خانواده‌ی قورباغه‌های بی‌زبان Pipidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی میان‌غوک‌سانیان، از راسته‌ی بی‌دُم‌سانان و از رده‌ی دوزیستان هستند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان قورباغه‌های پنجه‌دار غربی، آفریقایی و کوتوله‌ی کنگو و وزغ‌های سورینامی معمولی، کاروالیو و سابانا را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی قورباغه‌های بی‌زبان در آمریکای جنوبی و زیر صحرای بزرگ آفریقا زندگی می‌کنند. این جانوران بدنی کوتاه، پهن و بدون دُم، پوستی هموار، چشمانی کوچک با مردمک گِرد و دست‌هایی کوتاه و پاهایی بلند دارند. همچنین این قورباغه‌ها انگشتانی پرده‌دار برای شنا کردن دارند.
گونه‌های این خانواده‌ی دندان و زبان ندارند. آنان به‌جای زبان با انگشتان‌شان خوراک را در دهان‌شان فرو می‌کنند. برخی از آنان برای تکه‌تکه کردن خوراک، یک تا چند پنجه در انگشتان پاهای پشتی‌شان دارند. نرهای این خانواده بدون کیسه‌ی تشدیدگر صدا و تارهای صوتی هستند. همچنین گونه‌های این خانواده همگی آبزی هستند. قورباغه‌ی پنجه‌دار کوتوله‌ی کنگو با درازای ۳/۵ سانتی‌متر و وزغ سورینامی معمولی با درازای ۱۷/۱ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی قورباغه‌های بی‌زبان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۸ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغه‌ها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راسته‌ی بی‌دُم‌سانان است. دوزیستان جانورانی خون‌سرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای می‌گیرند. بیشتر دوزیستان تخم‌گذارند. نوزادی که از تخم بیرون می‌آید لارو نامیده می‌شود. لاروها گام به گام و با فرآیندی به‌نام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون می‌شوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی می‌کنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه شش‌ها و پوست خود دم‌وبازدم انجام می‌دهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمی‌توانند دم‌وبازدم انجام دهند، پس می‌میرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگ‌های خونی زیر پوست می‌رود و رگ‌ها نیز اکسیژن را به بخش‌های گوناگون بدن می‌رسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نام‌های غده‌های موکوسی، غده‌های دانه‌دار و غده‌های لوله‌ای هستند. غده‌های موکوسی پوست را نمناک نگاه می‌دارند. غده‌های دانه‌دار از پوست زهر تراوش می‌کنند و غده‌های لوله‌ای از پوست ماده‌ای چسبناک تراوش می‌کنند. ماده‌ی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفت‌گیری کاربرد دارد.
قورباغه‌ها خونسرد هستند، به‌گونه‌ای که درجه‌ی دمای بدن آنان، همانند درجه‌ی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدن‌شان سرد می‌شود، آفتاب می‌گیرند تا گرم شوند و زمانی که بدن‌شان بیش از اندازه گرم می‌شود، به درون آب می‌روند تا خنک شوند. قورباغه‌ها در آب تخم‌گذاری می‌کنند. تخم‌های آنان درون لایه‌ای از ماده‌ای ژلاتینی جای گرفته‌اند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون می‌آورد، مانند ماهیان باله دارد. او می‌تواند با باله‌ها و دُم بلندش شنا کند. قورباغه‌ی نابالغ از راه آبشش دم‌وبازدم انجام می‌دهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمی‌آید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد می‌کنند. سپس شش‌ها بزرگ می‌شوند و قورباغه‌ی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، می‌تواند دم‌وبازدم انجام داده و کم‌کم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاه‌تر می‌شود تا این‌که قورباغه‌ی جوان همانند قورباغه‌های بالغ می‌شود.
قورباغه‌ها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبنده‌ی درازی دارند. درازای این زبان کم‌وبیش یک سوم درازای بدن آن‌هاست. زبان قورباغه‌ها به‌جای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب می‌کنند و با آن حشرات را شکار می‌کنند. زبان نیرومند آنان می‌تواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغه‌ها دندان‌هایی به‌نام وومرین دارند که در آرواره‌ی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندان‌های آرواره‌ی بالایی کم‌توانند، آرواره‌ی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغه‌ها نمی‌توانند خوراک را بجوند. آنان این دندان‌ها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار به‌کارگیری می‌کنند و سپس خوراک را یک‌جا فرو می‌برند. قورباغه‌ها گوش بیرونی ندارند. به‌جای آن تمپانوم یا طبل‌گوش یا پرده‌گوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موج‌های صدا پرده‌گوش را می‌لرزاند، سپس پرده‌گوش موج‌ها را به گوش میانی و گوش میانی موج‌ها را به مغز می‌رساند.
قورباغه‌های نر دارای کیسه‌های صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آن‌که این کیسه‌ها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر می‌شوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده می‌شود. به‌کارگیری کیسه‌ی صدا بدین گونه است که قورباغه‌ی نر هوا را فرو برده و سوراخ‌های بینی و دهان خود را می‌بندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و شش‌های خود پس و پیش می‌کند. زمانی صدا پدید می‌آید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آن‌ها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز می‌خواند، کیسه‌های صدا همانند یک تشدیدگر کار می‌کند و توان صدای قورباغه را افزایش می‌دهد. 
قورباغه‌ها و وزغ‌ها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونی‌هایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغه‌ها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آب‌ها زندگی می‌کنند. ولی بیشتر وزغ‌ها پوستی ناهموار، خشک و زگیل‌مانند دارند و بیشتر خشکی‌زی هستند. قورباغه‌ها دست‌هایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی به‌جای راه رفتن، می‌جهند. ولی وزغ‌ها دست‌ها و پاهایی هم‌اندازه دارند، از همین روی به‌جای پریدن، راه می‌روند. بیشتر قورباغه‌ها انگشتانی پرده‌دار برای شنا کردن دارند، ولی وزغ‌ها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغه‌ها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین می‌آیند. برخی نیز دالان‌ساز هستند و در زیر زمین زندگی می‌کنند و تنها برای زادآوری به روی زمین می‌آیند. گروهی از قورباغه‌ها زهرآگین هستند، به‌گونه‌ای که برخی از آنان از زهرآگین‌ترین جانوران خشکی‌زی زمین به‌شمار می‌روند.

سرده‌ی قورباغه‌های کوتوله‌ی آفریقایی Hymenochirus

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار کوتوله‌ی کنگو Congo dwarf clawed frog
نام علمی: Hymenochirus boettgeri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های بارانی دشت و استخرهای رودهای جنوب شرقی کشور نیجریه، جنوب کامرون، جنوب جمهوری آفریقای مرکزی، شمال جمهوری دموکراتیک کنگو، گینه‌ی استوایی و گابن در غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتی‌متر
نگاره: Ron DeCloux

سرده‌ی Pipa

نام: وزغ سورینامی آلبینا Albina Surinam toad
نام علمی: Pipa aspera
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، رودها و مرداب‌های آب شیرین کشور سورینام و گویان فرانسه در شمال آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Matthieu Berroneau

نام: وزغ سورینامی کاروالیو Carvalho's Surinam toad
نام علمی: Pipa carvalhoi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و نمناک، درختچه‌زارهای خشک و نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، مرداب‌های آب شیرین، آبگیرها و آبگیرهای آبزی‌پروری ایالت‌های پرنامبوکو، سئارا، پارائیبا، سرژیپه، اسپیریتو سانتو، باهیا، مینا ژرایس، آلاگواس و ریو گرانده‌ی شمالی در شرق و جنوب شرقی کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۲ تا ۵/۷ سانتی‌متر برای نرها و ۴/۱ تا ۶/۸ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Renato Augusto Martins

نام: وزغ سورینامی مایرز Myers' Surinam toad
نام علمی: Pipa myersi
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری و رودهای کشور پاناما در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۳/۶ تا ۴/۲ سانتی‌متر
نگاره: ProAves Colombia

نام: وزغ سورینامی سابانا Sabana Surinam toad
نام علمی: Pipa parva
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دریاچه‌ها، آبگیرها و مرداب‌های منطقه‌های باز و سبزه‌زارهای شمال غربی کشور ونزوئلا و شمال شرقی کلمبیا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ تا ۳/۷ سانتی‌متر برای نرها و ۲/۷ تا ۴/۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Brian Gratwicke

نام: وزغ سورینامی معمولی (وزغ انگشت‌ستاره‌ای) Common Surinam toad
نام علمی: Pipa pipa
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های بارانی، رودها، جویبارها، آبگیرها، استخرها و جنگل‌های آب‌گرفته‌ی کشورهای بولیوی، برزیل، کلمبیا، اکوادور، گویان، گویان فرانسه، پرو، سورینام، ترینیداد و توباگو و ونزوئلا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۶ تا ۱۵/۴ سانتی‌متر برای نرها و ۱۰/۵ تا ۱۷/۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Harry Williams
(آشنایی بیشتر با وزغ سورینامی معمولی)

نام: وزغ سورینامی اوتینگا Utinga Surinam toad
نام علمی: Pipa snethlageae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری و مرداب‌های آب شیرین کشورهای برزیل، کلمبیا و پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Frank Deschandol

سرده‌ی قورباغه‌های پنجه‌دار Xenopus

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار آفریقایی African clawed frog
نام علمی: Xenopus laevis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبگیرهای سبزه‌زارها و جویبارهای منطقه‌های خشک و نیمه‌خشک زیر صحرای بزرگ آفریقا
اندازه: وزن ۶۰ گرم برای نرها و ۲۰۰ گرم برای ماده‌ها، بدن به درازای ۴/۶ تا ۹/۸ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۷ تا ۱۴/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Ashley Tubbs
(آشنایی بیشتر با قورباغه‌ی پنجه‌دار آفریقایی)

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار کیپ Cape clawed frog
نام علمی: Xenopus gilli
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای مدیترانه‌ای، مرداب‌های آب شیرین و آبگیرهای استان کیپ غربی کشور آفریقای جنوبی در جنوب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۵/۵ تا ۶ سانتی‌متر
نگاره: Chris Verwey

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار کامرون Cameroon clawed frog
نام علمی: Xenopus epitropicalis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، مرداب‌های آب شیرین، آبگیرها و جنگل‌های پیشین ویران شده‌ی کشورهای آنگولا، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، گینه‌ی استوایی و گابن در غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: -
نگاره: Brian Gratwicke

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار اریتره Eritrea clawed frog
نام علمی: Xenopus clivii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، گرم‌دشت‌های خشک و نمناک، بوته‌زارها، سبزه‌زارها، رودها و دریاچه‌های کشورهای اریتره، اتیوپی، کنیا و سودان در قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۸ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Timothy J. Colston

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار مارسابیت Marsabit clawed frog
نام علمی: Xenopus borealis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک و کوهستانی نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و نمناک، درختچه‌زارهای خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، سبزه‌زارها، رودها، باتلاق‌ها، دریاچه‌ها و مرداب‌های آب شیرین کشورهای اریتره، اتیوپی، سودان جنوبی و شمال غربی کنیا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۵ تا ۶ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۹ تا ۸ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Marius Burger

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار آندره Andre's clawed frog
نام علمی: Xenopus andrei
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، باتلاق‌ها و استخرهای کشور کامرون، شمال شرقی گابن، غرب جمهوری آفریقای مرکزی و شمال غربی آنگولا در غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: -
نگاره: Adam Bewick

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار دریاچه‌ی ویکتوریا Lake Victoria clawed frog
نام علمی: Xenopus victorianus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، باتلاق‌ها، دریاچه‌ها و آبگیرهای کشورهای جمهوری دموکراتیک کنگو، سودان جنوبی، اوگاندا، کنیا، رواندا، بوروندی و تانزانیا در قاره‌ی آفریقا
اندازه: -
نگاره: Matthieu Berroneau

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار غربی Western clawed frog
نام علمی: Xenopus tropicalis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، گرم‌دشت‌های نمناک، رودها، باتلاق‌ها، دریاچه‌ها و مرداب‌های آب شیرین، آبگیرها، منطقه‌های ذخیره‌ی آب، آبگیرهای آبزی‌پروری، باغ‌های روستایی و جنگل‌های پیشین ویران شده‌ی کشورهای بنین، بورکینافاسو، کامرون، ساحل عاج، گینه‌ی استوایی، گامبیا، غنا، گینه، گینه‌ی بیسائو، لیبریا، نیجریه، سنگال، سیرالئون و توگو در غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ تا ۵/۵ سانتی‌متر
نگاره: Gabri Mtnez

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار اوگاندا Uganda clawed frog
نام علمی: Xenopus ruwenzoriensis
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، مرداب‌های آب شیرین، باغ‌های روستایی و جنگل‌های پیشین ویران شده‌ی غرب کشور اوگاندا و شرق جمهوری دموکراتیک کنگو در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۵ تا ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Gauvain_Saucy

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار مولر Muller's clawed frog
نام علمی: Xenopus muelleri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و نمناک، درختچه‌زارها، سبزه‌زارها، رودها، باتلاق‌ها، دریاچه‌ها و مرداب‌های آب شیرین، آبگیرها، کشت‌زارها و باغ‌های روستایی کشورهای زیر صحرای بزرگ آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۳/۸ تا ۶ سانتی‌متر
نگاره: John Lyakurwa

نام: قورباغه‌ی پنجه‌دار دریاچه‌ی اوکو Lake Oku clawed frog
نام علمی: Xenopus longipes
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دریاچه‌ی اوکو در شمال غربی کشور کامرون در غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ تا ۳/۱ سانتی‌متر برای نرها و ۳/۲ تا ۳/۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: Lars Fehlandt

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین