خانواده‌ی لاک‌پشت‌لجنیان یا خانواده‌ی لاک‌پشتان کنارگردن آفریقایی Pelomedusidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی کنارگردن‌سانیان، از راسته‌ی لاک‌پشت‌سانان و از رده‌ی خزندگان هستند. به لاک‌پشت‌هایی که نمی‌توانند همه‌ی سر و گردن خود را به زیر لاک بکشند، کنارگردن گفته می‌شود. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان لاک‌پشت‌های کلاه‌دار آفریقایی و بنددار دندانه‌دار را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشت‌لجنیان تنها در زیر صحرای بزرگ آفریقا و کشورهای جزیره‌ای ماداگاسکار، سیشل و سائوتومه و پرنسیپ زندگی می‌کنند. این جانوران پوستی کلفت و پولک‌دار، گردنی دراز، دُمی کوتاه، دست‌ها و پاهایی کلفت با ۵ انگشت پرده‌دار و پنجه‌دار و آرواره‌هایی پُرتوان دارند. این لاک‌پشت‌ها نمی‌توانند همه‌ی گردن خود را به زیر لاک بکشند، از همین روی آن را در جلوی لاک خم می‌کنند. بیشتر گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشت‌لجنیان کم‌وبیش آبزی هستند و در رودها، دریاچه‌ها و آبگیرهای آب شیرین زندگی می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده گوشت‌خوار و برخی همه‌چیزخوارند. لاک‌پشت گلی سیاه آفریقای شرقی با درازای ۱۳ تا ۲۰ سانتی‌متر و لاک‌پشت بنددار دندانه‌دار با درازای ۵۵ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی لاک‌پشت‌لجنیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۸ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با لاک‌پشت‌ها: لاک‌پشت‌ها خزندگانی با لاک استخوانی یا غضروفی هستند. این لاک یا صدف، استخوان‌ها و بخش‌های نرم و آسیب‌پذیر بدن را می‌پوشاند. ستون مهره‌ها، دنده‌ها و چند استخوان دیگر لاک‌پشت به رویه‌ی درونی این لاک پیوند دارند. از همین روست که جانورانی کُندرو و کم‌وبیش سنگین‌وزن هستند. آنان در هنگام ترس می‌توانند سر، دست و پای خود را به درون لاک کشیده و پنهان شوند. لاک پشتی آنان پشت‌لاک و لاک زیرین‌شان زیرلاک نام دارند. در بیشتر لاک‌پشت‌ها رویه‌ی بیرونی لاک آنان، با پولک‌های بزرگ، زبر و تیزی به‌نام سپرچه پوشیده شده است. برخی دیگر از لاک‌پشت‌ها همچون لاک‌پشت‌های چرمی و لاک‌پشت‌های نرم‌لاک، لاکی چرمی و سبک دارند. سبکی لاک این لاک‌پشت‌ها سرعت آنان را در شنا افزایش داده و از فرو رفتن آنان در آب جلوگیری می‌کند.
پوست بدن لاک‌پشت‌ها کلفت و پولک‌دار است. پوست این جانوران در برابر خشکی، سرما، گرما و پرتو فرابنفش پایدار است و بدین‌گونه زندگی در آب و هواهای سخت را برای آنان آسان می‌کند. گونه‌های خشکی‌زی این جانوران دارای دست‌ها و پاهایی با ۵ انگشت پنجه‌دار هستند، ولی گونه‌های آب‌زی دست‌ها و پاهایی باله‌مانند دارند. لاک‌پشت‌ها آرواره‌هایی نیرومند و بدون دندان دارند. در پیرامون این آرواره‌ها، استخوان‌ها و برآمدگی‌های شاخ‌مانندی جای دارد که در لاک‌پشتان گیاه‌خوار، پهن و در لاک‌پشتان گوشت‌خوار بسیار تیز هستند. لاک‌پشتان گیاه‌خوار با برآمدگی‌های پهن خود گیاهان را می‌جوند و لاک‌پشتان گوشت‌خوار با برآمدگی‌های تیز، شکار را تکه‌تکه می‌کنند. این جانوران بینایی و بویایی بسیار خوبی دارند، ولی از آن‌جا که گوش بیرونی ندارند، شنوایی آنان کم‌توان است. گستره‌ی شنوایی لاک‌پشت‌ها میان ۲۰۰ تا ۷۵۰ هرتز است، ولی گستره‌ی شنوایی آدمیان میان ۲۰ تا ۲۰۰۰۰ هرتز است.

سرده‌ی لاک‌پشت‌لجنی‌ها Pelomedusa

نام: لاک‌پشت کلاه‌دار آفریقایی African helmeted turtle
نام علمی: Pelomedusa subrufa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها، دریاچه‌ها، باتلاق‌ها و مرداب‌های جنوب کشور یمن در غرب قاره‌ی آسیا و کشورهای آنگولا، بوتسوانا، جمهوری دموکراتیک کنگو، کنیا، ماداگاسکار، مالاوی، موزامبیک، نامیبیا، آفریقای جنوبی، تانزانیا، زامبیا و زیمبابوه در قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۱۷/۷ تا ۲۵/۴ سانتی‌متر برای نرها و ۱۷/۷ تا ۳۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Lubomír Klátil

سرده‌ی لاک‌پشت‌های گلی آفریقایی Pelusios

نام: لاک‌پشت گلی آدانسون Adanson's mud turtle
نام علمی: Pelusios adansonii
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای کشورهای بنین، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، اتیوپی، مالی، موریتانی، نیجر، نیجریه، سنگال، سودان و سودان جنوبی در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۲۳/۸ سانتی‌متر
نگاره: Lies Van Rompaey

نام: لاک‌پشت گلی اوکاوانگو Okavango mud turtle
نام علمی: Pelusios bechuanicus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های کشورهای آنگولا، زیمباوه، زامبیا، شمال شرقی نامیبیا، شمال بوتسوانا در مرکز و جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۲۳ سانتی‌متر
نگاره: Birdwalkermonday

نام: لاک‌پشت گلی آفریقای غربی West African mud turtle
نام علمی: Pelusios castaneus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودهای آرام، آبگیرها و جنگل‌های پُر آب کشورهای سنگال، کیپ ورد، گینه‌ی بیسائو، گینه، لیبریا، سیرالئون، ساحل عاج، بورکینافاسو، غنا، بنین، توگو، کامرون، مالی، گینه‌ی استوایی، نیجریه، سائوتومه و پرینسیپ، گابن، جمهوری کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، جمهوری آفریقای مرکزی و آنگولا در مرکز و غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۲۹ سانتی‌متر
نگاره: Coyoty

نام: لاک‌پشت جنگلی آفریقایی African forest turtle
نام علمی: Pelusios gabonensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های جنگل‌های بارانی کشورهای گابن، کامرون، گینه‌ی استوایی، جمهوری کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، آنگولا، بوروندی، اوگاندا و تانزانیا در غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Michele D'Amico

نام: لاک‌پشت گلی گونه‌گون Variable mud turtle
نام علمی: Pelusios rhodesianus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و باتلاق‌های کشورهای آفریقای جنوبی، نامیبیا، آنگولا، بوتسوانا، زیمبابوه، زامبیا، موزامبیک، مالاوی، تانزانیا، بوروندی، رواندا، اوگاندا، جمهوری کنگو و جمهوری دموکراتیک کنگو در مرکز، شرق و جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۲۵/۵ سانتی‌متر
نگاره: Nigel Voaden

نام: لاک‌پشت بنددار دندانه‌دار Serrated hinged terrapin
نام علمی: Pelusios sinuatus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و دریاچه‌های گرمسیری کشورهای آفریقای جنوبی، سوازیلند، بوتسوانا، زیمبابوه، زامبیا، مالاوی، موزامبیک، تانزانیا، جمهوری دموکراتیک کنگو، بروندی، رواندا، کنیا، سومالی و اتیوپی در شرق و جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۵۵ سانتی‌متر
نگاره: Bernard DUPONT

نام: لاک‌پشت گلی سیاه آفریقای شرقی East African black mud turtle
نام علمی: Pelusios subniger
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: مرداب‌ها، دریاچه‌ها و جویبارهای منطقه‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری  کشورهای آفریقای جنوبی، بوتسوانا، زیمبابوه، زامبیا، مالاوی، موزامبیک، تانزانیا، نامیبیا، جمهوری دموکراتیک کنگو، بوروندی و ماداگاسکار در شرق و جنوب شرقی قاره‌ی آفریقا
اندازه: لاک به درازای ۱۳ تا ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Arno Meintjes

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - encyclopedia
گردآوری: فرتورچین