خانوادهی گربهماهیان ریشدراز Pimelodidae، خانوادهای از راستهی گربهماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۱۱۴ گونه است که در ۳۲ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان گربهماهیهای لائولائو، پیرایبا، زراندود، آچارا، دمسرخ، پیکتوس و ببری را نام برد. گونههای خانوادهی گربهماهیان ریشدراز در زیستگاههای آب شیرین منطقههای گرمسیری آمریکای مرکزی و آمریکای جنوبی زندگی میکنند. دامنهی زیستگاه آنان از جنوب کشور مکزیک تا شمال کشور آرژانتین است. بیشتر گونههای این خانواده در زیستگاههای آب شیرین زندگی میکنند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور نیز یافت میشوند.
این جانوران بدنی کشیده، استوانهای و بدون پولک دارند. همچنین آنان سری بزرگ و ۳ جفت سبیلک دراز در نزدیکی دهانشان دارند. درازای این سبلیکها در برخی گونهها، به اندازهی درازای بدن آنان است. این ماهیان میتوانند با این سبیلکها خوراک خود را در آبهای تیره و کدر و همچنین در شنها و ماسهها پیدا کنند. گونههای این خانواده دارای بالهی چربی و بالهی پشتی بزرگ هستند. بالههای پشتی و سینهای برخی دارای خار و برخی بدون خار هستند.
بیشتر گونههای خانوادهی گربهماهیان ریشدراز، شبزی و تنهازیست هستند. خوراک آنان نیز ماهیان، سختپوستان و دیگر بیمهرگان است. گونههای بسیار بزرگ میتوانند پستانداران کوچکتر به اندازهی یک میمون را شکار کنند. شماری نیز میوهخوار هستند. Megalonema pauciradiatum (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۳/۸ سانتیمتر و گربهماهی پیرایبا با درازای ۳۶۰ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی گربهماهیان ریشدراز بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی گربهماهیان ریشدراز میپردازد با ۱۹ گونه (از ۳۸ گونه) آشنا میشویم.
سردهی Aguarunichthys
نام: گربهماهی بولت Bolt Catfish
نام علمی: Aguarunichthys torosus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رود سنپا در زهکشی رود آمازون در کشور پرو در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۴/۶ سانتیمتر
نگاره: Enjoy!fish
سردهی Brachyplatystoma
نام: گربهماهی گورخری Zebra catfish
نام علمی: Brachyplatystoma juruense
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو در کشورهای برزیل، پرو و ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Enjoy!fish
نام: گربهماهی اسلوبرینگ Slobbering catfish
نام علمی: Brachyplatystoma platynema
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو در کشورهای برزیل، کلمبیا و ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۰۰ سانتیمتر
نگاره: Red Yang
نام: گربهماهی نوارببری Tigerstriped catfish
نام علمی: Brachyplatystoma tigrinum
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رود آمازون در کشورهای برزیل، کلمبیا و پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Zierfische-komnino
نام: گربهماهی لائولائو Laulao catfish
نام علمی: Brachyplatystoma vaillantii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو، رودهای اصلی منطقهی گویان و رودهای شمال شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۲۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۵۰ سانتیمتر
نگاره: Red Yang
نام: گربهماهی پیرایبا پرو Peru piraiba
نام علمی: Brachyplatystoma capapretum
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۱۰ متری آبهای گرمسیری حوضهی رود آمازون در کشورهای برزیل و پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۳۲/۷ کیلوگرم، بدن به درازای ۵۸/۱ سانتیمتر
نگاره: K_Senhor
نام: گربهماهی پیرایبا (کوماکوما) Piraiba
نام علمی: Brachyplatystoma filamentosum
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو، رودهای اصلی منطقهی گویان و رودهای شمال شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۲۰۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۳۶۰ سانتیمتر
نگاره: Red Yang
نام: گربهماهی زراندود Gilded catfish
نام علمی: Brachyplatystoma rousseauxii
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو و رودهای اصلی منطقهی گویان در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۹۲ سانتیمتر
نگاره: Fishbiosystem.ru
سردهی Calophysus
نام: گربهماهی کرکس Vulture catfish
نام علمی: Calophysus macropterus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو در کشورهای برزیل، بولیوی، کلمبیا، پرو و ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتیمتر
نگاره: Zierfische-komnino
سردهی Cheirocerus
نام: -
نام علمی: Cheirocerus eques
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رود آمازون در کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Fishipedia
سردهی Exallodontus
نام: -
نام علمی: Exallodontus aguanai
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲۰ تا ۳۰ متری آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو در کشورهای برزیل، کلمبیا، پرو و ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Ben Lee
سردهی Hemisorubim
نام: گربهماهی بینیبیلچهای دریچهای Porthole shovelnose catfish
نام علمی: Hemisorubim platyrhynchos
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری حوضهی رودهای آمازون، مارونی، اورینوکو و پارانا در آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۲/۷ کیلوگرم، بدن به درازای ۶۱ سانتیمتر
نگاره: Mark Smith
سردهی Leiarius
نام: گربهماهی آچارا Achara catfish
نام علمی: Leiarius marmoratus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو در آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۱۲ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۰۰ سانتیمتر
نگاره: Enjoy!fish
نام: گربهماهی نگارین Painted catfish
نام علمی: Leiarius pictus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون، اسکیبو و اورینوکو در کشورهای کلمبیا، ونزوئلا، پرو و برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Frank Schafer
سردهی Luciopimelodus
نام: گربهماهی پاتی Pati catfish
نام علمی: Luciopimelodus pati
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری حوضهی رودهای لا پلاتا و بلانکو در کشورهای آرژانتین، برزیل و پاراگوئه در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۰۳ سانتیمتر
نگاره: Ariel Rotondo
سردهی Megalonema
نام: -
نام علمی: Megalonema platycephalum
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون، اسکیبو و اورینوکو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Ben Lee
سردهی Perrunichthys
نام: گربهماهی پلنگی Leopard catfish
نام علمی: Perrunichthys perruno
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی دریاچهی ماراکایبو در کشورهای کلمبیا و ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Aqualog.de
سردهی Phractocephalus
نام: گربهماهی دمسرخ Redtail catfish
نام علمی: Phractocephalus hemioliopterus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون، اسکیبو و اورینوکو در کشورهای اکوادور، ونزوئلا، گویان، کلمبیا، پرو، سورینام، بولیوی و برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: وزن ۴۴/۲ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۳۵ سانتیمتر
نگاره: Jakub Posva
سردهی Pimelodina
نام: -
نام علمی: Pimelodina flavipinnis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای آمازون و اورینوکو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳۹ سانتیمتر
نگاره: Frank Schafer
گونههای خانوادهی گربهماهیان ریشدراز (بخش نخست) - (بخش دوم)
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین