خانواده‌ی رفتگرماهیان یا لوچ‌ماهیان خاردار یا لوچ‌ماهیان راستین Cobitidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی لوچ‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی کپورماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۲۳۰ گونه است که در ۲۲ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان لوچ گونتیا، لوچ برکه‌ای، لوچ کولی، لوچ خاردار، لوچ خاردار معمولی، لوچ خاردار طلایی و هواماهی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان در زیستگاه‌های آب شیرین همچون جویبارها و رودهای قاره‌های اروپا و آسیا و کشور مراکش زندگی می‌کنند، هرچند در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی کشیده، کرمی‌مانند تا دوکی‌مانند و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان ۳ تا ۶ جفت سبیلک در نزدیکی دهان زیرین‌شان دارند. این ماهیان می‌توانند با این سبیلک‌ها خوراک خود را در آب‌های تیره و کدر و همچنین در شن‌ها و ماسه‌ها پیدا کنند. گونه‌های این خانواده دارای خار زیرچشمی، دهانی کوچک و یک ردیف دندان گلویی هستند. آنان در هر ردیف، کمینه ۸ دندان دارند. باله‌ی پشتی در میان بدن و کم‌وبیش روبه‌روی باله‌های شکمی جای گرفته است. گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان کف‌زی و همه‌چیزخوارند و خوراک آنان سخت‌پوستان آبزی، حشرات، دیگر بی‌مهرگان کوچک، مواد آواری، پسماندها و لاشه است. Lepidocephalichthys eleios (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۲/۳ سانتی‌متر و Lepidocephalichthys manipurensis (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۵۶ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی رفتگرماهیان می‌پردازد با ۱۸ گونه (از ۳۷ گونه) آشنا می‌شویم.

سرده‌ی لوچ‌های رخ‌اسبی Acantopsis

نام: لوچ رخ‌اسبی پیسه Piebald horseface loach
نام علمی: Acantopsis rungthipae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای تاپی، مائه‌کلونگ، چائو پرایا، بانگ پاکونگ و ولو در کشور تایلند و حوضه‌ی رود مکونگ در کشورهای تایلند، کامبوج، لائوس و ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتی‌متر
نگاره: Joel Sartore

سرده‌ی Canthophrys

نام: لوچ گونگوتا Gongota loach
نام علمی: Canthophrys gongota
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشورهای هند، بنگلادش و نپال در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۳/۳ سانتی‌متر
نگاره: Thewetspottropicalfish

سرده‌ی لوچ‌های خاردار Cobitis

نام: لوچ خاردار ایتالیایی Italian spined loach
نام علمی: Cobitis bilineata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل دریاچه‌ها، رودها، جویبارها و کانال‌های کشورهای ایتالیا، اسلوونی و سوئیس در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Jorg Freyhof

نام: لوچ راه‌راه ژاپنی Japanese striped loach
نام علمی: Cobitis biwae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای جزیره‌های هونشو، شیکوکو و کیوشو کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۹ سانتی‌متر
نگاره: Seotaro

نام: -
نام علمی: Cobitis delicata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۹/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Shigefumi KANAO

نام: لوچ خاردار دانوبی Danubian striped loach
نام علمی: Cobitis elongatoides
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل جویبارها، رودها، چشمه‌ها و دریاچه‌های حوضه‌ی رود دانوب، زهکشی رودهای اودرا و البه بالایی و رود آرجش در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۱۴/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۱۳ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Petr Muckstein

نام: لوچ خاردار پونتین Pontine spined loach
نام علمی: Cobitis feroniae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای کشور ایتالیا در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۷/۲ سانتی‌متر
نگاره: Davide Bellucci

نام: لوچ خاردار ناکدونگ Nakdong spined loach
نام علمی: Cobitis hankugensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای کشور کره‌ی جنوبی در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: -
نگاره: Jeon, Hyung-Bae

نام: لوچ خاردار لوروس Louros spined loach
نام علمی: Cobitis hellenica
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری مرداب‌ها، رودها، چشمه‌ها و تالاب‌های زهکشی‌های رودهای لوروس و کالاماس در کشور یونان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Jorg Freyhof

نام: -
نام علمی: Cobitis magnostriata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودهای دن، کوبان، ولگا، اورال و اییا در قاره‌ی اروپا؛ در بیشتر رودهای منطقه‌ی سیبری، به‌سوی شرق تا رودهای آمور و هوانگ‌هه در کشور چین، رود نورا در کشور قزاقستان و رودهای شبه‌جزیره‌ی کره در قاره‌ی آسیا، میان مدارهای ۶۹ درجه‌ی شمالی تا ۲۹ درجه‌ی شمالی و ۵۹ درجه‌ی شرقی تا ۱۴۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Vika-Niki

نام: لوچ خاردار اهرید Ohrid spined loach
نام علمی: Cobitis ohridana
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل زهکشی‌های رود آئوس تا درین، دربرگیرنده‌ی دریاچه‌های اهرید و اسکادار در کشورهای آلبانی، مقدونیه، صربستان و یونان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۶/۸ سانتی‌متر
نگاره: Riccardo Novaga

نام: لوچ خاردار ایبریای جنوبی Southern Iberian spined loach
نام علمی: Cobitis paludica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل رودها و جویبارهای شبه‌جزیره‌ی ایبری در جنوب غربی قاره‌ی اروپا، میان مدارهای ۴۴ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۹ درجه‌ی غربی تا ۱ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتی‌متر
نگاره: Joel Sartore

نام: لوچ خاردار سیبری Siberian spiny loach
نام علمی: Cobitis sinensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری رودها و جویبارهای کشورهای چین، کره‌ی شمالی و کره‌ی جنوبی در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۵/۳ سانتی‌متر
نگاره: Ben Tsai

نام: لوچ خاردار بلغاری Bulgarian spined loach
نام علمی: Cobitis strumicae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری حوضه‌های دریای اژه و دریای سیاه، از زهکشی رود استروما تا منطقه‌ی وارنا در کشورهای یونان، بلغارستان و ترکیه، دریاچه‌های ولوی و کورونیا در کشور یونان و حوضه‌ی رود دانوب در کشور بلغارستان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۷/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Riccardo Novaga

نام: لوچ خاردار Spined loach
نام علمی: Cobitis taenia
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل زهکشی‌های اقیانوس اطلس از رود لوآر به‌سوی شمال؛ حوضه‌ی دریای بالتیک در جنوب مدار ۶۱ درجه‌ی شمالی؛ زهکشی‌های رودهای اولگا و اورال بالایی؛ حوضه‌ی شمال دریای سیاه (به‌جز رود دانوب) در قاره‌ی اروپا، میان مدارهای ۶۲ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۷ درجه‌ی غربی تا ۴۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۳/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۹/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Jorg Freyhof

نام: لوچ خاردار تریکونیس Trichonis spined loach
نام علمی: Cobitis trichonica
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری حوضه‌ی رود ایچلس در کشور یونان در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۲ سانتی‌متر
نگاره: Jorg Freyhof

نام: لوچ خاردار واردار Vardar spined loach
نام علمی: Cobitis vardarensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری دریاچه‌ها، مرداب‌ها و چشمه‌های حوضه‌ی دریای اژه از رود پینیوس تا رود گالیکوس در کشورهای (یونان، مقدونیه و ترکیه در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتی‌متر برای نرها و ۹ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Davide Bellucci

نام: لوچ خاردار والتورنو Volturno spined loach
نام علمی: Cobitis zanandreai
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری زهکشی رود والتورنو در جنوب کشور ایتالیا در قاره‌ی اروپا
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتی‌متر برای نرها و ۷/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Davide Bellucci

گونه‌های خانواده‌ی رفتگرماهیان (بخش نخست) - (بخش دوم)

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین