خانوادهی سفیدکوسگان Lamnidae، خانوادهای از راستهی کوسهسانان و از ردهی غضروفماهیان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۵ گونه است که در ۳ سرده دستهبندی شدهاند. تاکنون ۳۲ گونه از خانوادهی سفیدکوسگان نابود شده و از میان رفتهاند. گونههای خانوادهی سفیدکوسگان در آبهای گرمسیری و معتدل همهی اقیانوسهای جهان زندگی میکنند. زیستگاه آنان آبهای باز اقیانوسی و کرانهایست؛ هرچند گاهی همراه با گلههای تون زردباله و هوور مسقطی بر روی منطقههای فلات قاره دیده میشوند.
این جانوران بدنی کشیده، دوکیمانند و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری کشیده، چشمانی تیره، پوزهای نوکتیز، دهانی زیرین و دندانهایی بزرگ دارند. گونههای این خانواده دارای بالههای سینهای کموبیش بزرگ، بالهی مخرجی کوچک و ۲ بالهی پشتی هستند. بالهی پشتی نخست از بالهی پشتی دوم بسیار بزرگتر است. همچنین بالهی پشتی دوم بلند، ایستاده، زاویهدار و تا اندازهای گِرد است. گونههای خانوادهی سفیدکوسگان بالهی دُمی دگربالهای یا هتروسرکال (ناهمسان) دارند. همچنین آنان کیلهای کناری نیروند در پایهی بالهی دمیشان دارند.
چشمان این کوسهها دارای پوستهی پلکی یا پلک سوم هستند. پلک سوم شفاف یا نیمهشفاف است و میتواند از گوشهی چشم تا سراسر چشم گسترش یابد. همچنین پلک سوم توانایی باز و بسته شدن دارد و در کنار نگهداری از چشم، آن را نمناک میکند. گونههای این خانواده ۵ شکاف آبششی بزرگ دارند که پنجمین آنها جلوی پایهی بالهی سینهای باز میشود. بسیاری از گونههای این خانواده از سریعترین شناگران دریاها هستند. اگرچه کوسهی سفید بزرگ از برای پیکر بزرگش کندتر است. کوسهی سالمون با وزن ۱۷۵ کیلوگرم و درازای ۳۰۵ سانتیمتر و کوسهی سفید بزرگ با وزن ۳۰۰۰ کیلوگرم و درازای ۶۴۰ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی سفیدکوسگان بهشمار میروند. در این نوشته با ۵ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
سردهی کوسههای سفید Carcharodon
نام: کوسهی سفید بزرگ Great white shark
نام علمی: Carcharodon carcharias
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۲۸۰ (بیشتر ۰ تا ۲۵۰) متری آبهای نیمهگرمسیری همهی اقیانوسهای جهان، میان مدارهای ۶۱ درجهی شمالی تا ۵۸ درجهی جنوبی و ۱۸۰ درجهی غربی تا ۱۸۰ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (با انبوهی و فشردگی بیشتر در کرانههای شمال شرقی کشور آمریکا، ایالت کالیفرنیا در غرب کشور آمریکا، کشورهای آفریقای جنوبی، ژاپن و شیلی، قارهی اقیانوسیه و دریاهای مدیترانه، مرمره و بسفر)
اندازه: وزن ۳۰۰۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۶۴۰ سانتیمتر (میانگین: وزن ۵۲۲ تا ۷۷۱ کیلوگرم، بدن به درازای ۳۴۰ تا ۴۰۰ سانتیمتر برای نرها و ۴۶۰ تا ۴۹۰ سانتیمتر برای مادهها) (مادهها بزرگترند.)
نگاره: Christina Marconi
(آشنایی بیشتر با کوسهی سفید بزرگ)
سردهی کوسههای ماکو Isurus
نام: کوسهی ماکوی کوتاهباله (کوسهی بونیتو) Shortfin mako shark
نام علمی: Isurus oxyrinchus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸۸۸ (بیشتر ۱۰۰ تا ۱۵۰) متری آبهای نیمهگرمسیری همهی اقیانوسهای جهان، میان مدارهای ۶۵ درجهی شمالی تا ۵۴ درجهی جنوبی و ۱۸۰ درجهی غربی تا ۱۸۰ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از شاخاب مین در شمال شرقی کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی تا کشورهای برزیل و آرژانتین در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرندهی شاخاب مکزیک و دریای کارائیب؛ شرق اقیانوس اطلس: از کشور نروژ در شمال قارهی اروپا تا کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا، دربرگیرندهی دریای مدیترانه؛ اقیانوسهای هند و آرام: از شرق قارهی آفریقا تا گروهجزیرهی هاوایی در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا سرزمین پریمورسکی کشور روسیه در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشورهای استرالیا و نیوزیلند در قارهی اقیانوسیه؛ شرق اقیانوس آرام: جنوب گروهجزیرهی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا و از جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی تا کشور شیلی در غرب آمریکای جنوبی)
اندازه: وزن ۵۰۵/۸ کیلوگرم، بدن به درازای ۴۴۵ سانتیمتر (میانگین: وزن ۲۵۰ تا ۳۲۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۶۰ تا ۱۴۰ سانتیمتر) (مادهها بزرگترند.)
نگاره: Patrick Doll
(آشنایی بیشتر با کوسهی ماکوی کوتاهباله)
نام: کوسهی ماکوی درازباله Longfin mako shark
نام علمی: Isurus paucus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۷۵۲ متری آبهای نیمهگرمسیری همهی اقیانوسهای جهان، میان مدارهای ۴۶ درجهی شمالی تا ۳۸ درجهی جنوبی و ۱۸۰ درجهی غربی تا ۱۸۰ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: گلف استریم و کرانههای ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی، همچنین کشور کوبا در دریای کارائیب و گزارش شده از کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی؛ شرق اقیانوس اطلس: کرانههای کشورهای گینه و غنا در غرب قارهی آفریقا؛ غرب اقیانوس هند: کرانههای کشور جزیرهای ماداگاسکار در شرق قارهی آفریقا؛ اقیانوس آرام: نزدیک جزیرههای فینیکس وابسته به کشور کیریباتی و شمال گروهجزیرهی هاوایی)
اندازه: بدن به درازای ۴۲۷ سانتیمتر (میانگین: وزن ۷۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۲۵۰ سانتیمتر) (مادهها بزرگترند.)
نگاره: Pol Carrasco
سردهی Lamna
نام: کوسهی سالمون Salmon shark
نام علمی: Lamna ditropis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۵۰ (بیشتر ۰ تا ۱۵۲) متری آبهای شمالی شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۶ درجهی شمالی تا ۲۲ درجهی شمالی و ۱۲۰ درجهی شرقی تا ۱۱۵ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشور ژاپن و شبهجزیرهی کره در شرق قارهی آسیا، دریای اختسک تا دریای برینگ، بهسوی جنوب تا جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا و ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: وزن ۱۷۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۳۰۵ سانتیمتر (میانگین: وزن ۱۵۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۰۰ تا ۲۵۵ سانتیمتر) (مادهها بزرگترند.)
نگاره: Andy Murch
نام: کوسهی پوربیگل Porbeagle shark
نام علمی: Lamna nasus
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۳۶۰ (بیشتر ۰ تا ۳۰۰) متری آبهای شمالی شمال اقیانوس اطلس و نیمکرهی جنوبی، میان مدارهای ۷۶ درجهی شمالی تا ۵۹ درجهی جنوبی و ۱۸۰ درجهی غربی تا ۱۸۰ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال اقیانوس اطلس: از استان نیوفاندلند و لابرادور در شمال شرقی کشور کانادا، از راه جنوب جزیرهی گرینلند وابسته به کشور دانمارک تا منطقهی اسکاندیناوی و کشور روسیه در قارهی اروپا؛ نیمکرهی جنوبی: از ایالت نیوجرسی کشور آمریکا و گروهجزیرهی برمودا (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا)، از راه گروهجزیرههای آزور و مادیرا وابسته به کشور پرتغال تا کشور مراکش در شمال غربی قارهی آفریقا، شمال کشور شیلی، کرانههای کشور برزیل، استان کیپ غربی کشور آفریقای جنوبی، کشور نیوزلند و کشور استرالیا تا جنوب ایالت استرالیای غربی و جنوب ایالت کوئینزلند)
اندازه: وزن ۲۳۰ کیلوگرم، بدن به درازای ۳۵۰ سانتیمتر (میانگین: وزن ۱۳۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۲۳۰ سانتیمتر) (مادهها بزرگترند.)
نگاره: Andy Murch
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین