خانواده‌ی گورامیان Osphronemidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی مازماهی‌سانیان، از راسته‌ی مازماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۱۳۵ گونه است که در ۱۴ سرده دسته‌بندی شده‌اند. تاکنون ۱ سرده از خانواده‌ی گورامیان نابود شده و از میان رفته‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان گورامی فیل‌گوش، گورامی غول‌پیکر، ماهی جنگجوی سیامی و ماهی بهشتی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی گورامیان در زیستگاه‌های آب شیرین کشورهای پاکستان و هند، جنوب شرقی قاره‌ی آسیا و شبه‌جزیره‌ی کره زندگی می‌کنند. بیشتر گونه‌های این خانواده در زیستگاه‌های آب شیرین همچون رودها و دریاچه‌ها زندگی می‌کنند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی کشیده یا بیضی‌مانند و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری بزرگ، آرواره‌ی پایینی بیرون زده و باله‌های پشتی و مخرجی دراز دارند. برخی از این ماهیان در بخش پیشین باله‌ی شکمی خود، دارای پرتوهایی دراز و باریک هستند. گونه‌های خانواده‌ی گورامیان در سرشان اندام و ساختاری مازمانند یا هزارتومانند همچون شش دارند. آنان با این اندام در آب‌های دارای کمبود اکسیژن، از راه هوای بیرون از آب دم‌وبازدم انجام می‌دهند. این ماهیان بیشتر سرگرم فرو دادن هوا در لبه‌ی آب دیده می‌شوند.
بسیاری از گونه‌های خانواده‌ی گورامیان از تخم‌های خود نگهداری می‌کنند. برخی از آنان همچون ماهی بتا دهان‌پرور کرابی، تخم‌ها را تا زمان زاده شدن نوزادان در دهان خود نگهداری می‌کنند. همچنین برخی دیگر همانند ماهی جنگجوی سیامی، آشیانه‌های حبابی می‌سازند. برخی از گونه‌های خانواده‌ی گورامیان همچون گونه‌های سرده‌های Belontia، Trichopsis و Macropodus همه‌چیزخوارند. برخی دیگر همانند گونه‌های سرده‌ی Trichogaster بیشتر گیاه‌خوار هستند و برخی نیز همچون گونه‌های سرده‌ی Betta گوشت‌خوار هستند و خورک‌شان میگو، ماهی و حشرات است. ماهی بتا سرماری با درازای ۲ سانتی‌متر و گورامی غول‌پیکر با درازای ۷۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی گورامیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی گورامیان می‌پردازد با ۲۸ گونه (از ۸۴ گونه) آشنا می‌شویم.

زیرخانواده‌ی گورامیان دم‌شانه‌ای Belontiinae
سرده‌ی گورامی‌های دم‌شانه‌ای Belontia

نام: دم‌شانه‌ای مالایی Malay combtail
نام علمی: Belontia hasselti
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و دریاچه‌های شبه‌جزیره‌ی مالایی و جزیره‌های سوندای بزرگ در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: AVNJ

نام: دم‌شانه‌ای سیلانی Ceylonese combtail
نام علمی: Belontia signata
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای کلانی و کالو در کشور جزیره‌ای سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا، میان مدارهای ۷ درجه‌ی شمالی تا ۶ درجه‌ی شمالی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتی‌متر
نگاره: Lubomir Klatil

زیرخانواده‌ی گورامیان غول‌پیکر Osphroneminae
سرده‌ی گورامی‌های غول‌پیکر Osphronemus

نام: گورامی فیل‌گوش Elephant ear gourami
نام علمی: Osphronemus exodon
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود مکونگ در کشورهای تایلند، لائوس و کامبوج در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶۰ سانتی‌متر
نگاره: Klaus Rudloff

نام: گورامی غول‌پیکر Giant gourami
نام علمی: Osphronemus goramy
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها، جویبارها، مرداب‌ها، باتلاق‌ها و دریاچه‌های جنوب شرقی قاره‌ی آسیا، میان مدارهای ۶ درجه‌ی شمالی تا ۹ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (همچون حوضه‌ی رودهای مکونگ، چائو پرایا و کلونگ)
اندازه: بدن به درازای ۷۰ سانتی‌متر
نگاره: F1jherbert

نام: گورامی غول‌پیکر دم‌سرخ Giant red tail gourami
نام علمی: Osphronemus laticlavius
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای کیناباتانگان و سگاما در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Hectonichus

نام: -
نام علمی: Osphronemus septemfasciatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها، جویبارها و کانال‌های جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Bob|P-&-S

زیرخانواده‌ی Luciocephalinae
سرده‌ی Luciocephalus

نام: سراردک‌ماهی خال‌سبز Green-spotted pikehead
نام علمی: Luciocephalus aura
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای باتانگ هاری و موسی در جزیره‌ی سوماترای کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۵ سانتی‌متر
نگاره: Aquatics More

نام: سراردک‌ماهی Pikehead
نام علمی: Luciocephalus pulcher
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، جنگل‌های آب‌گرفته و باتلاق‌های کشورهای تایلند، مالزی، برونئی، اندونزی و سنگاپور در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Olx.pl

سرده‌ی Sphaerichthys

نام: گورامی کروکودیل غول‌پیکر Giant chocolate gourami
نام علمی: Sphaerichthys acrostoma
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای جنوب جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴/۶ سانتی‌متر
نگاره: Mikael Hakansson

نام: گورامی شکلاتی Chocolate gourami
نام علمی: Sphaerichthys osphromenoides
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای شبه‌جزیره‌ی مالایی، جزیره‌ی سوماترا و جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتی‌متر
نگاره: Zoobox.de

نام: گورامی شکلاتی نوارصلیبی Crossband chocolate gourami
نام علمی: Sphaerichthys selatanensis
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای جنوب جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴ سانتی‌متر
نگاره: Mikael Hakansson

نام: گورامی سامورایی (گورامی شکلاتی وایلانت) Samurai gourami
نام علمی: Sphaerichthys vaillanti
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارهای کوچک جنوب جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳/۹ سانتی‌متر
نگاره: Fontok

سرده‌ی Ctenops

نام: گورامی فریل (گوارمی نوبل) Frail gourami
نام علمی: Ctenops nobilis
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها، دریاچه‌ها، جویبارها و آبگیرهای کشورهای هند و بنگلادش در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Vemund Vennestrom

سرده‌ی Parasphaerichthys

نام: گورامی خال‌چشم Eyespot gourami
نام علمی: Parasphaerichthys ocellatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و دریاچه‌های کشور میانمار در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۵ سانتی‌متر
نگاره: Thewetspottropicalfish

سرده‌ی Trichopodus

نام: گورامی مرواریدی Pearl gourami
نام علمی: Trichopodus leerii
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری باتلاق‌ها و جویبارهای شبه‌جزیره‌ی مالایی، کشور تایلند و جزیره‌های سوماترا و بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتی‌متر
نگاره: Mario Gomes

نام: گورامی مهتابی Moonlight gourami
نام علمی: Trichopodus microlepis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری آبگیرها و باتلاق‌های حوضه‌ی رودهای مکونگ و چائو پرایا در کشورهای کامبوج، ویتنام و تایلند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۴ سانتی‌متر
نگاره: Chien Lee

نام: گورامی پوست‌ماری Snakeskin gourami
نام علمی: Trichopodus pectoralis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴ تا ؟ متری آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رودهای مکونگ و چائو پرایا در کشورهای لائوس، تایلند، کامبوج و ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا، میان مدارهای ۲۰ درجه‌ی شمالی تا ۲۲ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: وزن ۵۰۰ گرم، بدن به درازای ۲۵ سانتی‌متر
نگاره: Naturalenvironmentaquatix

نام: گورامی سه‌خال (گورامی اوپالین) Three spot gourami
نام علمی: Trichopodus trichopterus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری حوضه‌ی رود مکونگ در کشورهای لائوس، تایلند، کامبوج، ویتنام و استان یوننان چین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا، میان مدارهای ۲۶ درجه‌ی شمالی تا ۱۰ درجه‌ی شمالی و ۹۹ درجه‌ی شرقی تا ۱۰۸ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتی‌متر
نگاره: Shadowshador

زیرخانواده‌ی Macropodusinae
سرده‌ی ماهی‌های بتا Betta

نام: ماهی بتا آکار Akar betta
نام علمی: Betta akarensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای کشور برونئی و ایالت ساراواک کشور مالزی در شمال جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۴ سانتی‌متر
نگاره: Chien Lee

نام: -
نام علمی: Betta antoni
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای استان کالیمانتان غربی کشور اندونزی در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۵ سانتی‌متر
نگاره: Balitoridae

نام: -
نام علمی: Betta balunga
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارهای جنگلی جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴/۹ سانتی‌متر
نگاره: Anh Tran

نام: -
نام علمی: Betta ibanorum
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای جنوب ایالت ساراواک کشور مالزی در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۸/۱ سانتی‌متر
نگاره: Colin Dunlop

نام: -
نام علمی: Betta albimarginata
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود سبوکو در استان کالیمانتان شرقی کشور اندونزی در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲/۸ سانتی‌متر
نگاره: Yourlocalfishstore

نام: ماهی بتا سرماری Snakehead betta
نام علمی: Betta channoides
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رود ماهاکام در استان کالیمانتان شرقی کشور اندونزی در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲ سانتی‌متر
نگاره: Andreas Tjernshaugen

نام: ماهی بتا غول‌پیکر Giant betta
نام علمی: Betta anabatoides
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای استان‌های کالیمانتان مرکزی و کالیمانتان جنوبی کشور اندونزی در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۸/۲ سانتی‌متر
نگاره: Justin Philbois

نام: ماهی بتا باریک Slim betta
نام علمی: Betta bellica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری باتلاق‌های شبه‌جزیره‌ی مالزی و شرق جزیره‌ی سوماترای کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Muhammad Rasul

نام: -
نام علمی: Betta simorum
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶/۴ سانتی‌متر
نگاره: Pak Mul

نام: -
نام علمی: Betta brownorum
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای کشورهای اندونزی و مالزی در جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲/۶ سانتی‌متر
نگاره: Aqua Press / Biosphoto

گونه‌های خانواده‌ی گورامیان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم)

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - fishbase
گردآوری: فرتورچین