
خانوادهی قورباغههای جنگلی پنهان Aromobatidae، خانوادهای از زیرراستهی نوغوکسانیان، از راستهی بیدُمسانان و از ردهی دوزیستان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۱۳۹ گونه است که در ۵ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان قورباغهی زهرآگین رانبرلیان و قورباغهی راکت تالامانکا را نام برد. گونههای خانوادهی قورباغههای جنگلی پنهان در آمریکای مرکزی، آمریکای جنوبی و جزیرههای آنتیل کوچک در دریای کارائیب زندگی میکنند. این جانوران بدنی کوتاه و بدون دُم، پوستی هموار، چشمانی درشت با مردمک افقی و دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند. همچنین همهی گونههای این خانواده خشکیزی هستند. قورباغهی راکت کُند با درازای ۱/۷ سانتیمتر و قورباغهی راکت پالم با درازای ۴/۲ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی قورباغههای جنگلی پنهان بهشمار میروند. در این نوشته با ۲۲ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغهها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راستهی بیدُمسانان است. دوزیستان جانورانی خونسرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای میگیرند. بیشتر دوزیستان تخمگذارند. نوزادی که از تخم بیرون میآید لارو نامیده میشود. لاروها گام به گام و با فرآیندی بهنام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون میشوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی میکنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه ششها و پوست خود دموبازدم انجام میدهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمیتوانند دموبازدم انجام دهند، پس میمیرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگهای خونی زیر پوست میرود و رگها نیز اکسیژن را به بخشهای گوناگون بدن میرسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نامهای غدههای موکوسی، غدههای دانهدار و غدههای لولهای هستند. غدههای موکوسی پوست را نمناک نگاه میدارند. غدههای دانهدار از پوست زهر تراوش میکنند و غدههای لولهای از پوست مادهای چسبناک تراوش میکنند. مادهی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفتگیری کاربرد دارد.
قورباغهها خونسرد هستند، بهگونهای که درجهی دمای بدن آنان، همانند درجهی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدنشان سرد میشود، آفتاب میگیرند تا گرم شوند و زمانی که بدنشان بیش از اندازه گرم میشود، به درون آب میروند تا خنک شوند. قورباغهها در آب تخمگذاری میکنند. تخمهای آنان درون لایهای از مادهای ژلاتینی جای گرفتهاند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون میآورد، مانند ماهیان باله دارد. او میتواند با بالهها و دُم بلندش شنا کند. قورباغهی نابالغ از راه آبشش دموبازدم انجام میدهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمیآید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد میکنند. سپس ششها بزرگ میشوند و قورباغهی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، میتواند دموبازدم انجام داده و کمکم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاهتر میشود تا اینکه قورباغهی جوان همانند قورباغههای بالغ میشود.
قورباغهها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبندهی درازی دارند. درازای این زبان کموبیش یک سوم درازای بدن آنهاست. زبان قورباغهها بهجای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب میکنند و با آن حشرات را شکار میکنند. زبان نیرومند آنان میتواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغهها دندانهایی بهنام وومرین دارند که در آروارهی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندانهای آروارهی بالایی کمتوانند، آروارهی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغهها نمیتوانند خوراک را بجوند. آنان این دندانها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار بهکارگیری میکنند و سپس خوراک را یکجا فرو میبرند. قورباغهها گوش بیرونی ندارند. بهجای آن تمپانوم یا طبلگوش یا پردهگوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موجهای صدا پردهگوش را میلرزاند، سپس پردهگوش موجها را به گوش میانی و گوش میانی موجها را به مغز میرساند.
قورباغههای نر دارای کیسههای صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آنکه این کیسهها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر میشوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده میشود. بهکارگیری کیسهی صدا بدین گونه است که قورباغهی نر هوا را فرو برده و سوراخهای بینی و دهان خود را میبندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و ششهای خود پس و پیش میکند. زمانی صدا پدید میآید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آنها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز میخواند، کیسههای صدا همانند یک تشدیدگر کار میکند و توان صدای قورباغه را افزایش میدهد.
قورباغهها و وزغها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونیهایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغهها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آبها زندگی میکنند. ولی بیشتر وزغها پوستی ناهموار، خشک و زگیلمانند دارند و بیشتر خشکیزی هستند. قورباغهها دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی بهجای راه رفتن، میجهند. ولی وزغها دستها و پاهایی هماندازه دارند، از همین روی بهجای پریدن، راه میروند. بیشتر قورباغهها انگشتانی پردهدار برای شنا کردن دارند، ولی وزغها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغهها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین میآیند. برخی نیز دالانساز هستند و در زیر زمین زندگی میکنند و تنها برای زادآوری به روی زمین میآیند. گروهی از قورباغهها زهرآگین هستند، بهگونهای که برخی از آنان از زهرآگینترین جانوران خشکیزی زمین بهشمار میروند.
زیرخانوادهی Allobatinae
سردهی قورباغههای پرستار Allobates

نام: قورباغهی راکت مانو Manu rocket frog
نام علمی: Allobates conspicuus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری شرق کشور پرو و ایالت اکری در غرب کشور برزیل در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Pierson Hill

نام: -
نام علمی: Allobates crombiei
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم، و استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای ایالتهای پارا و توکانتینس در شمال کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Renato Gaiga

نام: قورباغهی زهرآگین رانبرلیان Brilliant-thighed poison frog
نام علمی: Allobates femoralis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای، و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای کلمبیا، ونزوئلا، سورینام، گویان، گویان فرانسه، اکوادور، پرو، شمال بولیوی و شمال برزیل در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ تا ۳/۳ سانتیمتر برای نرها و ۳/۳ تا ۳/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Jacob Loyacano

نام: قورباغهی راکت گوییاس Goias rocket frog
نام علمی: Allobates goianus
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، استخرها و مردابهای آب شیرین همیشگی و استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای ایالت گوییاس در مرکز کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Leandro de Oliveira Drummond

نام: قورباغهی راکت سانتا سسیلیا Santa Cecilia rocket frog
نام علمی: Allobates insperatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) و استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای شمال شرقی کشور اکوادور و شمال غربی کشور پرو در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۵ تا ۱/۷ سانتیمتر
نگاره: Aaron Bloch

نام: -
نام علمی: Allobates juanii
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در بخش متا در مرکز کشور کلمبیا در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Christian Daniel Martinez Rodriguez

نام: قورباغهی راکت کینگزبری Kingsbury's rocket frog
نام علمی: Allobates kingsburyi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در کشور اکوادور در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ تا ۲ سانتیمتر برای نرها و ۱/۹ تا ۲/۲ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Alberto Sanchez Vialas

نام: قورباغهی راکت کند Dull rocket frog
نام علمی: Allobates marchesianus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، استخرها و مردابهای آب شیرین همیشگی و استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای جنوب شرقی کشور کلمبیا، جنوب ونزوئلا، شمال غربی برزیل و شمال شرقی پرو در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۵ تا ۱/۷ سانتیمتر
نگاره: Mike Pingleton

نام: قورباغهی زهرآگین مایر Myers' poison frog
نام علمی: Allobates myersi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، زمینهای کشتپذیر و باغهای روستایی مرکز و جنوب شرقی کشور کلمبیا و ایالت آمازوناس در شمال غربی کشور برزیل در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ سانتیمتر برای نرها و ۳/۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Mike Pingleton

نام: قورباغهی راکت ریو Rio rocket frog
نام علمی: Allobates olfersioides
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای ایالتهای سرژیپه، ریو دو ژانیرو، اسپیریتو سانتو، باهیا، آلاگواس و پرنامبوکو در شرق کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۱ تا ۱/۹ سانتیمتر
نگاره: Renato Augusto Martins

نام: -
نام علمی: Allobates ornatus
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) و رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم منطقهی سن مارتین در کشور پرو در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ سانتیمتر برای نرها و ۱/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Remco Stuster

نام: قورباغهی راکت تالامانکا Talamanca rocket frog
نام علمی: Allobates talamancae
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، خلاشها، مردابها، باتلاقها، پودابها و پودهزارها، و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای نیکاراگوئه، کاستاریکا و پاناما در آمریکای مرکزی و غرب کلمبیا و شمال غربی اکوادور در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲/۴ سانتیمتر برای نرها و ۱/۶ تا ۲/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Rob Schell

نام: قورباغهی راکت سهخط Three-striped rocket frog
نام علمی: Allobates trilineatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در جنوب کشور کلمبیا، شرق اکوادور، شرق پرو، شمال و مرکز بولیوی و ایالتهای آکری و آمازوناس در غرب برزیل در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۵ تا ۱/۸ سانتیمتر برای نرها و ۱/۵ تا ۱/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Kenny Wray

نام: قورباغهی زهرآگین سرخ Sanguine poison frog
نام علمی: Allobates zaparo
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در شمال شرقی کشور اکوادور و شمال غربی کشور پرو در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۷ تا ۳/۱ سانتیمتر
نگاره: Master en Biodiversidad en Areas Tropicales
زیرخانوادهی Anomaloglossinae
سردهی Anomaloglossus

نام: قورباغهی راکت گویان Guiana rocket frog
نام علمی: Anomaloglossus baeobatrachus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، استخرها و مردابهای آب شیرین همیشگی و استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای کشورهای سورینام و گویان فرانسه و ایالت آماپا در شمال برزیل در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Frank Deschandol

نام: قورباغهی راکت بیب Beebe's rocket frog
نام علمی: Anomaloglossus beebei
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و گرمدشتهای نمناک مرکز غرب کشور گویان در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۲ تا ۱/۷ سانتیمتر برای نرها و ۱/۶ تا ۱/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Beth A. Pettitt

نام: قورباغهی راکت دگرانویل Degranville's rocket frog
نام علمی: Anomaloglossus degranvillei
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در مرکز غرب گویان فرانسه در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۴ تا ۲/۱ سانتیمتر
نگاره: M. Dewynter
سردهی Rheobates

نام: قورباغهی راکت پالم Palm rocket frog
نام علمی: Rheobates palmatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، چراگاهها و زمینهای آبیاری شده (دربرگیرندهی کانالهای آبیاری) در مرکز کشور کلمبیا در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ تا ۴/۲ سانتیمتر
نگاره: Alonso Quevedo Gil

نام: قورباغهی راکت لوس اوریبیوس Los Auribios rocket frog
نام علمی: Rheobates pseudopalmatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در بخش انتیوکیا در شمال غربی کشور کلمبیا در شمال غربی آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۴ سانتیمتر برای نرها و ۴/۲ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Daniel Vásquez-Restrepo
زیرخانوادهی Aromobatinae
سردهی قورباغههای زهرآگین انگشتدار Mannophryne

نام: قورباغهی زهرآگین طوقی Collared poison frog
نام علمی: Mannophryne collaris
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) و رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم ایالت مریدا در شمال غربی کشور ونزوئلا در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Jose Luis Vieira

نام: قورباغهی زهرآگین هرمینا Hermina's poison frog
نام علمی: Mannophryne herminae
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم، کلانکشتزارها و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری مرکز شمال کشور ونزوئلا در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۱ تا ۲/۳ سانتیمتر برای نرها و ۲/۵ تا ۲/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Aldemar A. Acevedo

نام: قورباغهی جویبار ترینیداد Trinidad stream frog
نام علمی: Mannophryne trinitatis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم، استخرها و مردابهای آب شیرین همیشگی، استخرها و مردابهای آب شیرین موسمی و دورهای، و کارستها و دیگر سیستمهای آبی زیرزمینی کشور جزیرهای ترینیداد و توباگو در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۲ سانتیمتر برای نرها و ۲/۲ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: John Fritchey
بنمایگان: wikipedia - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین





