خانواده‌ی شیشه‌ماهیان یا گل‌آذین‌ماهیان یا سیمین‌پهلویان جهان دیرین Atherinidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی گل‌آذین‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی گل‌آذین‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۶۹ گونه است که در ۱۴ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان اسملت شنی پولک‌درشت و اسملت شنی مدیترانه‌ای را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی شیشه‌ماهیان در آب‌های گرمسیری و معتدل سراسر جهان زندگی می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور و آب شیرین نیز یافت می‌شوند. این جانوران بدنی دراز، کم‌وبیش فشرده و پوشیده از پولک دارند. هرچند بالای سر آنان بدون پولک است. شیشه‌ماهیان دهانی کوچک و چشمانی درشت دارند. همچنین آنان دو باله‌ی پشتی و باله‌ی دُمی دوشاخه دارند. باله‌های سینه‌ای این ماهیان در نیمه‌ی بالای بدن‌شان جای گرفته‌اند. باله‌ی مخرجی نیز کمی جلوتر از دومین باله‌ی پشتی جای دارد. رنگ گونه‌های این خانواده آبی-سبز، سبز یا زیتونی‌ست. همچنین پهلوها و شکم آنان نیز به‌رنگ نقره‌ای‌ست. گونه‌های خانواده‌ی شیشه‌ماهیان بدون خط کناری هستند و خوراک آنان بیشتر زئوپلانکتون است. Teramulus waterloti (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۳/۲ سانتی‌متر و سیمین‌پهلوی سرسخت با درازای ۲۵ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی شیشه‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۵ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

زیرخانواده‌ی Atherininae
سرده‌ی Atherina

نام: اسملت شنی پولک‌درشت Big-scale sand smelt
نام علمی: Atherina boyeri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ؟ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۵۳ درجه‌ی شمالی تا ۲۰ درجه‌ی شمالی و ۱۸ درجه‌ی غربی تا ۴۲ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشورهای اسپانیا و پرتغال در جنوب غربی قاره‌ی اروپا تا کشور موریتانی و گروه‌جزیره‌ی مادیرا وابسته به کشور پرتغال در شمال غربی قاره‌ی آفریقا، همچنین دریای مدیترانه و دریای سیاه)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Rafi Amar

نام: اسملت شنی مدیترانه‌ای Mediterranean sand smelt
نام علمی: Atherina hepsetus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۵ درجه‌ی شمالی تا ۲۵ درجه‌ی شمالی و ۲۰ درجه‌ی غربی تا ۴۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور اسپانیا در جنوب غربی قاره‌ی اروپا تا کشور مراکش، گروه‌جزیره‌ی مادیرا وابسته به کشور پرتغال و گروه‌جزیره‌ی قناری وابسته به کشور اسپانیا در شمال غربی قاره‌ی آفریقا، همچنین غرب دریای مدیترانه، دریای آدریاتیک و دریای سیاه)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Bernat Garrigós

نام: اسملت شنی Sand smelt
نام علمی: Atherina presbyter
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۰ درجه‌ی شمالی تا ۱۴ درجه‌ی جنوبی و ۲۶ درجه‌ی غربی تا ۱۷ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از  تنگه‌ی کاتگات و جزیره‌های بریتانیا در شمال غربی قاره‌ی اروپا تا کشور موریتانی، کشور جزیره‌ای کیپ ورد و گروه‌جزیره‌ی قناری وابسته به کشور اسپانیا در شمال غربی قاره‌ی آفریقا، همچنین غرب دریای مدیترانه)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Roberto Pillon

سرده‌ی Atherinosoma

نام: سرسخت دهان‌کوچک Small mouth hardyhead
نام علمی: Atherinosoma microstoma
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸ متری آب‌های معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۳ درجه‌ی جنوبی تا ۴۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۷ سانتی‌متر
نگاره: john lenagan

سرده‌ی Leptatherina

نام: ماهی نقره‌ای Silver fish
نام علمی: Leptatherina presbyteroides
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۹ درجه‌ی جنوبی تا ۴۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتی‌متر
نگاره: Glen Whisson

نام: سرسخت غربی Western hardyhead
نام علمی: Leptatherina wallacei
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل جویبارهای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۷ سانتی‌متر
نگاره: Freshwaterfishgroup

زیرخانواده‌ی Atherinomorinae
سرده‌ی Atherinomorus

نام: سیمین‌پهلوی گرمسیری Tropical silverside
نام علمی: Atherinomorus duodecimalis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۴ درجه‌ی شمالی تا ۲۴ درجه‌ی جنوبی و ۴۳ درجه‌ی شرقی تا ۱۷۲ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشورهای کومور، ماداگاسکار و سیشل در شرق قاره‌ی آفریقا، کشورهای سری‌لانکا، تایلند و اندونزی در جنوب و جنوب شرقی قاره‌ی آسیا و کشورهای پاپوآ گینه‌ی نو و وانواتو و گروه‌جزیره‌ی کالدونیای نو (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتی‌متر
نگاره: Ria Tan

نام: سیمین‌پهلوی سرزمین ایندراخت Eendracht Land silverside
نام علمی: Atherinomorus endrachtensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۹ درجه‌ی شمالی تا ۲۴ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (از کشور فیلیپین و جزیره‌های میکرونزی تا شمال کشور استرالیا و کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Randall, J.E

نام: سیمین‌پهلوی سرسخت Hardyhead silverside
نام علمی: Atherinomorus lacunosus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۹ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام، میان مدارهای ۳۲ درجه‌ی شمالی تا ۲۳ درجه‌ی جنوبی و ۳۲ درجه‌ی شرقی تا ۱۵۴ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (از شرق قاره‌ی آفریقا تا کشور جزیره‌ای تونگا در قاره‌ی اقیانوسیه؛ شمال تا جنوب کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا و جنوب تا شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتی‌متر
نگاره: Picture-worl.org

نام: سرسخت معمولی Common hardyhead
نام علمی: Atherinomorus vaigiensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (کرانه‌های غربی و شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۷ سانتی‌متر
نگاره: Erik Schlogl

زیرخانواده‌ی Craterocephalinae
سرده‌ی Craterocephalus

نام: سرسخت رودخانه‌ی دارلینگ Darling River hardyhead
نام علمی: Craterocephalus amniculus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری شاخه‌های رود دارلینگ در ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۵/۵ سانتی‌متر
نگاره: Small_and_Fishy

نام: سرسخت ماری Murray hardyhead
نام علمی: Craterocephalus fluviatilis
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل دریاچه‌های جنوب ایالت نیو ساوت ولز و شمال ایالت ویکتوریای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۷ سانتی‌متر
نگاره: David Paul

نام: سرسخت بی‌خال Unspecked hardyhead
نام علمی: Craterocephalus fulvus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری رودهای ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۷/۸ سانتی‌متر
نگاره: John Lenagan

نام: سرسخت خال‌مگسی Fly-specked hardyhead
نام علمی: Craterocephalus stercusmuscarum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها، جویبارها، دریاچه‌ها، آبگیرها، مخزن‌ها و چشمه‌های آب گرم شمال و جنوب کشور استرالیا و جنوب جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۷ سانتی‌متر
نگاره: Aquatic Ecosystem Health

نام: بلک‌ماسک Blackmast
نام علمی: Craterocephalus stramineus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، رودها و دریاچه‌های سرزمین شمالی در شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتی‌متر
نگاره: Natasha Khasdina

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین