نام: کوسه‌ی آسوده Basking shark
نام علمی: Cetorhinus maximus
فرمان‌رو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: غضروف‌ماهیان
راسته: کوسه‌سانان
خانواده: کوسگان نهنگ‌بینی
سرده: کوسه‌های نهنگ‌بینی
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زمان زیست: دوره‌ی میوسن (۲۳/۰۳ تا ۵/۳۳۲ میلیون سال پیش) تا دوره‌ی هولوسن (۱۱۷۰۰ سال پیش تاکنون)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰۰۰ متری آب‌های سرد تا معتدل گرم همه‌ی اقیانوس جهان، میان مدارهای ۷۵ درجه‌ی شمالی تا ۵۸ درجه‌ی جنوبی و ۱۱۱ درجه‌ی شرقی تا ۴۲ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی
زندگانی: ۳۲ سال
سن بلوغ: نرها ۸ سالگی و ماده‌ها ۱۱/۵ سالگی
زادآوری: تخم‌گذار زنده‌زا، ۴ نوزاد، با ۳۶ ماه زمان بارداری (کوسه‌های آسوده سالی یک‌بار و در ماه‌های گرم (می تا ژوئیه) زادآوری می‌کنند. همچنین در روش تخم‌زنده‌زایی، جنین در زهدان مادر با بهره‌گیری از زرده که بیشتر همانند زرده تخم مرغ است رشد می‌کند. جنین روبه‌رشد خوراک خود را از بدن مادر نمی‌گیرد و مواد درون کیسه زرده را می‌خورد.)
خوراک: شکار زئوپلانکتون‌ها
شکارگران: آدمی
رنگ: قهوه‌ای گراینده به خاکستری تا سیاه در پشت و سفید کم‌رنگ در شکم، دارای پوستی خال‌دار و درون دهانی سفید
اندازه: وزن ۴۰۰۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۵۲۰ سانتی‌متر (۱۵/۲ متر) برای نرها و ۹۸۰ سانتی‌متر (۹/۸ متر) برای ماده‌ها
درباره‌ی جانور: کوسه‌ی آسوده یا کوسه‌ی آفتاب‌گیر، تنها گونه‌ی به‌جا مانده از خانواده‌ی کوسگان نهنگ‌بینی Cetorhinidae است. تاکنون ۲ سرده از خانواده‌ی کوسگان نهنگ‌بینی نابود شده و از میان رفته‌اند. کوسه‌ی آسوده، دومین کوسه و ماهی بزرگ زنده‌ی جهان پس از کوسه‌نهنگ و یکی از سه کوسه‌ی پلانکتون‌خوار در کنار کوسه‌نهنگ و کوسه‌ی دهان‌بزرگ است. افزون بر این، کوسه‌ی آسوده جانوری دریازی و به‌جز زمان زادآوری، جانوری تنهازیست است. هرچند در ماه‌های تابستان و در تکه‌های انبوه زئوپلانکتون‌ها، گروه‌زیست است. این جانوران بدنی کشیده، دوکی‌مانند و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری کشیده، پوزه‌ای مخروطی، دهانی بزرگ و ۲ باله‌ی پشتی دارند. باله‌ی پشتی نخست از باله‌ی پشتی دوم بسیار بزرگ‌تر است. این کوسه‌ها باله‌ی دُمی دگرباله‌ای یا هتروسرکال (ناهمسان) دارند. همچنین آنان کیل‌های کناری نیروند در پایه‌ی باله‌ی دمی هلالی‌مانندشان دارند. چشمان این کوسه‌ها دارای پوسته‌ی پلکی یا پلک سوم هستند. پلک سوم شفاف یا نیمه‌شفاف است و می‌تواند از گوشه‌ی چشم تا سراسر چشم گسترش یابد. همچنین پلک سوم توانایی باز و بسته شدن دارد و در کنار نگهداری از چشم، آن را نمناک می‌کند. کوسه‌ی آسوده یا کوسه‌ی آفتاب‌گیر دارای نام‌های دیگری همچون کوسه‌ی استخوانی، کوسه‌ی فیل، بادبان‌ماهی و ماهی خورشید است. این کوسه از آن رو کوسه‌ی آسوده یا کوسه‌ی آفتاب‌گیر نامیده می‌شود که بیشتر سرگرم آفتاب‌گیری بر روی آب دیده می‌شود و در زمانی که به آرامی و با دهان باز شنا می‌کند، آب را به درون دهانش فرو برده و زئوپلانکتون‌ها را در آبشش‌هایش به دام می‌اندازد. کوسه‌های آسوده ۵ شکاف آبششی دارند که در پشت دهان‌شان باز می‌شوند. یکی از کارهایی که این شکاف‌ها انجام می‌دهند، پالایش آب و به‌دام انداختن زئوپلانکتون‌هاست. این کوسه‌ها در هر ردیف آبشش‌های‌شان دارای ۱۰۰۰ موی زبر و شانه‌مانند به بلندای ۱۰ سانتی‌متر دارند. کوسه‌های آسوده برای شکار زئوپلانکتون‌ها، نخست آب فراوانی را فرو برده و سپس با بستن دهان‌شان، آب را به درون آبشش‌ها فشار می‌دهند. در این زمان موهای زبر و شانه‌مانند آبشش‌ها همچون یک الک، جلو بیرون رفتن زئوپلانکتون‌ها را گرفته و کوسه‌ها می‌توانند آنان را بخورند. کوسه‌های آسوده کند هستند و آهسته شنا می‌کنند، ولی می‌توانند جهش‌های بلندی به بیرون از آب انجام دهند. سرعت شنای آنان ۳/۷ کیلومتر در ساعت است. این کوسه‌ها کوچ‌رو هستند و کوچ‌های میان‌اقیانوسی انجام می‌دهند. آنان میان نیم‌کره‌ی شمالی و نیم‌کره‌ی جنوبی در حرکت هستند. درازای برخی از این کوچ‌ها بیش از ۹۰۰۰ کیلومتر است.
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - fishbase
نگاره: Charles Hood - Charles Hood
گردآوری: فرتورچین
