقی ایالت استرالیای جنوبی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۳ سانتیمتر
نگاره: Ian Bool
نام: قورباغهی دروغین غربی False western froglet
نام علمی: Crinia pseudinsignifera
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دریاچهها، آببندها و باتلاقهای جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳ سانتیمتر
نگاره: John Anderson
نام: قورباغهی دوردست Remote froglet
نام علمی: Crinia remota
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای تندابی و باتلاقهای شمال سرزمین شمالی و شمال شرقی ایالت کوئینزلند کشور استرالیا و جنوب کشور پاپوآ گینهی نو در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲ سانتیمتر
نگاره: -
نام: قورباغهی رشتهکوه فلیندرز Flinders Ranges froglet
نام علمی: Crinia riparia
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جویبارها و منطقههای سنگی رشتهکوه فلیندرز در مرکز ایالت استرالیای جنوبی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲ تا ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Ken Griffiths
نام: قورباغهی شرقی معمولی Common eastern froglet
نام علمی: Crinia signifera
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، آبگیرها و جویبارهای جنوب شرقی ایالت کوئینزلند، شرق ایالت نیو ساوت ولز، ایالت ویکتوریا، جنوب شرقی ایالت استرالیای جنوبی و ایالت و جزیرهی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳ سانتیمتر
نگاره: Chris Tzaros
نام: قورباغهی اسلاون Sloane's froglet
نام علمی: Crinia sloanei
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای دشت تندابی یا نمناک موسمی گرمسیری یا نیمهگرمسیری و مردابهای آب شیرین حوزهی آبی ماری-دارلینگ در مرکز جنوب ایالت نیو ساوت ولز و مرکز شمال ایالت ویکتوریای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲ تا ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Jules Farquhar
نام: قورباغهی تاسمانیایی Tasmanian froglet
نام علمی: Crinia tasmaniensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جویبارها، استخرها، گودالها، آببندها و باتلاقهای ایالت و جزیرهی تاسمانی در جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳ سانتیمتر
نگاره: Ryan Francis
نام: قورباغهی والوم Wallum froglet
نام علمی: Crinia tinnula
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: زمینهای باتلاقی والوم در کرانههای جنوب شرقی ایالت کوئینزلند و شمال شرقی ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲ سانتیمتر
نگاره: Wes Read
سردهی قورباغههای بازانگشت خشکی Geocrinia
نام: قورباغهی شکمسفید White-bellied frog
نام علمی: Geocrinia alba
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جویبارهای منطقههای باتلاقی جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲/۴ سانتیمتر
نگاره: Ian Bool
نام: قورباغهی هموار جنوبی Southern smooth froglet
نام علمی: Geocrinia laevis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک سختبرگ و کاج جزیره و ایالت تاسمانی، جنوب غربی ایالت ویکتوریا و جنوب شرقی ایالت استرالیای جنوبی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Jules Farquhar
نام: قورباغهی چمنزار Lea's frog
نام علمی: Geocrinia leai
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جویبارها و باتلاقهای کرانههای جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳ سانتیمتر
نگاره: Damian Lettoof
نام: قورباغهی نورنالوپ Nornalup frog
نام علمی: Geocrinia lutea
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: لبهی جنگلها، باتلاقها و جویبارهای کرانههای جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Jari Cornelis
نام: قورباغهی رزیت Roseate frog
نام علمی: Geocrinia rosea
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کرانههای جنوب غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ سانتیمتر
نگاره: Stephen Zozaya
گونههای خانوادهی قورباغههای آبی استرالیایی (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین