خانوادهی گوزنان Cervidae، خانوادهای از زیرراستهی نشخوارکنندهسانیان، از راستهی جفتسمسانان و از ردهی پستانداران هستند. در این نوشته که به بخش دوم خانوادهی گوزنان میپردازد با ۲۳ گونه (از ۴۸ گونه) آشنا میشویم.
دنبالهی زیرخانوادهی گوزنیان جهان دیرین Cervinae
دنبالهی سردهی گوزنهای فریادکش Muntiacus
نام: گوزن فریادکش فی Fea's muntjac
نام علمی: Muntiacus feae
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نمناک نیمهگرمسیری جنوب کشور میانمار و غرب تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۲ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۸۸ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۰ تا ۵۵ سانتیمتر
نگاره: Arne Wuensche
نام: گوزن فریادکش گونگشان Gongshan muntjac
نام علمی: Muntiacus gongshanensis
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوههای گونگشان در شمال غربی استان یوننان کشور چین، جنوب شرقی منطقهی تبت، شمال میانمار و شمال شرقی هند بهویژه ایالت آروناچال پرادش در شرق قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۷ تا ۴۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۹۵ تا ۱۰۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۹ تا ۱۶ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۵ تا ۵۷ سانتیمتر
نگاره: Bongowwf
نام: گوزن فریادکش جنوبی (گوزن فریادکش هندی) Southern red muntjac
نام علمی: Muntiacus muntjak
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی، منطقههایی با پوشش گیاهی انبوه، منطقههای تپهای و جنگلهای موسمی جنوب و جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۳ تا ۳۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۳۹ تا ۱۳۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۳ تا ۲۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۴۰ تا ۶۵ سانتیمتر
نگاره: Oleg Nabrovenkov
نام: گوزن فریادکش ریوز Reeves's muntjac
نام علمی: Muntiacus puhoatensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی نیمهگرمسیری جنوب شرقی کشور چین و جزیرهی تایوان در شرق قارهی آسیا (گوزن فریادکش ریوز به کشورهای بریتانیا، ایرلند، هلند، بلژیک و ژاپن نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۱۱ تا ۲۸ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۷۰ تا ۱۱۳ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۴۳ تا ۴۵ سانتیمتر
نگاره: Kevin Robson
نام: گوزن فریادکش سرخ شمالی Northern red muntjac
نام علمی: Muntiacus vaginalis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کشورهای پاکستان، بوتان، میانمار، نپال، هند، سریلانکا، بنگلادش، چین، کامبوج، لائوس، تایلند و ویتنام در جنوب و جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۳ تا ۳۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۸۸ تا ۱۳۴ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۳ تا ۲۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۳۸ تا ۶۶ سانتیمتر
نگاره: Anttanager
سردهی گوزنهای زرد Dama
نام: گوزن زرد اروپایی European fallow deer
نام علمی: Dama dama
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کهن، جنگلهای برگریز، جنگلهای پهنبرگ، جنگلهای مخلوط، پوششهای گیاهی زیرآلپی، سبزهزارها، درختزارها، کوههای کوتاه، درختچهزارها، گرمدشتها و کشتزارهای بخشهایی از کشور ترکیه در جنوب شرقی قارهی اروپا (بیشتر قارهی اروپا در گذشته زیستگاه گوزن زرد اروپایی بوده است. همچنین گوزن زرد اروپایی به کشورهای آمریکا، کانادا، آرژانتین، پرو، شیلی، آنتیگوا و باربودا، جزایر فالکلند (وابسته به آرژانتین)، استرالیا، نیوزلند، اسرائیل، لبنان، قبرس، الجزایر، تونس، مراکش، آفریقای جنوبی، ماداگاسکار، موریس، مایوت، سیشل، کومور، رئونیون، سائوتومه، کیپ ورد و جزیرهی بیوکو (وابسته به گینهی استوایی) نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۶۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم برای نرها و ۳۰ تا ۵۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۴۰ تا ۱۶۰ سانتیمتر برای نرها و ۱۳۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر برای مادهها، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۸۵ تا ۹۵ سانتیمتر برای نرها و ۷۵ تا ۸۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Tim Donovan
(آشنایی بیشتر با گوزن زرد اروپایی)
نام: گوزن زرد ایرانی Persian fallow deer
نام علمی: Dama mesopotamica
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها، درختزارها و سبزهزارهای بخشهایی از کشورهای ایران و اسرائیل در منطقهی خاورمیانه
اندازه: وزن ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلوگرم برای نرها و ۷۰ تا ۸۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۸۰ تا ۱۹۰ سانتیمتر برای نرها و ۱۶۰ تا ۱۷۰ سانتیمتر برای مادهها، دُم به درازای ۱۶ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۰۰ تا ۱۱۰ سانتیمتر برای نرها و ۹۰ سانتیمتر برای مادهها (نرها ۵۰ درصد سنگینترند.)
نگاره: Nesihonsu
سردهی گوزنهای خالدار Axis
نام: چیتال (گوزن خالدار) Chital
نام علمی: Axis axis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و سبزهزارهای کشورهای هند، سریلانکا، نپال، بنگلادش و بوتان در جنوب قارهی آسیا (چیتال به کشورهای آمریکا، کلمبیا، استرالیا و کرواسی نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۳۰ تا ۷۵ کیلوگرم برای نرها و ۲۵ تا ۴۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۷۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۹۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر برای نرها و ۶۵ تا ۷۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Praveen Pandian
(آشنایی بیشتر با چیتال یا گوزن خالدار)
نام: گوزن کالامیایی Calamian deer
نام علمی: Axis calamianensis
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها و جنگلهای باز جزیرههای کالامیان در استان پالاوانِ کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۳۲ تا ۴۰ کیلوگرم برای نرها و ۲۳ تا ۲۹ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۰۰ تا ۱۱۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر
نگاره: Godfrey Jakosalem
نام: گوزن باویان Bawean deer
نام علمی: Axis kuhlii
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای جزیرهی باویان وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۵۰ تا ۶۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۴۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۵ تا ۷۰ سانتیمتر
نگاره: Bardrock
نام: گوزن خوکی هندی Indian hog deer
نام علمی: Axis porcinus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای انبوه و سبزهزارهای نمناک بخشهایی از کشور پاکستان، شمال هند، نپال، جنوب بوتان، بنگلادش، میانمار، تایلند، کامبوج و استان یوننان چین در جنوب و جنوب شرقی قارهی آسیا (گوزن خوکی هندی به کشورهای آمریکا، استرالیا و سریلانکا نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۴۳ کیلوگرم برای نرها و ۳۲ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۰۵ تا ۱۱۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر
نگاره: Oleg Nabrovenkov
سردهی گوزنهای هندوچین Rucervus
نام: باراسینگا (گوزن تالابی) Barasingha
نام علمی: Rucervus duvaucelii
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، دشتهای تندابی، مردابها، لبهی جنگلها و گاه جنگلهای باز بخشهایی از ایالتهای اوتار پرادش، مادیا پرادش و آسام در کشور هند و همچنین غرب نپال در جنوب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۷۰ تا ۲۸۰ کیلوگرم برای نرها و ۱۳۰ تا ۱۴۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۸۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۲ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر
نگاره: Maurizio Lanini
نام: گوزن شاخپیشانی (گوزن الد) Eld's deer
نام علمی: Rucervus eldii
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بخشهایی از کشورهای هند، میانمار، تایلند، کامبوج، لائوس، ویتنام و جزیرهی هاینان چین در جنوب و جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۲۵ تا ۱۷۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۵۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۱۰ تا ۱۲۵ سانتیمتر
نگاره: Jeremy Holden
سردهی آهودُمها Elaphurus
نام: گوزن پر داوید (میلو) Père David's deer
نام علمی: Elaphurus davidianus
پایندگی: گونهی نابود شده در طبیعت (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای باتلاقی پارکهای طبیعی میلو و دیفلنگ در شرق کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۳۵ تا ۲۰۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۹۰ تا ۲۲۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۵۰ تا ۶۶ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۲۰ سانتیمتر
نگاره: Ted
سردهی گوزنهای قهوهای Rusa
نام: گوزن خالدار ویسایا (گوزن خالدار فیلیپینی) Visayan spotted deer
نام علمی: Rusa alfredi
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی و سبزهزارهای جزیرههای ویسایا در مرکز کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۲۸ سانتیمتر، دُم به درازای ۹ تا ۱۲ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۴ تا ۷۷ سانتیمتر
نگاره: Wolfgang Dreier
نام: گوزن فیلیپینی Philippine deer
نام علمی: Rusa marianna
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای جزیرههای لوزون، پولیلو، کاتاندوانه، میندورو، سامار، میندانائو و لیته وابسته به کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۴۰ تا ۶۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۰۰ تا ۱۵۱ سانتیمتر، دُم به درازای ۸ تا ۱۲ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۵ تا ۷۰ سانتیمتر
نگاره: Lakewalker
نام: گوزن قهوهای جاوهای Javan rusa
نام علمی: Rusa timorensis
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای جزیرههای جاوه، بالی و تیمور وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۵۲ تا ۱۶۰ کیلوگرم برای نرها و ۷۴ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۴۲ تا ۱۸۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۸۳ تا ۱۱۰ سانتیمتر
نگاره: Yohanes Prabekti
نام: گوزن سمبر Sambar deer
نام علمی: Rusa unicolor
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کشورهای هند، سریلانکا، نپال، بوتان، جنوب چین، تایوان، میانمار، تایلند، مالزی و اندونزی در جنوب و جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۰۰ تا ۳۵۰ (گاه ۵۴۶) کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۶۲ تا ۲۷۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۲ تا ۳۵ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۰۲ تا ۱۶۰ سانتیمتر
نگاره: Oleg Nabrovenkov
سردهی گوزنها Cervus
نام: گوزن تورولد (گوزن لبسفید) Thorold's deer
نام علمی: Cervus albirostris
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، درختچهزارها و جنگلهای بخشهایی از منطقهی خودگردان تبت و استانهای سیچوآن، چینگهای، گانسو و یوننان در کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۸۰ تا ۲۳۰ کیلوگرم برای نرها و ۹۰ تا ۱۶۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۹۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۲ تا ۱۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۱۵ تا ۱۴۰ سانتیمتر
نگاره: Jasper @Rzubio
نام: الک (واپیتی) Elk
نام علمی: Cervus canadensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختزارهای برگریز باز، جنگلهای شمالی، سبزهزارها، تپهماهورها و منطقههای کوهستانی کشورهای کانادا و آمریکا در آمریکای شمالی و بخشهایی از کشورهای روسیه، چین، مغولستان، قزاقستان، قرقیزستان، نپال و شمال هند در آسیای میانه، منطقهی سیبری و شرق قارهی آسیا (الک به کشورهای ایرلند، آرژانتین، شیلی، استرالیا و نیوزلند نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۱۷۸ تا ۴۹۷ کیلوگرم برای نرها و ۱۷۱ تا ۲۹۲ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۶۰ تا ۲۷۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۶ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۷۵ تا ۱۵۰ سانتیمتر
نگاره: Cleber Ferreira
(آشنایی بیشتر با الک یا واپیتی)
نام: مرال (گوزن سرخ) Red deer
نام علمی: Cervus elaphus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و درختزارهای بیشتر قارهی اروپا، منطقهی قفقاز، کشورهای ترکیه و ایران، آسیای میانه، بخشهایی از غرب آسیا و کوههای اطلس در شمال کشورهای مراکش، الجزایر و تونس در شمال قارهی آفریقا (مرال به کشورهای استرالیا، نیوزلند، آمریکا، کانادا، پرو، اروگوئه، شیلی و آرژانتین نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۱۶۰ تا ۲۴۰ کیلوگرم برای نرها و ۱۲۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۷۵ تا ۲۵۰ سانتیمتر برای نرها و ۱۶۰ تا ۲۱۰ سانتیمتر برای مادهها، دُم به درازای ۱۲ تا ۱۹ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۹۵ تا ۱۳۰ سانتیمتر (گوزن سرخ سوئدی با وزن ۵۰۰ کیلوگرم، بزرگترین زیرگونه و گوزن سرخ کُرسی با وزن ۸۰ تا ۱۰۰ کیلوگرم، کوچکترین زیرگونهی مرال بهشمار میروند.)
نگاره: Jeff Lack Wildlife&Nature
(آشنایی بیشتر با مرال یا گوزن سرخ)
نام: گوزن سرخ آسیای میانه (گوزن سرخ تاریم) Central Asian red deer
نام علمی: Cervus hanglu
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و سبزهزارهای بخشهای تکه تکه و پراکندهی کشورهای ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، تاجیکستان، افغانستان، شمال هند و غرب چین در آسیای میانه
اندازه: وزن ۱۵۰ تا ۲۴۰ کیلوگرم برای نرها و ۱۱۰ تا ۱۷۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۹۰ تا ۲۰۵ سانتیمتر برای نرها و ۱۸۰ تا ۱۹۵ سانتیمتر برای مادهها، دُم به درازای ۸ تا ۱۲ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۲۵ تا ۱۴۵ سانتیمتر برای نرها و ۱۱۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Klaus Rudloff
نام: گوزن ژاپنی (گوزن سیکا) Japanese deer
نام علمی: Cervus nippon
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل و نیمهگرمسیری کشور ژاپن و بخشهایی از کشورهای چین، کرهی شمالی، کرهی جنوبی، تایوان، ویتنام و خاور دور روسیه در شرق قارهی آسیا (گوزن ژاپنی به کشورهای استونی، لتونی، لیتوانی، اتریش، بلژیک، دانمارک، فرانسه، آلمان، ایرلند، هلند، نروژ، سوئیس، روسیه، رومانی، نیوزیلند، استرالیا، فیلیپین، لهستان، سوئد، فنلاند، کانادا، بریتانیا و آمریکا نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۶۸ تا ۱۰۹ (گاه ۱۶۰) کیلوگرم برای نرها و ۴۵ تا ۵۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۹۵ تا ۱۸۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۷/۵ تا ۱۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۰ تا ۱۱۰ سانتیمتر
نگاره: John Cook
گونههای خانوادهی گوزنان (بخش نخست) - (بخش دوم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین