خانواده‌ی لاک‌پشتان نرم‌لاک Trionychidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی نهان‌گردن‌سانیان، از راسته‌ی لاک‌پشت‌سانان و از رده‌ی خزندگان هستند. به لاک‌پشت‌هایی که می‌توانند سر و گردن خود را به زیر لاک بکشند، نهان‌گردن گفته می‌شود. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان لاک‌پشت‌های نرم‌لاک آسیایی، نرم‌لاک غول‌پیکر آسیایی، نرم‌لاک چینی و نرم‌لاک غول‌پیکر یانگ‌تسه را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان نرم‌لاک در قاره‌های آفریقا، آسیا و آمریکای شمالی زندگی می‌کنند. این جانوران لاکی چرمی، پهن، نرم و کم‌وبیش سبک، پوستی کلفت و دُمی کوتاه دارند. همچنین آنان گردنی بلند، سری کشیده، پوزه‌ای باریک، بینی‌ای دراز و آرواره‌هایی پُرتوان دارند. افزون بر این، لاک‌پشتان نرم‌لاک دست‌ها و پاهایی کلفت و پرده‌دار دارند. هر کدام از دست‌ها و پاهای آنان نیز دارای ۳ پنجه است. آنان می‌توانند با گردن بلند و پوزه‌ی باریک و دراز خود بدون آن‌که از زیر آب بیرون بیایند، با هوای روی آب دم‌وبازدم انجام دهند و همچنین در بستر آب به آسانی به دنبال خوراک بگردند. گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان نرم‌لاک در آب‌های شیرین همچون رودها، دریاچه‌ها و آبگیرها زندگی می‌کنند. هرچند می‌توانند در آب‌های شور نیز زندگی کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده گوشت‌خوار و شماری نیز همه چیزخوارند. لاک‌پشت نرم‌لاک چینی با درازای ۲۷ تا ۳۳ سانتی‌متر و لاک‌پشت‌های نرم‌لاک غول‌پیکر آسیایی و نرم‌لاک غول‌پیکر یانگ‌تسه با درازای ۱۰۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشتان نرم‌لاک به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۲۷ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با لاک‌پشت‌ها: لاک‌پشت‌ها خزندگانی با لاک استخوانی یا غضروفی هستند. این لاک یا صدف، استخوان‌ها و بخش‌های نرم و آسیب‌پذیر بدن را می‌پوشاند. ستون مهره‌ها، دنده‌ها و چند استخوان دیگر لاک‌پشت به رویه‌ی درونی این لاک پیوند دارند. از همین روست که جانورانی کُندرو و کم‌وبیش سنگین‌وزن هستند. آنان در هنگام ترس می‌توانند سر، دست و پای خود را به درون لاک کشیده و پنهان شوند. لاک پشتی آنان پشت‌لاک و لاک زیرین‌شان زیرلاک نام دارند. در بیشتر لاک‌پشت‌ها رویه‌ی بیرونی لاک آنان، با پولک‌های بزرگ، زبر و تیزی به‌نام سپرچه پوشیده شده است. برخی دیگر از لاک‌پشت‌ها همچون لاک‌پشت‌های چرمی و لاک‌پشت‌های نرم‌لاک، لاکی چرمی و سبک دارند. سبکی لاک این لاک‌پشت‌ها سرعت آنان را در شنا افزایش داده و از فرو رفتن آنان در آب جلوگیری می‌کند.
پوست بدن لاک‌پشت‌ها کلفت و پولک‌دار است. پوست این جانوران در برابر خشکی، سرما، گرما و پرتو فرابنفش پایدار است و بدین‌گونه زندگی در آب و هواهای سخت را برای آنان آسان می‌کند. گونه‌های خشکی‌زی این جانوران دارای دست‌ها و پاهایی با ۵ انگشت پنجه‌دار هستند، ولی گونه‌های آب‌زی دست‌ها و پاهایی باله‌مانند دارند. لاک‌پشت‌ها آرواره‌هایی نیرومند و بدون دندان دارند. در پیرامون این آرواره‌ها، استخوان‌ها و برآمدگی‌های شاخ‌مانندی جای دارد که در لاک‌پشتان گیاه‌خوار، پهن و در لاک‌پشتان گوشت‌خوار بسیار تیز هستند. لاک‌پشتان گیاه‌خوار با برآمدگی‌های پهن خود گیاهان را می‌جوند و لاک‌پشتان گوشت‌خوار با برآمدگی‌های تیز، شکار را تکه‌تکه می‌کنند. این جانوران بینایی و بویایی بسیار خوبی دارند، ولی از آن‌جا که گوش بیرونی ندارند، شنوایی آنان کم‌توان است. گستره‌ی شنوایی لاک‌پشت‌ها میان ۲۰۰ تا ۷۵۰ هرتز است، ولی گستره‌ی شنوایی آدمیان میان ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.

زیرخانواده‌ی پرده‌لاک‌ها Cyclanorbinae
سرده‌ی پرده‌لاک‌های مرکز آفریقا Cyclanorbis

نام: لاک‌پشت پرده‌لاک نوبیایی Nubian flapshell turtle
نام علمی: Cyclanorbis elegans
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها، آبگیرها و باتلاق‌های کشورهای بنین، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، اتیوپی، غنا، نیجریه، سودان، سودان جنوبی و توگو در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۷۰ سانتی‌متر
نگاره: Tom Van Deuren

نام: لاک‌پشت پرده‌لاک سنگالی Senegal flapshell turtle
نام علمی: Cyclanorbis senegalensis
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها و آبگیرهای کشورهای بنین، بورکینافاسو، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، ساحل عاج، اتیوپی، گامبیا، غنا، گینه‌ی بیسائو، لیبریا، مالی، نیجر، نیجریه، سنگال، سیرالئون، سودان جنوبی، سودان و توگو در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: U.S. Fish and Wildlife Service Headquarters

سرده‌ی پرده‌لاک‌های شمال آفریقا Cycloderma

نام: لاک‌پشت پرده‌لاک اوبری Aubry's flapshell turtle
نام علمی: Cycloderma aubryi
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها و تالاب‌های آب شیرین کشورهای جمهوری دموکراتیک کنگو، گابن، آنگولا و جمهوری آفریقای مرکزی در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۵۵ سانتی‌متر
نگاره: Annelaudisoit

نام: لاک‌پشت پرده‌لاک زامبزی Zambezi flapshell turtle
نام علمی: Cycloderma frenatum
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و آبگیرهای کشورهای مالاوی، موزامبیک، تانزانیا، زامبیا و زیمبابوه در جنوب شرقی قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۵۶ سانتی‌متر
نگاره: Martin Grimm

سرده‌ی پرده‌لاک‌های آسیایی Lissemys

نام: لاک‌پشت پرده‌لاک سری‌لانکایی Sri Lankan flapshell turtle
نام علمی: Lissemys ceylonensis
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، کانال‌ها و شالیزارهای برنج کشور جزیره‌ای سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Chris Kirby-Lambert

نام: لاک‌پشت پرده‌لاک هندی Indian flapshell turtle
نام علمی: Lissemys punctata
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها و آبگیرهای کشورهای هند، پاکستان، سری‌لانکا، نپال، بنگلادش و میانمار در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۳ سانتی‌متر برای نرها و ۳۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Markéta Eijsvogelová

زیرخانواده‌ی نرم‌لاک‌ها Trionychinae
سرده‌ی آمیداها Amyda

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک آسیایی Asiatic softshell turtle
نام علمی: Amyda cartilaginea
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های گرمسیری، جنگل‌های بارانی، دریاچه‌ها، آبگیرها و کانال‌های کشورهای برونئی، اندونزی، مالزی، سنگاپور و جنوب تایلند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۱۵ تا ۳۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۷۰ تا ۸۳ سانتی‌متر
نگاره: Mekong Wonders

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک آسیای جنوب شرقی Southeast Asian softshell turtle
نام علمی: Amyda ornata
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و آبگیرهای شمال شرقی هند، بنگلادش، ویتنام، لائوس، کامبوج و میانمار در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۶۵ سانتی‌متر برای نرها و ۵۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Angus McNab

سرده‌ی سه‌پنجه‌ها Apalone

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک فلوریدا Florida softshell turtle
نام علمی: Apalone ferox
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دریاچه‌ها، باتلاق‌ها، مرداب‌ها، دشت‌های نمناک، رودهای کوچک و آبگیرهای جنوب شرقی کشور آمریکا در آمریکای شمالی
اندازه: وزن ۴۳/۶ کیلوگرم، لاک به درازای ۱۵ تا ۷۳/۶ سانتی‌متر (ماده‌ها ۳ تا ۵ برابر بزرگ‌ترند.)
نگاره: Zygy
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت نرم‌لاک فلوریدا)

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک هموار Smooth softshell turtle
نام علمی: Apalone mutica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها، آبگیرها و مرداب‌های مرکز و جنوب مرکز کشور آمریکا در آمریکای شمالی
اندازه: لاک به درازای ۱۱/۵ تا ۲۶/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۱۶/۵ تا ۳۵/۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Peter Paplanus
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت نرم‌لاک هموار)

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک خاردار Spiny softshell turtle
نام علمی: Apalone spinifera
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها، مرداب‌ها و آبگیرهای جنوب شرقی کانادا، شرق کشور آمریکا و شمال شرقی مکزیک در شرق آمریکای شمالی
اندازه: لاک به درازای ۱۲/۷ تا ۲۴ سانتی‌متر برای نرها و ۲۴ تا ۴۸ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Alan Wells

سرده‌ی سرباریک‌ها Chitra

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک سرباریک آسیایی Asian narrow-headed softshell turtle
نام علمی: Chitra chitra
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و شاخه‌های آن‌ها در کشورهای اندونزی، مالزی و تایلند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۲۵۴ کیلوگرم، لاک به درازای ۱۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Paul Freed

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک سرباریک هندی Indian narrow-headed softshell turtle
نام علمی: Chitra indica
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کشورهای هند، نپال، پاکستان و بنگلادش در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۱۱۰ سانتی‌متر
نگاره: -

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک سرباریک برمه‌ای Burmese narrow-headed softshell turtle
نام علمی: Chitra vandijki
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کشورهای میانمار و شمال غربی تایلند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۱۰۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۱۰۰ سانتی‌متر
نگاره: Chen Chen

سرده‌ی نرم‌لاک‌های مالایی Dogania

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک مالایی Malayan softshell turtle
نام علمی: Dogania subplana
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کوچک و جویبارهای سنگی جنگل‌های کشورهای برونئی، اندونزی، مالزی، میانمار، فیلیپین و سنگاپور در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Steven Wong

سرده‌ی نرم‌لاک‌های هندی Nilssonia

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک طاووس برمه‌ای Burmese peacock softshell turtle
نام علمی: Nilssonia formosa
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای بزرگ کشور میانمار در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۵۷ تا ۶۵ سانتی‌متر
نگاره: Klaus Rudloff

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک هندی Indian softshell turtle
نام علمی: Nilssonia gangetica
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و شاخه‌های آن‌ها در کشورهای هند، بنگلادش، نپال، پاکستان و افغانستان در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۹۴ سانتی‌متر
نگاره: Ashesh Rathor

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک طاووس هندی Indian peacock softshell turtle
نام علمی: Nilssonia hurum
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و شاخه‌های آن‌ها در کشورهای هند، بنگلادش، نپال و پاکستان در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۶۰ سانتی‌متر
نگاره: Scott Trageser

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک لیت Leith's softshell turtle
نام علمی: Nilssonia leithii
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و آبگیرهای مرکز و جنوب کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۶۴ سانتی‌متر
نگاره: Davidvraju

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک سیاه Black softshell turtle
نام علمی: Nilssonia nigricans
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رود براهماپوترا در کشور بنگلادش و ایالت آسام کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۵۴/۴ کیلوگرم، لاک به درازای ۸۹ سانتی‌متر
نگاره: Manisha Kumari

سرده‌ی غبغب‌دارها Palea

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک گردن‌غبغبکی Wattle-necked softshell turtle
نام علمی: Palea steindachneri
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: باتلاق‌ها و کانال‌های کشورهای لائوس، ویتنام و جنوب شرقی چین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۳۶ سانتی‌متر برای نرها و ۴۴/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: William Cheng

سرده‌ی نرم‌لاک‌های بزرگ Pelochelys

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک غول‌پیکر آسیایی Asian giant softshell turtle
نام علمی: Pelochelys cantorii
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و جویبارهای شرق و جنوب هند، بنگلادش، میانمار، تایلند، مالزی، لائوس، کامبوج، ویتنام، شرق و جنوب چین، فیلیپین و اندونزی در حنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۵۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۷۰ تا ۱۰۰ سانتی‌متر
نگاره: Angus McNab

سرده‌ی نرم‌لاک‌های چینی Pelodiscus

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک آمور Amur softshell turtle
نام علمی: Pelodiscus maackii
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و دریاچه‌های خاور دور روسیه، شمال شرقی چین، کره‌ی شمالی، کره‌ی جنوبی و ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۴/۵ کیلوگرم، لاک به درازای ۳۲/۵ سانتی‌متر
نگاره: Alanbrod

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک چینی Chinese softshell turtle
نام علمی: Pelodiscus sinensis
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها، آبگیرها، کانال‌ها و جویبارهای کشور چین در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: لاک به درازای ۲۷ سانتی‌متر برای نرها و ۳۳ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: J. Maughn
(آشنایی بیشتر با لاک‌پشت نرم‌لاک چینی)

سرده‌ی بیلچه‌ای‌ها Rafetus

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک فراتی Euphrates softshell turtle
نام علمی: Rafetus euphraticus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، جویبارها، دریاچه‌ها، آبگیرها و مرداب‌های کشورهای عراق، ترکیه، سوریه و استان خوزستان کشور ایران در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۲۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۶۸ سانتی‌متر
نگاره: Hanyeh Ghaffari

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک غول‌پیکر یانگ‌تسه Yangtze giant softshell turtle
نام علمی: Rafetus swinhoei
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رود یانگ‌تسه و دریاچه‌ی تای در شرق و جنوب کشور چین و شمال ویتنام در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۷۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۱۰۰ سانتی‌متر
نگاره: Sweet-metazoa

سرده‌ی نرم‌لاک‌های آفریقایی Trionyx

نام: لاک‌پشت نرم‌لاک آفریقایی African softshell turtle
نام علمی: Trionyx triunguis
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و دریاچه‌های غرب، شرق و مرکز قاره‌ی آفریقا و بخش‌هایی از غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۴۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۸۵ تا ۹۴ سانتی‌متر
نگاره: Alex Slavenko

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - encyclopedia
گردآوری: فرتورچین