خانواده‌ی رفتگرماهیان یا لوچ‌ماهیان خاردار یا لوچ‌ماهیان راستین Cobitidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی لوچ‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی کپورماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۲۳۰ گونه است که در ۲۲ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان هواماهی و لوچ‌های گونتیا، برکه‌ای، کولی، خاردار، خاردار معمولی و خاردار طلایی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان در زیستگاه‌های آب شیرین همچون جویبارها و رودهای قاره‌های اروپا و آسیا و کشور مراکش زندگی می‌کنند، هرچند در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی کشیده، کرمی‌مانند تا دوکی‌مانند و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان ۳ تا ۶ جفت سبیلک در نزدیکی دهان زیرین‌شان دارند. این ماهیان می‌توانند با این سبیلک‌ها خوراک خود را در آب‌های تیره و کدر و همچنین در شن‌ها و ماسه‌ها پیدا کنند. گونه‌های این خانواده دارای خار زیرچشمی، دهانی کوچک و یک ردیف دندان گلویی هستند. آنان در هر ردیف، کمینه ۸ دندان دارند. باله‌ی پشتی در میان بدن و کم‌وبیش روبه‌روی باله‌های شکمی جای گرفته است. گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان کف‌زی و همه‌چیزخوارند و خوراک آنان سخت‌پوستان آبزی، حشرات، دیگر بی‌مهرگان کوچک، مواد آواری، پسماندها و لاشه است. Lepidocephalichthys eleios (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۲/۳ سانتی‌متر و Lepidocephalichthys manipurensis (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۵۶ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی رفتگرماهیان می‌پردازد با ۱۸ گونه (از ۳۷ گونه) آشنا می‌شویم.

سرده‌ی لوچ‌های رخ‌اسبی Acantopsis

نام: لوچ رخ‌اسبی پیسه Piebald horseface loach
نام علمی: Acantopsis rungthipae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای تاپی، مائه‌کلونگ، چائو پرایا، بانگ پاکونگ و ولو در کشور تایلند و حوضه‌ی رود مکونگ در کشورهای تایلند، کامبوج، لائوس و ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتی‌متر
نگاره: Joel Sartore

سرده‌ی Canthophrys

نام: لوچ گونگوتا Gongota loach
نام علمی: Canthophrys gongota
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشورهای هند، بنگلادش و نپال در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۳/۳ سانتی‌متر
نگاره: Thewetspottropicalfish

سرده‌ی لوچ‌های خاردار Cobitis

نام: لوچ خاردار ایتالیایی Italian spined loach
نام علمی: Cobitis bilineata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل دریاچه‌ها، رودها، جویبارها و کانال‌های کشورهای ایتالیا، اسلوونی و سوئیس در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Jorg Freyhof

نام: لوچ راه‌راه ژاپنی Japanese striped loach
نام علمی: Cobitis biwae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای جزیره‌های هونشو، شیکوکو و کیوشو کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۹ سانتی‌متر
نگاره: Seotaro

نام: -
نام علمی: Cobitis delicata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۹/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Shigefumi KANAO

نام: لوچ خاردار دانوبی Danubian striped loach
نام علمی: Cobitis elongatoides
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل جویبارها، رودها، چشمه‌ها و دریاچه‌های حوضه‌ی رود دانوب، زهکشی رودهای اودرا و البه بالایی و رود آرجش در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۱۴/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۱۳ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Petr Muckstein

نام: لوچ خاردار پونتین Pontine spined loach
نام علمی: Cobitis feroniae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای کشور ایتالیا در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۷/۲ سانتی‌متر
نگاره: Davide Bellucci

نام: لوچ خاردار ناکدونگ Nakdong spined loach
نام علمی: Cobitis hankugensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای کشور کره‌ی جنوبی در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: -
نگاره: Jeon, Hyung-Bae

نام: لوچ خاردار لوروس Louros spined loach
نام علمی: Cobitis hellenica
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری مرداب‌ها، رودها، چشمه‌ها و تالاب‌های زهکشی‌های رودهای لوروس و کالاماس در کشور یونان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Jorg Freyhof

نام: -
نام علمی: Cobitis magnostriata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودهای دن، کوبان، ولگا، اورال و اییا در قاره‌ی اروپا؛ در بیشتر رودهای منطقه‌ی سیبری، به‌سوی شرق تا رودهای آمور و هوانگ‌هه در کشور چین، رود نورا در کشور قزاقستان و رودهای شبه‌جزیره‌ی کره در قاره‌ی آسیا، میان مدارهای ۶۹ درجه‌ی شمالی تا ۲۹ درجه‌ی شمالی و ۵۹ درجه‌ی شرقی تا ۱۴۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Vika-Niki

نام: لوچ خاردار اهرید Ohrid spined loach
نام علمی: Cobitis ohridana
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل زهکشی‌های رود آئوس تا درین، دربرگیرنده‌ی دریاچه‌های اهرید و اسکادار در کشورهای آلبانی، مقدونیه، صربستان و یونان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۶/۸ سانتی‌متر
نگاره: Riccardo Novaga

نام: لوچ خاردار ایبریای جنوبی Southern Iberian spined loach
نام علمی: Cobitis paludica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای شبه‌جزیره‌ی ایبری در جنوب غربی قاره‌ی اروپا، میان مدارهای ۴۴ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۹ درجه‌ی غربی تا ۱ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتی‌متر
نگاره: Joel Sartore

نام: لوچ خاردار سیبری Siberian spiny loach
نام علمی: Cobitis sinensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری رودها و جویبارهای کشورهای چین، کره‌ی شمالی و کره‌ی جنوبی در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۵/۳ سانتی‌متر
نگاره: Ben Tsai

نام: لوچ خاردار بلغاری Bulgarian spined loach
نام علمی: Cobitis strumicae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری حوضه‌های دریای اژه و دریای سیاه، از زهکشی رود استروما تا منطقه‌ی وارنا در کشورهای یونان، بلغارستان و ترکیه، دریاچه‌های ولوی و کورونیا در کشور یونان و حوضه‌ی رود دانوب در کشور بلغارستان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۷/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Riccardo Novaga

نام: لوچ خاردار Spined loach
نام علمی: Cobitis taenia
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل زهکشی‌های اقیانوس اطلس از رود لوآر به‌سوی شمال؛ حوضه‌ی دریای بالتیک در جنوب مدار ۶۱ درجه‌ی شمالی؛ زهکشی‌های رودهای اولگا و اورال بالایی؛ حوضه‌ی شمال دریای سیاه (به‌جز رود دانوب) در قاره‌ی اروپا، میان مدارهای ۶۲ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۷ درجه‌ی غربی تا ۴۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۳/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۹/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Jorg Freyhof

نام: لوچ خاردار تریکونیس Trichonis spined loach
نام علمی: Cobitis trichonica
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری حوضه‌ی رود ایچلس در کشور یونان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۲ سانتی‌متر
نگاره: Jorg Freyhof

نام: لوچ خاردار واردار Vardar spined loach
نام علمی: Cobitis vardarensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری دریاچه‌ها، مرداب‌ها و چشمه‌های حوضه‌ی دریای اژه از رود پینیوس تا رود گالیکوس در کشورهای (یونان، مقدونیه و ترکیه در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتی‌متر برای نرها و ۹ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Davide Bellucci

نام: لوچ خاردار والتورنو Volturno spined loach
نام علمی: Cobitis zanandreai
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری زهکشی رود والتورنو در جنوب کشور ایتالیا در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتی‌متر برای نرها و ۷/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Davide Bellucci

گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان (بخش نخست) - (بخش دوم)

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین