خانواده‌ی زمین‌کن‌ماهیان Platycephalidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی زمین‌کن‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی عقرب‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان سرتخت شاخک‌دار و سرتخت تیره را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی زمین‌کن‌ماهیان در ژرفای ۱۰ تا ۳۰۰ متری آب‌های کرانه‌ای اقیانوس‌های هند و آرام زندگی می‌کنند. همچنین آنان دریازی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند. این جانوران بدنی کشیده و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری تخت و سه‌گوش، دهانی بزرگ و دو باله‌ی پشتی دارند. از آن‌جا که این ماهیان کف‌زی هستند، چشمان آنان روی سرشان جای گرفته‌اند. آنان در زیر ماسه‌ها پنهان می‌شوند و تنها چشمان‌شان از روی ماسه‌ها آشکارند. همچنین گونه‌های این خانواده گوشت‌خوار هستند و خوراک آنان ماهیان کوچک و سخت‌پوستان است. سرتخت درشت‌پولک با درازای ۱۰ سانتی‌متر و سرتخت تیره با وزن ۱۵ کیلوگرم و درازای ۱۲۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌ی خانواده‌ی زمین‌کن‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۲۶ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Ambiserrula

نام: سرتخت گلی Mud flathead
نام علمی: Ambiserrula jugosa
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۵ تا ۵۳ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۰ درجه‌ی جنوبی تا ۳۴ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۱ سانتی‌متر
نگاره: Tony Strazzari

سرده‌ی Cociella

نام: سرتخت تمساح (سرتخت کروکودیل) Crocodile flathead
نام علمی: Cociella crocodilus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۰۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از دریای سرخ و شرق قاره‌ی آفریقا تا کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان در قاره‌ی اقیانوسیه و شمال از جنوب کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا تا کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: The Hantu Blog

نام: سرتخت خال‌دار Spotted flathead
نام علمی: Cociella punctata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۳۰۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از دریای سرخ و شرق قاره‌ی آفریقا تا کشور جزیره‌ای وانواتو در قاره‌ی اقیانوسیه و شمال از جزیره‌ی تایوان در شرق قاره‌ی آسیا تا کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Rafi Amar

نام: سرتخت د بوفور (تمساح‌ماهی یا سرتخت غول‌پیکر) De Beaufort's flathead
نام علمی: Cymbacephalus beauforti
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۲ (بیشتر ۲ تا ۳) متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۹ درجه‌ی شمالی تا ۲۳ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (از کشور فیلیپین، جزیره‌ی بورنئو، گروه‌جزیره‌ی ملوک وابسته به کشور اندونزی، کشور پاپوآ گینه‌ی نو، گروه‌جزیره‌ی کالدونیای نو (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه)، کشور پالائو و جزیره‌ی یاپ وابسته به میکرونزی تا جزیره‌ی ایشیگاکی وابسته به کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Bernard DUPONT

نام: سرتخت کوچک‌چشم Small-eyed flathead
نام علمی: Cymbacephalus bosschei
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۵۰ متری آب‌های گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام (از کشور فیلیپین، جزیره‌ی بورنئو، کشور سنگاپور، کشور پاپوآ گینه‌ی نو، دریای آرافورا و غرب کشور استرالیا تا شهرهای داروین و بریزبن کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۴۵ سانتی‌متر
نگاره: Glen Whisson

نام: سرتخت ریش‌ریش‌چشم Fringe-eyed flathead
نام علمی: Cymbacephalus nematophthalmus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام (از کشور فیلیپین، جزیره‌ی بورنئو، کشور سنگاپور، جزیره‌ی سولاوسی وابسته به کشور اندونزی، کشور پاپوآ گینه‌ی نو، جزیره‌ی جورجیای نو وابسته به کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان تا کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵۸ سانتی‌متر
نگاره: Ian Banks

سرده‌ی Elates

نام: سرتخت کوتوله Dwarf flathead
نام علمی: Elates ransonnettii
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۵۳ متری آب‌های گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام (از شاخاب تایلند و کشور فیلیپین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا تا کشور پاپوآ گینه‌ی نو و شمال ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۹ سانتی‌متر
نگاره: Nhobgood

سرده‌ی Inegocia

نام: سرتخت ژاپنی Japanese flathead
نام علمی: Inegocia japonica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۷ تا ۸۵ متری آب‌های اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از کشورهای سری‌لانکا و هند در جنوب قاره‌ی آسیا تا کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا؛ و جنوب، دریای چین جنوبی، شاخاب تایلند، کشور اندونزی، کشور پاپوآ گینه‌ی نو، دریای آرافورا و کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Alex Hoschke

سرده‌ی Leviprora

نام: سرتخت درازسر Longhead flathead
نام علمی: Leviprora inops
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس هند (کرانه‌های جنوبی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵۲/۱ سانتی‌متر برای نرها و ۶۵/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Oceanicshelley

سرده‌ی Onigocia

نام: سرتخت درشت‌پولک Large-scale flathead
نام علمی: Onigocia oligolepis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۳۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۰ درجه‌ی جنوبی تا ۲۹ درجه‌ی جنوبی و ۳۲ درجه‌ی شرقی تا ۱۷۰ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور آفریقای جنوبی در جنوب قاره‌ی آفریقا و از شمال و شمال غربی کشور استرالیا تا غرب کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Benoit LALLEMENT

نام: سرتخت میجت Midget flathead
نام علمی: Onigocia spinosa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۸ تا ۲۵۰ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام (جنوب کشور ژاپن، دریای چین جنوبی و کشور فیلیپین در شرق و جنوب شرقی قاره‌ی آسیا و شمال غربی کشور استرالیا از راه دریاهای تیمور و آرافورا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتی‌متر
نگاره: Dan Schofield

سرده‌ی Papilloculiceps

نام: سرتخت شاخک‌دار Tentacled flathead
نام علمی: Papilloculiceps longiceps
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۵ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس هند (از دریای سرخ و شاخاب عقبه تا کشورهای ماداگاسکار و آفریقای جنوبی در شرق قاره‌ی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۷۰ سانتی‌متر
نگاره: Gero.Dill

سرده‌ی سرتخت‌ها Platycephalus

نام: سرتخت دندانه‌دار Toothy flathead
نام علمی: Platycephalus aurimaculatus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۱۶۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس هند (کرانه‌های جنوبی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵۵ سانتی‌متر
نگاره: Sascha Schulz

نام: سرتخت ماسه‌ای جنوبی Southern sand flathead
نام علمی: Platycephalus bassensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۰۰ متری آب‌های معتدل اقیانوس‌های هند و آرام، میان مدارهای ۳۰ درجه‌ی جنوبی تا ۴۳ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های جنوبی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۳/۱ کیلوگرم، بدن به درازای ۴۶ سانتی‌متر
نگاره: James Peake

نام: سرتخت خال‌آبی Blue-spotted flathead
نام علمی: Platycephalus caeruleopunctatus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴۰ تا ۱۰۰ متری آب‌های معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام (کرانه‌های کشور استرالیا و جزیره‌ی لرد هاوو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۴۵ سانتی‌متر
نگاره: Pete McGee

نام: سرتخت دم‌نواری (سرتخت ماسه‌ای شمالی) Bar-tailed flathead
نام علمی: Platycephalus endrachtensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۶۰ متری آب‌های گرمسیری شرق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (در کرانه‌های کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه و کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا)
اندازه: وزن ۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۴۵ سانتی‌متر
نگاره: Erik Schlogl

نام: سرتخت تیره (سرتخت سیاه) Dusky flathead
نام علمی: Platycephalus fuscus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۷ درجه‌ی جنوبی تا ۳۸ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های شرقی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۱۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۲۰ سانتی‌متر
نگاره: John Turnbull

نام: سرتخت درازتیغ Longspine flathead
نام علمی: Platycephalus grandispinis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۷۵ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس هند، میان مدارهای ۲۴ درجه‌ی جنوبی تا ۳۹ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتی‌متر
نگاره: Erik Schlogl

نام: سرتخت دم‌نواری (سرتخت هندی) Bartail flathead
نام علمی: Platycephalus indicus
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲۰ تا ۲۰۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۲ درجه‌ی شمالی تا ۳۵ درجه‌ی جنوبی و ۱۸ درجه‌ی شرقی تا ۱۵۷ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ و شرق قاره‌ی آفریقا تا کشور فیلیپین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا؛ و شمال تا جنوب ژاپن و شبه‌جزیره‌ی کره در شرق قاره‌ی آسیا؛ و جنوب تا شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۳/۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۰۰ سانتی‌متر
نگاره: Budak

نام: سرتخت صخره‌ای Rock flathead
نام علمی: Platycephalus laevigatus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۱ درجه‌ی جنوبی تا ۴۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های جنوبی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: James Peake

نام: سرتخت مرمری Marbled flathead
نام علمی: Platycephalus marmoratus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۷ درجه‌ی جنوبی تا ۴۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های جنوبی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۶ سانتی‌متر
نگاره: Erik Schlogl

نام: سرتخت خال‌آبی جنوبی Southern bluespotted flathead
نام علمی: Platycephalus speculator
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس هند (کرانه‌های جنوبی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۹۰ سانتی‌متر
نگاره: Ray Turnbull

سرده‌ی Rogadius

نام: سرتخت نوارسیاه Black-banded flathead
نام علمی: Rogadius patriciae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۴ تا ۱۰۰ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام (از جزیره‌های ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا تا شمال کشور استرالیا و گروه‌جزیره‌ی کالدونیای نو (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۷ سانتی‌متر
نگاره: Xavier Rufray

نام: سرتخت خاردار Thorny flathead
نام علمی: Rogadius pristiger
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۵ تا ۹۵ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (دریای سرخ، دریای عمان، کرانه‌های کشور جزیره‌ای ماداگاسکار در شرق قاره‌ی آفریقا، شمال اقیانوس هند، شاخاب تایلند، کرانه‌های کشورهای اندونزی، فیلیپین، پاپوآ گینه‌ی نو و استرالیا، دریای آرافورا و گروه‌جزیره‌ی کالدونیای نو (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Sylvain Le Bris

نام: سرتخت ولاندر Welander's flathead
نام علمی: Rogadius welanderi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۶ تا ۴۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام، میان مدارهای ۱۰ درجه‌ی شمالی تا ۱۵ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (از جزیره‌ی رئونیون (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) در شرق قاره‌ی آفریقا تا گروه‌جزیره‌ی ساموآی آمریکا (از سرزمین‌های فرادریایی آمریکا) در قاره‌ی اقیانوسیه؛ و جنوب تا کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتی‌متر
نگاره: Uwkwaj

سرده‌ی Thysanophrys

نام: سرتخت پوزه‌منگوله‌ای Tasselsnout flathead
نام علمی: Thysanophrys cirronasa
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۵ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۷ درجه‌ی جنوبی تا ۳۶ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتی‌متر
نگاره: Ian Shaw

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین