خانواده‌ی گربه‌کوسه‌ماهیان یا بمبک‌گربه‌ماهیان یا کوسه‌ماهیان خیزرانی یا بامبوکوسگان Hemiscylliidae، خانواده‌ای از راسته‌ی کوسه‌نهنگ‌سانان یا فرش‌کوسه‌سانان و از رده‌ی غضروف‌ماهیان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۱۷ گونه است که در ۲ سرده دسته‌بندی شده‌اند. تاکنون ۷ گونه از خانواده‌ی گربه‌کوسه‌ماهیان نابود شده و از میان رفته‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان کوسه‌ی بامبو خال‌سفید و کوسه‌ی سردوشی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی گربه‌کوسه‌ماهیان در آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام زندگی می‌کنند. دامنه‌ی زیستگاه آنان از کشور ماداگاسکار در غرب تا کشورهای ژاپن، فیلیپین و استرالیا در شرق است. آنان بیشتر در آب‌های قاره‌ای و کرانه‌ای یافت می‌شوند. بیشتر گونه‌های این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور و آب شیرین نیز یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی کشیده، باریک، استوانه‌ای و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان پوزه‌ای گِرد و کوتاه، شیارهایی پیرامون سوراخ‌های بینی و سبیلک‌هایی کوتاه در پیرامون دهان کوچک و زیرین‌شان دارند. آنان می‌توانند با این سبیلک‌ها خوراک خود را در آب‌های تیره و کدر و همچنین در شن‌ها و ماسه‌ها پیدا کنند. چشمان کوچک این کوسه‌ها در بالای سر جای گرفته و بدون پلک سوم هستند. اسپیراکل‌ها یا روزنک‌ها بزرگ هستند و در پشت چشم‌ها جای گرفته‌اند. گونه‌های خانواده‌ی گربه‌کوسه‌ماهیان دارای دو باله‌ی پشتی بدون خار و باله‌ی دُمی دراز و باریک هستند. باله‌ی پشتی نخست کم‌وبیش روبه‌روی باله‌های شکمی جای گرفته است. همچنین آنان ۵ شکاف آبششی دارند که چهارمین و پنجمین شکاف بالای باله‌ی سینه‌ای باز می‌شوند. گونه‌های خانواده‌ی گربه‌کوسه‌ماهیان کف‌زی و شب‌زی هستند و روز را بی‌جنبش در بستر دریا می‌گذرانند. خوراک آنان نیز ماهیان کوچک و بی‌مهرگان کفزی است. Hemiscyllium galei (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۵۶/۸ سانتی‌متر و کوسه‌ی بامبو نوارقهوه‌ای با درازای ۱۳۲ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی گربه‌کوسه‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۰ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی بامبوکوسه‌ها Chiloscyllium

نام: کوسه‌فرش عربی Arabian carpetshark
نام علمی: Chiloscyllium arabicum
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۱۰۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری غرب اقیانوس هند، میان مدارهای ۳۱ درجه‌ی شمالی تا ۸ درجه‌ی جنوبی و ۴۵ درجه‌ی شرقی تا ۷۸ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشورهای هند و پاکستان و شاخاب فارس میان کشور عراق و شبه‌جزیره‌ی عربستان)
اندازه: وزن ۶۴۵ گرم، بدن به درازای ۶۲ سانتی‌متر
نگاره: Andy Murch

نام: کوسه‌ی بامبو خال‌سفید Whitespotted bamboo shark
نام علمی: Chiloscyllium plagiosum
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۵ درجه‌ی شمالی تا ۱۰ درجه‌ی جنوبی و ۴۲ درجه‌ی شرقی تا ۱۳۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشورهای هند و مالدیو در جنوب قاره‌ی آسیا به‌سوی شرق تا کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا و جنوب تا کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۸۳ سانتی‌متر
نگاره: Andy Murch

نام: کوسه‌ی بامبو نوارقهوه‌ای Brownbanded bamboo shark
نام علمی: Chiloscyllium punctatum
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸۵ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۴ درجه‌ی شمالی تا ۲۶ درجه‌ی جنوبی و ۷۸ درجه‌ی شرقی تا ۱۵۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور هند و گروه‌جزیره‌ی آندامان وابسته به کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا تا کشور فیلیپین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۳۲ سانتی‌متر
نگاره: Dan Richards

سرده‌ی کوسه‌های سردوشی یا کوسه‌های راه‌رونده Hemiscyllium

نام: کوسه‌فرش لکه‌دار اندونزی Indonesian speckled carpetshark
نام علمی: Hemiscyllium freycineti
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۲ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۰ درجه‌ی جنوبی تا ۱۰ درجه‌ی جنوبی و ۱۲۸ درجه‌ی شرقی تا ۱۵۳ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشورهای اندونزی و پاپوآ گینه‌ی نو در جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۷۲ سانتی‌متر
نگاره: Ethan Daniels

نام: کوسه‌ی سردوشی پاپوآیی Papuan epaulette shark
نام علمی: Hemiscyllium hallstromi
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۵ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۷ درجه‌ی جنوبی تا ۱۰ درجه‌ی جنوبی و ۱۴۴ درجه‌ی شرقی تا ۱۴۶ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۷۷ سانتی‌متر
نگاره: Andy Murch

نام: کوسه‌ی سردوشی هالماهرا Halmahera epaulette shark
نام علمی: Hemiscyllium halmahera
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۱۰ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام (کرانه‌های جزیره‌ی هالماهرا وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۶۸/۱ سانتی‌متر
نگاره: Mark V Erdmann

نام: کوسه‌ی سردوشی تریتون Triton epaulette shark
نام علمی: Hemiscyllium henryi
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۳۰ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام (کرانه‌های کشور اندونزی در غرب جزیره‌ی گینه‌ی نو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۷۸/۳ سانتی‌متر برای نرها و ۸۱/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Andy Murch

نام: کوسه‌ی سردوشی پلنگی Leopard epaulette shark
نام علمی: Hemiscyllium michaeli
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۲۰ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام (کرانه‌های شرقی کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶۹/۵ سانتی‌متر
نگاره: Andy Murch

نام: کوسه‌ی سردوشی Epaulette shark
نام علمی: Hemiscyllium ocellatum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵۰ متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱ درجه‌ی جنوبی تا ۳۴ درجه‌ی جنوبی و ۱۱۲ درجه‌ی شرقی تا ۱۶۳ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های جزیره‌ی گینه‌ی نو و شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه؛ همچنین شاید کرانه‌های کشور مالزی، جزیره‌ی سوماترای کشور اندونزی و کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان)
اندازه: بدن به درازای ۱۰۷ سانتی‌متر
نگاره: Jens Sommer-Knudsen

نام: کوسه‌فرش کلاه‌دار Hooded carpetshark
نام علمی: Hemiscyllium strahani
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۱۸ (بیشتر ۳ تا ۱۳) متری آب‌های گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۵ درجه‌ی جنوبی تا ۱۰ درجه‌ی جنوبی و ۱۴۴ درجه‌ی شرقی تا ۱۵۳ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۸۰ سانتی‌متر
نگاره: Andy Murch

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین