خانوادهی لاکپشتان دریایی Cheloniidae، خانوادهای از زیرراستهی نهانگردنسانیان، از راستهی لاکپشتسانان و از ردهی خزندگان هستند. به لاکپشتهایی که میتوانند سر و گردن خود را به زیر لاک بکشند، نهانگردن گفته میشود. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان لاکپشتهای دریایی سبز، سرگنده، ریدلی و منقارعقابی را نام برد. گونههای خانوادهی لاکپشتان دریایی در منطقههای گرمسیری تا معتدل همهی اقیانوسهای جهان زندگی میکنند. این لاکپشتها کموبیش آبزی هستند. آنان بیشتر زندگی خود را در آب میگذرانند و جز برای تخمگذاری از آب بیرون نمیآیند. این جانوران سری بزرگ، آروارههایی پُرتوان، پوستی کلفت و پولکدار، دستها و پاهایی بالهمانند و دُمی کوتاه دارند. لاکپشتهای دریایی بهوارون لاکپشتهای زمینی، نمیتوانند سر، دستها و پاهای خود را به درون لاک بکشند. همهی گونههای این خانواده بهجز لاکپشت دریایی سبز که گیاهخوار است، بیشتر گوشتخوارند. لاکپشت دریایی ریدلی کمپ با وزن ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم و درازای ۵۵ تا ۷۵ سانتیمتر و لاکپشت دریایی سرگنده با وزن ۸۰ تا ۲۰۰ (گاه ۵۴۵) کیلوگرم و درازای ۷۰ تا ۹۵ (گاه ۲۱۳) سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی لاکپشتان دریایی بهشمار میروند. از این خانواده تنها ۶ گونه بهجای مانده که در این نوشته با آنها آشنا میشویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با لاکپشتها: لاکپشتها خزندگانی با لاک استخوانی یا غضروفی هستند. این لاک یا صدف، استخوانها و بخشهای نرم و آسیبپذیر بدن را میپوشاند. ستون مهرهها، دندهها و چند استخوان دیگر لاکپشت به رویهی درونی این لاک پیوند دارند. از همین روست که جانورانی کُندرو و کموبیش سنگینوزن هستند. آنان در هنگام ترس میتوانند سر، دست و پای خود را به درون لاک کشیده و پنهان شوند. لاک پشتی آنان پشتلاک و لاک زیرینشان زیرلاک نام دارند. در بیشتر لاکپشتها رویهی بیرونی لاک آنان، با پولکهای بزرگ، زبر و تیزی بهنام سپرچه پوشیده شده است. برخی دیگر از لاکپشتها همچون لاکپشتهای چرمی و لاکپشتهای نرملاک، لاکی چرمی و سبک دارند. سبکی لاک این لاکپشتها سرعت آنان را در شنا افزایش داده و از فرو رفتن آنان در آب جلوگیری میکند.
پوست بدن لاکپشتها کلفت و پولکدار است. پوست این جانوران در برابر خشکی، سرما، گرما و پرتو فرابنفش پایدار است و بدینگونه زندگی در آب و هواهای سخت را برای آنان آسان میکند. گونههای خشکیزی این جانوران دارای دستها و پاهایی با ۵ انگشت پنجهدار هستند، ولی گونههای آبزی دستها و پاهایی بالهمانند دارند. لاکپشتها آروارههایی نیرومند و بدون دندان دارند. در پیرامون این آروارهها، استخوانها و برآمدگیهای شاخمانندی جای دارد که در لاکپشتان گیاهخوار، پهن و در لاکپشتان گوشتخوار بسیار تیز هستند. لاکپشتان گیاهخوار با برآمدگیهای پهن خود گیاهان را میجوند و لاکپشتان گوشتخوار با برآمدگیهای تیز، شکار را تکهتکه میکنند. این جانوران بینایی و بویایی بسیار خوبی دارند، ولی از آنجا که گوش بیرونی ندارند، شنوایی آنان کمتوان است. گسترهی شنوایی لاکپشتها میان ۲۰۰ تا ۷۵۰ هرتز است، ولی گسترهی شنوایی آدمیان میان ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.
سردهی Caretta
نام: لاکپشت دریایی سرگنده (لاکپشت سرخ) Loggerhead sea turtle
نام علمی: Caretta caretta
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای معتدل و گرمسیری اقیانوسهای اطلس، هند و آرام و دریای مدیترانه
اندازه: وزن ۸۰ تا ۲۰۰ (گاه ۵۴۵) کیلوگرم، لاک به درازای ۷۰ تا ۹۵ (گاه ۲۱۳) سانتیمتر
نگاره: Olivier Douard
(آشنایی بیشتر با لاکپشت دریایی سرگنده)
سردهی لاکپشتهای دریایی ریدلی Lepidochelys
نام: لاکپشت دریایی ریدلی کمپ Kemp's ridley sea turtle
نام علمی: Lepidochelys kempii
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای کمژرف اقیانوس اطلس ولی بیشتر شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی
اندازه: وزن ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۵۵ تا ۷۵ سانتیمتر
نگاره: Mariana Gonzalez
نام: لاکپشت دریایی ریدلی زیتونی (لاکپشت دریایی ریدلی آرام) Olive ridley sea turtle
نام علمی: Lepidochelys olivacea
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای کمژرف گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوسهای آرام، هند و اطلس جنوبی
اندازه: وزن ۴۵ کیلوگرم، لاک به درازای ۷۵ سانتیمتر
نگاره: Orientalizing
(آشنایی بیشتر با لاکپشت دریایی ریدلی زیتونی)
سردهی Chelonia
نام: لاکپشت دریایی سبز (لاکپشت دریایی سیاه) Green sea turtle
نام علمی: Chelonia mydas
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای کمژرف گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوسهای آرام، اطلس و هند
اندازه: وزن ۶۸ تا ۱۹۰ (گاه ۳۱۵) کیلوگرم، لاک به درازای ۷۸ تا ۱۱۲ (گاه ۱۵۰) سانتیمتر
نگاره: Michaels Bubbles
(آشنایی بیشتر با لاکپشت دریایی سبز)
سردهی Eretmochelys
نام: لاکپشت دریایی منقارعقابی (لاکپشت دریایی پوزهعقابی) Hawksbill sea turtle
نام علمی: Eretmochelys imbricata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری اقیانوسهای اطلس، آرام و هند
اندازه: وزن ۳۵ تا ۱۲۷ کیلوگرم، لاک به درازای ۶۲ تا ۱۱۴ سانتیمتر
نگاره: Lawrence Tulissi
(آشنایی بیشتر با لاکپشت منقارعقابی)
سردهی Natator
نام: لاکپشت دریایی تختلاک Flatback sea turtle
نام علمی: Natator depressus
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای کمژرف و کرانهای گرمسیری شمال کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۷۰ تا ۹۰ کیلوگرم، لاک به درازای ۷۶ تا ۹۰ سانتیمتر
نگاره: Col Limpus
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity - encyclopedia
گردآوری: فرتورچین