خانواده‌ی روغن‌ماهیان Gadidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی روغن‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی روغن‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۲۲ گونه است که در ۱۱ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان روغن‌ماهی اطلس، روغن‌ماهی آرام و زغال‌ماهی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی روغن‌ماهیان در آب‌های قطبی و معتدل اقیانوس‌های شمالگان، اطلس و آرام زندگی می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور و آب شیرین نیز یافت می‌شوند. این جانوران بدنی کشیده و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان یک سبیلک چانه‌ای دارند. روغن‌ماهیان دارای سه باله‌ی پشتی و دو باله‌ی مخرجی بدون خار هستند. باله‌های شکمی جلوتر از باله‌های سینه‌ای جای گرفته‌اند. بیشتر گونه‌های این خانواده کف‌زی و گوشت‌خوارند و خوراک آنان ماهیان کوچکتر و سخت‌پوستان است. روغن‌ماهی نقره‌ای Gadiculus thori (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۱۵ سانتی‌متر و روغن‌ماهی اطلس با درازای ۲۰۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی روغن‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۷ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Boreogadus

نام: روغن‌ماهی قطبی (روغن‌ماهی شمالگانی) Polar cod
نام علمی: Boreogadus saida
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۳۸۳ (بیشتر ۰ تا ۴۰۰) متری آب‌های قطبی اقیانوس شمالگان، میان مدارهای ۸۷ درجه‌ی شمالی تا ۵۲ درجه‌ی شمالی و ۱۸۰ درجه‌ی غربی تا ۱۸۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال اقیانوس اطلس: از دریای سفید، کشور ایسلند و جنوب جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک تا رود میرامیچی در استان نیوبرانزویک کشور کانادا؛ شمال اقیانوس آرام: از دریای برینگ تا دماغه‌ی اولیوتورسکی در سرزمین کامچاتکای کشور روسیه و جزیره‌های پریبیلوف و شاخاب بریستول در ایالت آلاسکای کشور آمریکا)
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Jo Kuyken

سرده‌ی Eleginus

نام: روغن‌ماهی زعفرانی Saffron cod
نام علمی: Eleginus gracilis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۰۰ متری آب‌های قطبی اقیانوس شمالگان تا شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۷۵ درجه‌ی شمالی تا ۳۰ درجه‌ی شمالی و ۱۲۴ درجه‌ی شرقی تا ۱۲۳ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (اقیانوس شمالگان: دریای چوکچی؛ شمال اقیانوس آرام: از دریای زرد در جنوب غربی تا ایالت آلاسکا در جنوب شرقی)
اندازه: وزن ۱/۳ کیلوگرم، بدن به درازای ۵۵ سانتی‌متر
نگاره: Totti

سرده‌ی Gadiculus

نام: لب‌ورچیده‌ی نقره‌ای Silvery pout
نام علمی: Gadiculus argenteus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰۰ تا ۱۰۰۰ متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۹ درجه‌ی شمالی تا ۲۴ درجه‌ی شمالی و ۱۸ درجه‌ی غربی تا ۱۷ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (پیرامون تنگه‌ی جبل الطارق به‌سوی جنوب تا کرانه‌های کشور مراکش در شمال غربی قاره‌ی آفریقا؛ همچنین غرب دریای مدیترانه)
اندازه: بدن به درازای ۱۶/۱ سانتی‌متر
نگاره: Nils Aukan

سرده‌ی روغن‌ماهی‌ها Gadus

نام: روغن‌ماهی اطلس Atlantic cod
نام علمی: Gadus morhua
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۰۰ (بیشتر ۱۵۰ تا ۲۰۰) متری آب‌های معتدل شمال اقیانوس اطلس و اقیانوس شمالگان، میان مدارهای ۸۳ درجه‌ی شمالی تا ۳۵ درجه‌ی شمالی و ۷۶ درجه‌ی غربی تا ۸۶ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از شاخاب اونگاوا در کشور کانادا در راستای کرانه‌های آمریکای شمالی تا ایالت کارولینای شمالی کشور آمریکا؛ کرانه‌های شرقی و غربی جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک؛ پیرامون کشور ایسلند؛ از دریای بارنتز دربرگیرنده‌ی جزیره‌ی خرس از گروه‌جزیره‌ی سوالبارد وابسته به کشور نروژ تا شاخاب بیسکی در غرب قاره‌ی اروپا)
اندازه: وزن ۹۶ کیلوگرم، بدن به درازای ۲۰۰ سانتی‌متر
نگاره: Joachim S. Muller

نام: روغن‌ماهی آرام (روغن‌ماهی خاکستری) Pacific cod
نام علمی: Gadus macrocephalus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۱۲۸۰ (بیشتر ۱۰۰ تا ۴۰۰) متری آب‌های شمالی اقیانوس‌های شمالگان، اطلس و آرام، میان مدارهای ۶۳ درجه‌ی شمالی تا ۳۱ درجه‌ی شمالی و ۱۱۹ درجه‌ی شرقی تا ۱۱۹ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (شمالگان: دریای چوکچی و دریای بوفورت به‌سوی شرق از راه کانادای شمالگانی تا غرب جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک؛ اقیانوس اطلس: از شمال تا شاخاب سنت لورنس در جنوب شرقی کشور کانادا؛ اقیانوس آرام: شرق اقیانوس آرام تا جنوب ایالت کالیفرنیا و غرب اقیانوس آرام تا دریای زرد)
اندازه: وزن ۲۲/۷ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۱۹ سانتی‌متر
نگاره: Justin Warner

نام: زغال‌ماهی آلاسکا Alaska pollock
نام علمی: Gadus chalcogrammus
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۱۲۸۰ (بیشتر ۳۰ تا ۴۰۰) متری آب‌های قطبی شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۸ درجه‌ی شمالی تا ۳۴ درجه‌ی شمالی و ۱۲۹ درجه‌ی شرقی تا ۱۲۰ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی تا ایالت آلاسکا تا دریای جنوبی ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا)
اندازه: وزن ۳/۹ کیلوگرم، بدن به درازای ۹۱ سانتی‌متر
نگاره: Totti

سرده‌ی Melanogrammus

نام: هداک (روغن‌ماهی کوچک) Haddock
نام علمی: Melanogrammus aeglefinus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۴۵۰ (بیشتر ۱۰ تا ۲۰۰) متری آب‌های معتدل شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۹ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۷۶ درجه‌ی غربی تا ۶۲ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال شرقی اقیانوس اطلس: شاخاب بیسکی در غرب قاره‌ی اروپا تا جزیره‌ی اسپیتس‌برگن از گروه‌جزیره‌ی سوالبارد وابسته به کشور نروژ؛ دریای بارنتز تا گروه‌جزیره‌ی نوایا زملیا وابسته به کشور روسیه؛ پیرامون کشور ایسلند؛ گاهی در جنوب جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: از ایالت نیوجرسی کشور آمریکا تا استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: وزن ۱۶/۸ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۱۲ سانتی‌متر
نگاره: Erling Svensen

سرده‌ی Merlangius

نام: سفیدگون Whiting
نام علمی: Merlangius merlangus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۲۰۰ (بیشتر ۳۰ تا ۱۰۰) متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۲ درجه‌ی شمالی تا ۳۵ درجه‌ی شمالی و ۲۷ درجه‌ی غربی تا ۴۲ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از جنوب شرقی دریای بارنتز و کشور ایسلند تا کشور پرتغال در غرب قاره‌ی اروپا، همچنین دریای سیاه، دریای اژه، دریای آدریاتیک و منطقه‌های  نزدیک و گاهی شمال غربی دریای مدیترانه)
اندازه: وزن ۳/۱ کیلوگرم، بدن به درازای ۹۱/۵ سانتی‌متر
نگاره: Nils Aukan

سرده‌ی روغن‌ماهی‌های کوچک Microgadus

نام: روغن‌ماهی کوچک آرام Pacific tomcod
نام علمی: Microgadus proximus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۷۵ (بیشتر ۲۵ تا ۱۲۰) متری آب‌های معتدل شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۲ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۱۷۹ درجه‌ی غربی تا ۱۲۱ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (از جنوب شرقی دریای برینگ تا مرکز ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰/۵ سانتی‌متر
نگاره: Justin Warner

سرده‌ی سفیدگون‌های آبی Micromesistius

نام: سفیدگون آبی Blue whiting
نام علمی: Micromesistius poutassou
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۵۰ تا ۳۰۰۰ (بیشتر ۳۰۰ تا ۴۰۰) متری آب‌های معتدل شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۹ درجه‌ی شمالی تا ۲۶ درجه‌ی شمالی و ۸۲ درجه‌ی غربی تا ۵۱ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال شرقی اقیانوس اطلس: از دریای بارنتز به‌سوی جنوب از راه دریای نروژ شرقی، پیرامون کشور ایسلند، سپس غرب دریای مدیترانه و در راستای کرانه‌های قاره‌ی آفریقا تا دماغه‌ی بوجادور در کشور صحرای غربی؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: جنوب جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک و نزدیکی جنوب شرقی کشور کانادا و کرانه‌های شمال شرقی کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: وزن ۸۳۰ گرم، بدن به درازای ۵۵/۵ سانتی‌متر
نگاره: Erling Svensen

سرده‌ی زغال‌ماهی‌ها یا پولاک‌ها Pollock

نام: زغال‌ماهی اروپایی (زغال‌ماهی اطلس) European pollock
نام علمی: Pollachius pollachius
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴۰ تا ۲۰۰ (بیشتر ۴۰ تا ۱۰۰) متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۲ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی شمالی و ۲۵ درجه‌ی غربی تا ۲۸ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور ایسلند، جزایر فارو وابسته به کشور دانمارک و کشور نروژ تا شاخاب بیسکی در غرب قاره‌ی اروپا؛ همچنین جنوب دریای بالتیک)
اندازه: وزن ۱۸/۱ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Arndt Sven-Erik

نام: زغال‌ماهی Pollock
نام علمی: Pollachius virens
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳۷ تا ۳۶۴ متری آب‌های معتدل شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۷ درجه‌ی شمالی تا ۳۳ درجه‌ی شمالی و ۷۶ درجه‌ی غربی تا ۳۵ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (شرق اقیانوس اطلس: از دریای بارنتز و جزیره‌ی اسپیتس‌برگن از گروه‌جزیره‌ی سوالبارد وابسته به کشور نروژ تا شاخاب بیسکی در غرب قاره‌ی اروپا و پیرامون کشور ایسلند؛ غرب اقیانوس اطلس: از جنوب غربی جزیره‌ی گرینلند وابسته به کشور دانمارک و تنگه‌ی هادسن تا ایالت کارولینای شمالی کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: وزن ۳۲ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۳۰ سانتی‌متر
نگاره: H. Baesemann

سرده‌ی Raniceps

نام: ماهی تادپل (ماهی بچه‌قورباغه) Tadpole fish
نام علمی: Raniceps raninus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰۰ (بیشتر ۱۰ تا ۲۰) متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۸ درجه‌ی شمالی تا ۴۴ درجه‌ی شمالی و ۱۱ درجه‌ی غربی تا ۱۳ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کرانه‌های کشور نروژ تا شاخاب بیسکی در غرب قاره‌ی اروپا؛ همچنین پیرامون جزیره‌های بریتانیا)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Frank Hecker

سرده‌ی Trisopterus

نام: -
نام علمی: Trisopterus capelanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های نیمه‌گرمسیری دریای مدیترانه
اندازه: بدن به درازای ۳۲ سانتی‌متر
نگاره: Sylvain Le Bris

نام: لب‌ورچیده‌ی نروژی Norway pout
نام علمی: Trisopterus esmarkii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵۰ تا ۳۰۰ (بیشتر ۱۰۰ تا ۲۰۰) متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۹ درجه‌ی شمالی تا ۴۸ درجه‌ی شمالی و ۲۷ درجه‌ی غربی تا ۳۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (جنوب غربی دریای بارنتز، گاهی کرانه‌های جزیره‌ی خرس از گروه‌جزیره‌ی سوالبارد وابسته به کشور نروژ، به‌سوی جنوب تا کانال مانش و شاخاب بیسکی در غرب قاره‌ی اروپا؛ همچنین پیرامون کشور ایسلند و جزایر فارو وابسته به کشور دانمارک)
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Tom Van Deuren

نام: لب‌ورچیده‌ی سفیدگون Pout whiting
نام علمی: Trisopterus luscus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳۰ تا ۱۰۰ متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۲ درجه‌ی شمالی تا ۲۵ درجه‌ی شمالی و ۱۹ درجه‌ی غربی تا ۱۶ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور نروژ در شمال قاره‌ی اروپا تا کشور مراکش در شمال غربی قاره‌ی آفریقا؛ دربرگیرنده‌ی جزیره‌های بریتانیا و جزیره‌های فراکرانه‌ای، تنگه‌ی اسکاگراک و غرب مدیترانه)
اندازه: بدن به درازای ۴۶ سانتی‌متر
نگاره: Mnolito

نام: روغن‌ماهی بیچاره Poor cod
نام علمی: Trisopterus minutus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۴۴۰ (بیشتر ۱۵ تا ۲۰۰) متری آب‌های معتدل شمال شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۶ درجه‌ی شمالی تا ۲۸ درجه‌ی شمالی و ۱۳ درجه‌ی غربی تا ۳۶ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور نروژ در شمال قاره‌ی اروپا تا کشور مراکش در شمال غربی قاره‌ی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Nils Aukan

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین