خانواده‌ی آزادانگشتان Eleutherodactylidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی نوغوک‌سانیان، از راسته‌ی بی‌دُم‌سانان و از رده‌ی دوزیستان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان قورباغه‌های رابر، جیرجیرو و کوکی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی آزادانگشتان در جنوب آمریکای شمالی، آمریکای مرکزی و شمال آمریکای جنوبی زندگی می‌کنند. این جانوران بدنی کوتاه و بدون دُم، پوستی هموار، چشمانی درشت با مردمک افقی و دست‌هایی کوتاه و پاهایی بلند با انگشتانی چسبناک برای بالا رفتن از درختان دارند. 
بیشتر گونه‌های این خانواده درختی هستند، هرچند گونه‌های خشکی‌زی نیز در میان آنان یافت می‌شود. همچنین نوزادان این قورباغه‌ها مرحله‌ی لاروی ندارند و همچون قورباغه‌ی کامل، ولی کوچک سر از تخم بیرون می‌آورند. قورباغه‌ی کوتوله‌ی کوه ایبِریا با درازای ۱ سانتی‌متر و قورباغه‌ی رابر دیکینی با درازای ۸/۸ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی آزادانگشتان به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی آزادانگشتان می‌پردازد با ۲۱ گونه (از ۶۱ گونه) آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغه‌ها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راسته‌ی بی‌دُم‌سانان است. دوزیستان جانورانی خون‌سرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای می‌گیرند. بیشتر دوزیستان تخم‌گذارند. نوزادی که از تخم بیرون می‌آید لارو نامیده می‌شود. لاروها گام به گام و با فرآیندی به‌نام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون می‌شوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی می‌کنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه شش‌ها و پوست خود دم‌وبازدم انجام می‌دهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمی‌توانند دم‌وبازدم انجام دهند، پس می‌میرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگ‌های خونی زیر پوست می‌رود و رگ‌ها نیز اکسیژن را به بخش‌های گوناگون بدن می‌رسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نام‌های غده‌های موکوسی، غده‌های دانه‌دار و غده‌های لوله‌ای هستند. غده‌های موکوسی پوست را نمناک نگاه می‌دارند. غده‌های دانه‌دار از پوست زهر تراوش می‌کنند و غده‌های لوله‌ای از پوست ماده‌ای چسبناک تراوش می‌کنند. ماده‌ی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفت‌گیری کاربرد دارد.
قورباغه‌ها خونسرد هستند، به‌گونه‌ای که درجه‌ی دمای بدن آنان، همانند درجه‌ی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدن‌شان سرد می‌شود، آفتاب می‌گیرند تا گرم شوند و زمانی که بدن‌شان بیش از اندازه گرم می‌شود، به درون آب می‌روند تا خنک شوند. قورباغه‌ها در آب تخم‌گذاری می‌کنند. تخم‌های آنان درون لایه‌ای از ماده‌ای ژلاتینی جای گرفته‌اند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون می‌آورد، مانند ماهیان باله دارد. او می‌تواند با باله‌ها و دُم بلندش شنا کند. قورباغه‌ی نابالغ از راه آبشش دم‌وبازدم انجام می‌دهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمی‌آید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد می‌کنند. سپس شش‌ها بزرگ می‌شوند و قورباغه‌ی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، می‌تواند دم‌وبازدم انجام داده و کم‌کم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاه‌تر می‌شود تا این‌که قورباغه‌ی جوان همانند قورباغه‌های بالغ می‌شود.
قورباغه‌ها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبنده‌ی درازی دارند. درازای این زبان کم‌وبیش یک سوم درازای بدن آن‌هاست. زبان قورباغه‌ها به‌جای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب می‌کنند و با آن حشرات را شکار می‌کنند. زبان نیرومند آنان می‌تواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغه‌ها دندان‌هایی به‌نام وومرین دارند که در آرواره‌ی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندان‌های آرواره‌ی بالایی کم‌توانند، آرواره‌ی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغه‌ها نمی‌توانند خوراک را بجوند. آنان این دندان‌ها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار به‌کارگیری می‌کنند و سپس خوراک را یک‌جا فرو می‌برند. قورباغه‌ها گوش بیرونی ندارند. به‌جای آن تمپانوم یا طبل‌گوش یا پرده‌گوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موج‌های صدا پرده‌گوش را می‌لرزاند، سپس پرده‌گوش موج‌ها را به گوش میانی و گوش میانی موج‌ها را به مغز می‌رساند.
قورباغه‌های نر دارای کیسه‌های صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آن‌که این کیسه‌ها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر می‌شوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده می‌شود. به‌کارگیری کیسه‌ی صدا بدین گونه است که قورباغه‌ی نر هوا را فرو برده و سوراخ‌های بینی و دهان خود را می‌بندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و شش‌های خود پس و پیش می‌کند. زمانی صدا پدید می‌آید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آن‌ها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز می‌خواند، کیسه‌های صدا همانند یک تشدیدگر کار می‌کند و توان صدای قورباغه را افزایش می‌دهد. 
قورباغه‌ها و وزغ‌ها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونی‌هایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغه‌ها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آب‌ها زندگی می‌کنند. ولی بیشتر وزغ‌ها پوستی ناهموار، خشک و زگیل‌مانند دارند و بیشتر خشکی‌زی هستند. قورباغه‌ها دست‌هایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی به‌جای راه رفتن، می‌جهند. ولی وزغ‌ها دست‌ها و پاهایی هم‌اندازه دارند، از همین روی به‌جای پریدن، راه می‌روند. بیشتر قورباغه‌ها انگشتانی پرده‌دار برای شنا کردن دارند، ولی وزغ‌ها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغه‌ها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین می‌آیند. برخی نیز دالان‌ساز هستند و در زیر زمین زندگی می‌کنند و تنها برای زادآوری به روی زمین می‌آیند. گروهی از قورباغه‌ها زهرآگین هستند، به‌گونه‌ای که برخی از آنان از زهرآگین‌ترین جانوران خشکی‌زی زمین به‌شمار می‌روند.

زیرخانواده‌ی آزادانگشتیان Eleutherodactylinae
سرده‌ی قورباغه‌های دینک Diasporus

نام: -
نام علمی: Diasporus anthrax
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های نمناک گرمسیری بخش‌های انتیوکیا، کالداس و سانتاندر در کشور کلمبیا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۱/۹ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Antoinefouquet

نام: قورباغه‌ی بارانی رنگرز زرد Yellow dyer rainfrog
نام علمی: Diasporus citrinobapheus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های غرب کشور پاناما در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲ سانتی‌متر برای نرها و ۲/۲ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Frank Deschandol

نام: قورباغه‌ی دینک معمولی Common dink frog
نام علمی: Diasporus diastema
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک و کوهستانی نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری کشورهای پاناما، کاستاریکا، نیکاراگوئه و هندوراس در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ تا ۲/۲ سانتی‌متر برای نرها و ۱/۵ تا ۲/۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Pavel Kirillov

نام: قورباغه‌ی رابر زمردی Esmeraldas robber frog
نام علمی: Diasporus gularis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های غرب کشور کلمبیا و مرکز و شمال غربی اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲/۲ سانتی‌متر برای نرها و ۲/۱ تا ۲/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Antoinefouquet

نام: قورباغه‌ی رابر پیکو بلانکو Pico Blanco robber frog
نام علمی: Diasporus hylaeformis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستانی انبوه و جنگل‌های بارانی گرمسیری کشورهای کاستاریکا و پاناما در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲/۱ سانتی‌متر برای نرها و ۱/۹ تا ۲/۲ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Angel Solis

سرده‌ی آزادانگشت‌ها Eleutherodactylus

نام: قورباغه‌ی جیرجیروی ریو گرانده Rio Grande chirping frog
نام علمی: Eleutherodactylus cystignathoides
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های نمناک، توده‌های درختی، نخلستان‌ها، باغ‌ها و سبزه‌زارهای ایالت تگزاس در جنوب کشور آمریکا و ایالت‌های نوئوو لئون، تامائولیپاس، سن لوئیس پوتوسی و وراکروز در شرق و شمال شرقی مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ تا ۲/۴ سانتی‌متر برای نرها و ۱/۶ تا ۲/۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Jake Scott

نام: قورباغه‌ی غاری زرد Yellow cave frog
نام علمی: Eleutherodactylus counouspeus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: غارهای جنگل‌های نمناک جنوب غربی کشور هائیتی در غرب جزیره‌ی هیسپانیولا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۴/۸ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Global Wildlife Conservation

نام: قورباغه‌ی رابر ابت Abbott's robber frog
نام علمی: Eleutherodactylus abbotti
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، درخت‌زارها، منطقه‌های باز و منطقه‌های شهری کشورهای جمهوری دومینیکن و هائیتی در جزیره‌ی هیسپانیولا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۱/۹ سانتی‌متر برای نرها و ۲/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Francisco Alba

نام: قورباغه‌ی کوکی چشم‌سرخ Red-eyed coqui
نام علمی: Eleutherodactylus antillensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک و منطقه‌های باز گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا، جزیره‌های ویرجین آمریکا و جزیره‌های ویرجین بریتانیا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۳ سانتی‌متر
نگاره: Alberto López

نام: قورباغه‌ی کوکی چمنی Grass coqui
نام علمی: Eleutherodactylus brittoni
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، سبزه‌زارها و کشت‌زارهای گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ سانتی‌متر
نگاره: Alberto López

نام: قورباغه‌ی کوکی سوت‌زن Whistling coqui
نام علمی: Eleutherodactylus cochranae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های نیمه‌خشک و درختی گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا، جزیره‌های ویرجین آمریکا و جزیره‌های ویرجین بریتانیا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۱/۵ تا ۱/۸ سانتی‌متر برای نرها و ۲/۳ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Kenly Soto

نام: قورباغه‌ی سنگی پورتوریکویی Puerto Rican rock frog
نام علمی: Eleutherodactylus cooki
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: غارهای جنوب شرقی گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۴/۳ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Alberto López

نام: قورباغه‌ی کوکی معمولی Common coqui
نام علمی: Eleutherodactylus coqui
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستانی نمناک، جنگل‌های خشک، پارک‌ها و منطقه‌های شهری گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۳ تا ۳/۷ سانتی‌متر برای نرها و ۳/۶ تا ۵/۲ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Lucas Limonta

نام: قورباغه‌ی رابر بوئناونتورا Buenaventura robber frog
نام علمی: Eleutherodactylus flavescens
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های نیمه‌نمناک و جنگل‌های مانگرو شرق کشور جمهوری دومینیکن در جزیره‌ی هیسپانیولا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۴/۱ سانتی‌متر
نگاره: Kristof Zyskowski

نام: قورباغه‌ی رابر فاولر Fowler's robber frog
نام علمی: Eleutherodactylus fowleri
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های نیمه‌نمناک کشورهای جمهوری دومینیکن و هائیتی در جزیره‌ی هیسپانیولا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ تا ۳/۱ سانتی‌متر برای نرها و ۲/۸ تا ۳/۳ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: S. Blair Hedges

نام: قورباغه‌ی سرخس تورکینو Turquino fern frog
نام علمی: Eleutherodactylus glamyrus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های ابر نیمه‌نمناک غرب کشور جزیره‌ای کوبا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ تا ۲ سانتی‌متر برای نرها و ۱/۹ تا ۲/۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Miguel A. Landestoy T.

نام: قورباغه‌ی کوکی جیرجیرک Cricket coqui
نام علمی: Eleutherodactylus gryllus
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک و کوهستانی نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ سانتی‌متر
نگاره: Ehren Bentz

نام: قورباغه‌ی رابر معمولی هائیتی Common haitian robber frog
نام علمی: Eleutherodactylus haitianus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کاج کشور جمهوری دومینیکن در جزیره‌ی هیسپانیولا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۲/۱ سانتی‌متر
نگاره: Francisco Alba

نام: قورباغه‌ی کوکی هدریک Hedrick's coqui
نام علمی: Eleutherodactylus hedricki
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک و کوهستانی نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو وابسته به کشور آمریکا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۳/۳ سانتی‌متر برای نرها و ۳/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Alberto López

نام: قورباغه‌ی رابر دیکینی Diquini robber frog
نام علمی: Eleutherodactylus inoptatus
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های نیمه‌نمناک کشورهای جمهوری دومینیکن و هائیتی در جزیره‌ی هیسپانیولا در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۸/۸ سانتی‌متر
نگاره: Ron Savage

نام: قورباغه‌ی کوکی آنتیلی Antilles coqui
نام علمی: Eleutherodactylus johnstonei
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کشورهای جزیره‌ای سنت کیتس و نویس، آنتیگوآ و باربودا، دومینیکا، سنت لوسیا، سنت وینسنت و گرنادین‌ها، باربادوس و گرنادا، جزیره‌های آنگویلا و مونتسرات (از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا)، جزیره‌های سن مارتن، گوادلوپ و مارتینیک (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) و جزیره‌های سابا، سینت یوستیشس و سینت مارتن (از سرزمین‌های فرادریایی هلند) در دریای کارائیب
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱/۷ تا ۳/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Kenny Wray

گونه‌های خانواده‌ی آزادانگشتان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم)

بن‌مایگان: wikipedia - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین