نام: چیچن ایتزا Chichen Itza
نام ثبت شده در میراث جهانی یونسکو:
شهر پیشا-هیسپانیک چیچن-ایتزا Pre-Hispanic City of Chichen-Itza
گونه: فرهنگی
تاریخ ثبت: ۱۹۸۸
شماره‌ی ثبت: ۴۸۳
کشور: مکزیک
جایگاه: شهر تینوم، ایالت یوکاتان
گستره: ۵ کیلومتر مربع
ساخت: سده‌های ۸ تا ۱۲ میلادی
به‌دست: مردمان مایا
شیوه‌ی معماری: مایا
درباره‌ی میراث: چیچن ایتزا شهری باستانی از دوره‌ی «پیشا-کُلُمبی» یا «پیشا-هیسپانیک» است. دوران پیشا-کلمبی به دوران پیش از پیدا شدن قاره‌ی آمریکا به‌دست «کریستف کلمب» گفته می‌شود. در دوران پیشا-کلمبی مردمان شهرنشین و سرخ‌پوست اولمک، تئوتیئواکان، مایا، زاپوتک، میکستک، هواستک، تاراسکان، تولتک و آزتک در قاره‌ی آمریکا زندگی می‌کردند. شهر باستانی چیچن ایتزا به‌دست مردمان «مایا» ساخته شده و به معنی «در کنار دهانه‌ی چاه ایتزا» است. مردم سرخ‌پوست مایا در جنوب شرقی مکزیک، سراسر گواتمالا و بلیز و بخش‌های غربی هندوراس و السالوادورِ امروزی زندگی می‌کردند. در شهر چیچن ایتزا سازه‌های گوناگونی جای دارند. برخی از برجسته‌ترینِ آن‌ها بر این پایه‌اند:
- ال کاستلو یا کوکولکان: هرم کوکولکان ۳۰ متر بلندا دارد. بلندای هرم بدون پرستشگاه ۲۴ متر و بلندای پرستشگاهِ روی هرم ۶ متر است. درازای هر ضلع پایه‌ی هرم نیز ۵۵/۳ متر است. این هرم ساختاری پله‌پله دارد و در ۹ طبقه ساخته شده است. همچنین هر یک از چهار سوی هرم ۹۱ پله و سراسر هرم ۳۶۴ پله دارد. اگر پرستشگاه بالای هرم را هم یک پله به‌شمار آوریم، هرم کوکولکان روی‌هم‌رفته ۳۶۵ پله، برابر با روزهای سال دارد. افزون بر این، ۹ طبقه‌ی هرم با یک پلکان به دو بخش جداسازی شده است و این نشان دهنده‌ی ۱۸ ماهِ تقویم سالانه‌ی مایاهاست. هرم کوکولکان با انگیزه‌ی ستاره‌شناسی و شناخت اعتدال بهاری و پاییزی ساخته شده است. اعتدال بهاری در آغاز فروردین‌ماه و اعتدال پاییزی در آغاز مهرماه رخ می‌دهد. روش شناخت اعتدال بهاری و پاییزی با نور خورشید انجام می‌شود، به گونه‌ای که در ساعت ۳ عصر، نور خورشید سراسر نرده‌های غربی پلکان اصلی هرم را می‌پوشاند. هر ضلع هرم کوکولکان به گونه‌ای ساخته شده که با جابه‌جا شدن زاویه‌ی آفتاب، سایه‌های گوناگونی بر روی آن پدید می‌آید و بدین‌گونه می‌توان به روز اعتدال پی برد. نوری که نرده‌های غربی پلکان اصلی هرم را روشن می‌کند، ۷ سه‌گوش نورانی را پدید می‌آورد که همانند ماری‌ست که با پیچ و تاب از پله‌ها پایین می‌آید و در پایان به تندیس سر مار در پایین هرم می‌رسد. در زیر هرم کوکولکان، پرستشگاه باستانی دیگری جای گرفته که میان سال‌های ۸۰۰ تا ۹۰۰ پ.م ساخته شده است. درون این هرم نیز چندین اتاق همچون اتاق قربانی جای گرفته است. این اتاق جایگاه قربانی کردن آدمیان برای «چاک مول» خدای باران مایاها بوده است. در همین اتاق تندیس‌های «چاک مول» و «جگوار سرخ» نیز یافت شده‌اند.
- پرستشگاه جنگجویان: این پرستشگاه یک هرم بزرگ با ساختاری پله‌پله است که چندین ردیف ستون حکاکی شده در جلوی آن جای گرفته و نماد سربازان است. در بالای پله‌ها و نوک هرم نیز تندیس «چاک مول» خدای باران مایاها جای دارد.
- گروه هزار ستون: گروه هزار ستون دربرگیرنده‌ی سه بخش جدا از یکدیگر با ۲۲۸ ستون است. در گذشته این ستون‌ها دارای سقف بودند. همچنین بر روی برخی از این ستون‌ها نقش سربازان کنده‌کاری شده است.
- رصدخانه‌ی ال کاراکول: ال کاراکول ساختمانی گِرد است که بر روی سکویی چهارگوش جای گرفته است. ال کاراکول در زبان اسپانیایی به معنی «حلزون» است و نامش را از راه‌پله‌های پر پیچ و خم درون این ساختمان می‌گیرد.
- زمین بزرگ بازی: شهر چیچن ایتزا ۱۳ زمین بازی دارد که از میان آن‌ها «زمین بزرگ بازی» با اندازه‌ی ۱۶۸ در ۷۰ متر بزرگ‌ترینِ آن‌ها به‌شمار می‌رود. در کنار این زمین بازی سکوهایی به درازای ۹۵ و بلندای ۸ متر جای دارند. این سکوها با نقش‌برجسته‌های گوناگونی آراسته شده‌اند. یکی از این نقش‌برجسته‌ها، گردن زدن کاپیتان تیم بازنده را نمایش می‌دهد. در مرکز دیوار هر یک از این سکوها حلقه‌ای سنگی دیده می‌شود.
- سنوت‌ها: سنوت‌ها یا گودال‌های آب جایی مقدس برای مردمان مایاست. آنان در زمان خشکسالی، نذرها و قربانی‌های‌شان را در این گودان می‌انداختند. از برجسته‌ترینِ این سنوت‌ها می‌توان «سنوت ساگرادو» یا «گودال مقدس» با ۶۰ متر قطر و «سنوت ایک کیل» را نام برد.
دیگر بخش‌های برجسته‌ی شهر چیچن ایتزا بر این پایه‌اند: هرم اوساریو، پرستشگاه جگوار، پرستشگاه مرد ریشو، پرستشگاه سه تیر سردر، پرستشگاه ایگلسیا، پرستشگاه تیبل بزرگ، ساختمان مونخاس، ساختمان آکاب زیب، خانه‌ی سرخ یا چیچانچوب، سکوی عقاب‌ها و جگوارها، سکوی ونوس، سکوی جمجمه‌ها، حمام بخار و...
نمای هوایی بخشی از شهر چیچن ایتزا - نگاره‌ی ۱: Dronepicr
نمای هوایی بخشی از شهر چیچن ایتزا - نگاره‌ی ۲: Dronepicr
هرم کوکولکان - نگاره‌ی ۳: Arian Zwegers
هرم کوکولکان - نگاره‌ی ۴: Fcb981
پرستشگاه بالای هرم کوکولکان - نگاره‌ی ۵: Bubba73
تندیس جگوار سرخ در پرستشگاه هرم کوکولکان
نگاره‌ی ۶: Robert Nyman
تندیس چاک مول خدای باران مایاها - نگاره‌ی ۷: Gary Todd
هفت سه‌گوش نورانی پلکان هرم کوکولکان - نگاره‌ی ۸: ATSZ56
تندیس‌های سر مار در پایین پلکان هرم کوکولکان - نگاره‌ی ۹: Bubba73
پرستشگاه جنگجویان - نگاره‌ی ۱۰: Keith Pomakis
بخش‌هایی از گروه هزار ستون - نگاره‌ی ۱۱: Dennis Jarvis
بخش‌هایی از گروه هزار ستون - نگاره‌ی ۱۲: Dennis Jarvis
رصدخانه‌ی ال کاراکول - نگاره‌ی ۱۳: Sapoague
زمین بزرگ بازی - نگاره‌ی ۱۴: Alfred Angeloff
یکی از دو حلقه‌ی دیوار پیرامون زمین بزرگ بازی
نگاره‌ی ۱۵: Simeon Willbanks
بخشی از نقش‌برجسته‌های پیرامون زمین بزرگ بازی
نگاره‌ی ۱۶: Максим Улитин
سنوت ساگرادو - نگاره‌ی ۱۷: Ryan Hadley
سنوت ایک کیل - نگاره‌ی ۱۸: Anthony Shane
راه‌روی زیرزمینی سنوت ایک کیل - نگاره‌ی ۱۹: Sandy Campbell
سنوت ایک کیل - نگاره‌ی ۲۰: Travel Center UK
هرم اوساریو - نگاره‌ی ۲۱: Dennis Jarvis
پرستشگاه جگوار - نگاره‌ی ۲۲: Aussiewig
بخشی از پرستشگاه جگوار به همراه تندیس جگوار - نگاره‌ی ۲۳: Lmbuga
پرستشگاه مرد ریشو - نگاره‌ی ۲۴: Rob Young
پرستشگاه سه تیر سردر - نگاره‌ی ۲۵: HJPD
پرستشگاه ایگلسیا - نگاره‌ی ۲۶: -
از برجسته‌کاری‌های ماسک‌مانند نمای پرستشگاه ایگلسیا
نگاره‌ی ۲۷: Bruno Rijsman
پرستشگاه تیبل بزرگ - نگاره‌ی ۲۸: FitoB.
ساختمان مونخاس - نگاره‌ی ۲۹: William Wood
ساختمان آکاب زیب - نگاره‌ی ۳۰: Mmccouch
خانه‌ی سرخ یا چیچانچوب - نگاره‌ی ۳۱: -
سکوی عقاب‌ها و جگوارها - نگاره‌ی ۳۲: Dave Gifford
سکوی ونوس - نگاره‌ی ۳۳: Aussiewig
سکوی جمجمه‌ها - نگاره‌ی ۳۴: Nikita
بخش‌هایی از سکوی جمجمه‌ها - نگاره‌ی ۳۵: Oleg Nabrovenkov
بن‌مایگان: wikipedia
گردآوری: فرتورچین
