خانواده‌ی حلزون‌ماهیان Liparidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی لنگرماهی‌سانیان، از راسته‌ی عقرب‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۴۳۰ گونه است که در ۳۲ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان حلزون‌ماهی راه‌راه و حلزون‌ماهی مونتاگو را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی حلزون‌ماهیان در آب‌های شمالگان تا جنوبگان و در همه‌ی اقیانوس‌های جهان زندگی می‌کنند. آنان از پهنه‌های جزر و مدی کم‌ژرف تا ژرفای بیش از ۸۳۰۰ متر یافت می‌شوند. بیشتر گونه‌های این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی دراز همانند بدن بچه‌قورباغه دارند. همچنین بدن آنان بدون پولک و دارای پوستی ژلاتینی و نازک است. بدن برخی نیز با خارهای سوزنی پوشیده شده است. گونه‌های این خانواده باله‌های سینه‌ای بزرگ و باله‌های پشتی و مخرجی دراز دارند. در برخی گونه‌ها باله‌های پشتی و مخرجی با باله‌ی دُمی آنان یکپارچه و یکی شده‌اند. همچنین آنان سری بزرگ، چشمانی کوچک و دندان‌هایی کوچک دارند. باله‌های شکمی این ماهیان دگرگون شده و به‌مانند یک دیسک چسبناک درآمده است. آنان با این دیسک‌ها به سنگ‌های آب‌های کم‌ژرف دریا می‌چسبند. اگرچه گونه‌های سرده‌های Paraliparis و Nectoliparis بدون دیسک چسبناک هستند. گونه‌های خانواده‌ی حلزون‌ماهیان گوشت‌خوار هستند و خوراک آنان بیشتر سخت‌پوستان کوچک و نرم‌تنان و برخی ماهیان است. Paraliparis australis (در فهرست زیر نیست.) با رازای ۵ سانتی‌متر و Polypera simushirae (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۷۷ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی حلزون‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۷ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Careproctus

نام: حلزون‌ماهی داور Arbiter Snailfish
نام علمی: Careproctus kamikawai
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴۶۸ تا ۱۳۹۷ متری آب‌های گرمسیری شرق مرکز اقیانوس آرام (کرانه‌های کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۷/۵ سانتی‌متر
نگاره: Tagmyfish

نام: -
نام علمی: Careproctus pallidus
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۶ تا ۲۸ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری جنوب شرقی اقیانوس آرام (کرانه‌های کشور شیلی در جنوب غربی آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۷ سانتی‌متر
نگاره: Mariano Rodriguez

نام: حلزون‌ماهی سالمون Salmon snailfish
نام علمی: Careproctus rastrinus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵۵ تا ۹۱۳ متری آب‌های ژرف شمال شرقی اقیانوس آرام (دریای اختسک و دریای ژاپن، تنگه‌ی تاتار و نزدیکی جزیره‌ی هوکایدو و شمال جزیره‌ی هونشو کشور ژاپن؛ همچنین غرب دریای برینگ)
اندازه: بدن به درازای ۵۱ سانتی‌متر
نگاره: Nobuo Matsumura

نام: تادپل دریایی (بچه‌قورباغه‌ی دریایی) Sea tadpole
نام علمی: Careproctus reinhardti
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۷۵ تا ۱۷۵۰ متری آب‌های ژرف اقیانوس شمالگان و اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۸۱ درجه‌ی شمالی تا ۴۵ درجه‌ی شمالی و ۶۱ درجه‌ی غربی تا ۱۴۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (اقیانوس شمالگان: دریاهای کارا و لاپتف؛ اقیانوس اطلس: از تنگه‌ی فارو-شتلند تا دریای نروژ، جزیره‌ی اسپیتس‌برگن از گروه‌جزیره‌ی سوالبارد وابسته به کشور نروژ، کرانه‌های استان مورمانسک کشور روسیه و سراسر دریای بارنتز، تنگه‌ی اسکاگراک، کرانه‌های استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا در شمال شرقی آمریکای شمالی؛ گزارش شده از کشور ایسلند و جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Halvard Aas Midtun

نام: -
نام علمی: Careproctus trachysoma
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۴۷ تا ۷۸۵ متری آب‌های ژرف شمال غربی اقیانوس آرام (دریای ژاپن، تنگه‌ی تاتار و دریای اختسک)
اندازه: بدن به درازای ۳۱ سانتی‌متر
نگاره: Dante Fenolio

نام: حلزون‌ماهی نوک‌سیاه Blacktip Snailfish
نام علمی: Careproctus zachirus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۵۰ تا ۸۵۰ (بیشتر ۴۰۰ تا ۵۰۰) متری آب‌های ژرف شمال غربی اقیانوس آرام (تنگه‌ی آمچاتکا در کرانه‌های ایالت آلاسکا در شمال غربی آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۳۲ سانتی‌متر
نگاره: Aquamarine Staff

سرده‌ی Crystallias

نام: حلزون‌ماهی ببری Tiger Snailfish
نام علمی: Crystallias matsushimae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳۰ تا ۷۰۰ متری آب‌های قطبی شمال غربی اقیانوس آرام (از دریای ژاپن و کرانه‌های اقیانوسی جزیره‌ی هونشو کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا تا دریای اختسک، گروه‌جزیره‌ی کوریل وابسته به کشور روسیه، جنوب شرقی شبه‌جزیره‌ی کامچاتکا در کشور روسیه، گروه‌جزیره‌ی کماندورسکی وابسته به کشور روسیه و دریای برینگ)
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتی‌متر
نگاره: B. Kao

سرده‌ی Crystallichthys

نام: حلزون‌ماهی لکه‌دار Blotched snailfish
نام علمی: Crystallichthys cyclospilus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵۳ تا ۸۳۰ (بیشتر ؟ تا ؟) متری آب‌های شمالی شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۷ درجه‌ی شمالی تا ۵۵ درجه‌ی شمالی و ۱۶۰ درجه‌ی شرقی تا ۱۵۰ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (دریای اختسک، جنوب دریای برینگ، گروه‌جزیره‌ی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا و شاخاب آلاسکا)
اندازه: -
نگاره: Aquamarine.or.jp

سرده‌ی Liparis

نام: حلزون‌ماهی اطلس Atlantic seasnail
نام علمی: Liparis atlanticus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴۱۵ (بیشتر ۰ تا ۲) متری آب‌های معتدل شمال غربی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۱ درجه‌ی شمالی تا ۳۹ درجه‌ی شمالی و ۷۵ درجه‌ی غربی تا ۵۰ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (از شاخاب اونگاوا در کشور کانادا تا ایالت نیوجرسی کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتی‌متر
نگاره: Ian Manning

نام: حلزون‌ماهی نواری Ribbon snailfish
نام علمی: Liparis cyclopus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۸۳ متری آب‌های معتدل شمال اقیانوس آرام (از جنوب شرقی شبه‌جزیره‌ی کامچاتکا در کشور روسیه تا گروه‌جزیره‌ی کماندورسکی وابسته به کشور روسیه و گروه‌جزیره‌ی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا، از جزیره‌های پریبیلوف در جنوب شرقی دریای برینگ تا ایالت اورگن کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۱/۴ سانتی‌متر
نگاره: Matt Muir

نام: حلزون‌ماهی مرمرین Marbled snailfish
نام علمی: Liparis dennyi
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۷۳ تا ۲۲۵ متری آب‌های معتدل شرق اقیانوس آرام (از شرق گروه‌جزیره‌ی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا تا ایالت واشینگتن کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰/۵ سانتی‌متر
نگاره: Gregory C Jensen

نام: حلزون‌ماهی تایدپول (حلزون‌ماهی استخرسنگی) Tidepool snailfish
نام علمی: Liparis florae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل شرق اقیانوس آرام (از کرانه‌های دریای برینگ ایالت آلاسکا تا جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۳ سانتی‌متر
نگاره: Passiflora4

نام: حلزون‌ماهی لیزپوست Slipskin Snailfish
نام علمی: Liparis fucensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲۲۵ تا ۳۸۸ متری آب‌های معتدل شرق اقیانوس آرام (از جنوب شرقی دریای برینگ و شرق گروه‌جزیره‌ی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا تا مرکز ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتی‌متر
نگاره: Sara Thiebaud

نام: حلزون‌ماهی گونه‌گون Variegated snailfish
نام علمی: Liparis gibbus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۴۷ (بیشتر ۱۰۰ تا ۲۰۰) متری آب‌های قطبی اقیانوس شمالگان، شمال غربی و شمال شرقی اقیانوس اطلس و شمال شرقی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۸۴ درجه‌ی شمالی تا ۴۳ درجه‌ی شمالی و ۱۸۰ درجه‌ی غربی تا ۱۸۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک، کشور کانادا و جنوب شرقی ایالت آلاسکا)
اندازه: بدن به درازای ۵۲ سانتی‌متر
نگاره: DESCNA

نام: حلزون‌ماهی راه‌راه Striped seasnail
نام علمی: Liparis liparis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۰۰ متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۸۱ درجه‌ی شمالی تا ۴۸ درجه‌ی شمالی و ۲۵ درجه‌ی غربی تا ۶۲ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از جنوب کشور نروژ به‌سوی شمال تا دریای بارنتز؛ دربرگیرنده‌ی گروه‌جزیره‌ی نوایا زملیا وابسته به کشور روسیه، جزیره‌های اسپیتس‌برگن و خرس از گروه‌جزیره‌ی سوالبارد وابسته به کشور نروژ و کشور ایسلند)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتی‌متر
نگاره: Jim Anderson

نام: حلزون‌ماهی مونتاگو Montagu's Seasnail
نام علمی: Liparis montagui
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۰ متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۷ درجه‌ی شمالی تا ۴۸ درجه‌ی شمالی و ۲۵ درجه‌ی غربی تا ۴۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (دریای شمال، پیرامون جزیره‌های بریتانیا، دریای نروژ، جنوب غربی دریای بارنتز و جنوب کشور ایسلند)
اندازه: بدن به درازای ۱۵/۵ سانتی‌متر
نگاره: Paul R. Sterry

نام: حلزون‌ماهی لیز Slimy snailfish
نام علمی: Liparis mucosus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۵ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شمال شرقی اقیانوس آرام (از ایالت آلاسکا تا جنوب استان بریتیش کلمبیای کشور کانادا تا ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتی‌متر
نگاره: Stefanie

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین