خانوادهی مخملماهیان Aploactinidae، خانوادهای از زیرراستهی عقربماهیسانیان، از راستهی عقربماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان مخملماهیهای جنوبی و فانتوم را نام برد. گونههای خانوادهی مخملماهیان در آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام زندگی میکنند. آنان زمان خود را بیشتر در آبهای کمژرف کرانهای یا نزدیک به آن، در میان پوشش گیاهی یا روی بسترهای سنگی، صدفی، پارهسنگ مرجانی یا زیرلایههای جلبکهای مرجانی میگذرانند. این جانوران بدنی کشیده و پوشیده از پولکهای خارمانند دارند. اگرچه بدن برخی از گونهها بدون پولک است. مخملماهیها بالههای سینهای بزرگ، بالهی پشتی دراز و بلند و بالهی مخرجی کشیده دارند. همهی گونههای این خانواده دریازی هستند. مخملماهی خارزنبوری با درازای ۳/۱ سانتیمتر و مخملماهی جنوبی با درازای ۲۳ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی مخملماهیان بهشمار میروند. در این نوشته با ۱۳ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
سردهی Acanthosphex
نام: مخملماهی خارزنبوری Wasp-spine velvetfish
نام علمی: Acanthosphex leurynnis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۶۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (در کرانههای کشورهای جنوب شرقی قارهی آسیا، شرق کشور پاپوآ گینهی نو و کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳/۱ سانتیمتر
نگاره: Rickard Zerpe
سردهی Aploactisoma
نام: مخملماهی جنوبی Southern velvetfish
نام علمی: Aploactisoma milesii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶ متری آبهای نیمهگرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۲۵ درجهی جنوبی تا ۴۵ درجهی جنوبی و ۱۱۲ درجهی شرقی تا ۱۵۵ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (در کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۳ سانتیمتر
نگاره: J. Martin Crossley
سردهی Cocotropus
نام: -
نام علمی: Cocotropus izuensis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۸ تا ۲۵ متری آبهای نیمهگرمسیری شمال غربی اقیانوس آرام (در کرانههای کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۴/۷ سانتیمتر
نگاره: H. Masuda
نام: -
نام علمی: Cocotropus larvatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از شرق دریای آندامان و جزیرهی کریسمس (از سرزمینهای فرادریایی استرالیا) تا جزایر مارشال در قارهی اقیانوسیه؛ و شمال تا جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن؛ و جنوب تا کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۷/۱ سانتیمتر
نگاره: Uwkwaj
نام: مخملماهی چهلتکه Patchwork velvetfish
نام علمی: Cocotropus microps
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۴ متری آبهای نیمهگرمسیری جنوب غربی اقیانوس آرام (در کرانههای شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳/۹ سانتیمتر
نگاره: Kim Dinh
سردهی Kanekonia
نام: مخملماهی ژرف Deep velvetfish
نام علمی: Kanekonia queenslandica
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۱۰ درجهی جنوبی تا ۳۲ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (شرق اقیانوس هند: در کرانههای غربی کشور استرالیا؛ غرب مرکز اقیانوس آرام: در کرانههای ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶/۴ سانتیمتر
نگاره: J. Martin Crossley
سردهی Neoaploactis
نام: مخملماهی سهباله Threefin velvetfish
نام علمی: Neoaploactis tridorsalis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۳۰ متری (بیشتر ۳ تا ۴ متری) آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (در کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۵ سانتیمتر
نگاره: Glen Whisson
سردهی Paraploactis
نام: مخملماهی ریشدار Bearded velvetfish
نام علمی: Paraploactis intonsa
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری شرق اقیانوس هند، میان مدارهای ۲۵ درجهی جنوبی تا ۲۶ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (در شاخاب کوسه در کرانههای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: -
نگاره: Wparkinson
نام: مخملماهی فانتوم Phantom velvetfish
نام علمی: Paraploactis kagoshimensis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای معتدل شمال غربی اقیانوس آرام (در کرانههای کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتیمتر
نگاره: Steve Smith
نام: مخملماهی سولو Sulu velvetfish
نام علمی: Paraploactis obbesi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۳۰ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام
اندازه: بدن به درازای ۵ سانتیمتر
نگاره: Jim Greenfield
نام: مخملماهی پشتخزه Mossback velvetfish
نام علمی: Paraploactis trachyderma
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۲۰ متری آبهای نیمهگرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۲۰ درجهی جنوبی تا ۳۶ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (در کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: -
نگاره: Nigel Marsh
سردهی Pseudopataecus
نام: مخملماهی ریشبزی Goatee velvetfish
نام علمی: Pseudopataecus carnatobarbatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۳ متری آبهای گرمسیری شرق اقیانوس هند، میان مدارهای ۱۵ درجهی جنوبی تا ۲۴ درجهی جنوبی و ۱۱۴ درجهی شرقی تا ۱۲۵ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (در کرانههای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۹/۷ سانتیمتر
نگاره: Blennyboxfish
سردهی Ptarmus
نام: -
نام علمی: Ptarmus gallus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (دریای سرخ در غرب قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین