نام: نهنگ سرکمانی Bowhead whale
نام علمی: Balaena mysticetus
فرمان‌رو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: جفت‌سم‌سانان
زیرراسته: نهنگ‌اسب‌آبی‌سانیان
فروراسته: آب‌بازسانان
خردراسته: نهنگان بی‌دندان
خانواده: نهنگان
سرده: سرکمانی‌ها
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زمان زیست: دوره‌ی پلیستوسن پیشین (۲/۵۸ تا ۰/۷۸۱ میلیون سال پیش) تا دوره‌ی هولوسن (۱۱۷۰۰ سال پیش تاکنون)
زیستگاه: ژرفای ۱۰۰ متری آب‌های شمالگان و زیرشمالگان (شمال اقیانوس‌های آرام و اطلس)
زندگانی: ۱۳۵ تا ۱۷۲ سال (بیشینه ۲۰۰ تا ۲۶۸ سال)
سن بلوغ: ۲۰ سالگی
زادآوری: زنده‌زا، ۱ نوزاد، با ۱۲ تا ۱۶ ماه زمان بارداری (نهنگ سرکمانی هر ۳ یا ۴ سال یک‌بار زادآوری می‌کند.)
خوراک: شکار زئوپلانکتون‌ها همچون کریل‌ها، پاروپایان، دوجورپایان، صاریغ‌میگوسانان و بسیاری از سخت‌پوستان دیگر
شکارگران: آدمی و نهنگ قاتل
رنگ: سیاه یا تیره، با چانه‌ای سفید
اندازه: وزن ۷۵ تا ۱۰۰ تن، سر و بدن به درازای ۱۴ تا ۱۷ متر برای نرها و ۱۶ تا ۱۸ متر برای ماده‌ها (ماده‌ها بزرگ‌ترند.)
درباره‌ی جانور: نهنگ سرکمانی یا نهنگ قطبی Polar whale یا نهنگ شمالگان Arctic whale، جانوری دریازی و به‌جز زمان زادآوری، جانوری تنهازیست است. این جانوران بدنی دوکی‌مانند، دو باله‌ی سینه‌ای و یک باله‌ی دُمی دارند. باله‌های آنان کوتاه، گِرد و پهن هستند. افزون بر این، آنان باله‌ی پشتی ندارند. همچنین آنان سری بسیار بزرگ دارند، به‌گونه‌ای که نزدیک به یک سوم درازای بدن‌شان را دربرگرفته است. نهنگ‌های سرکمانی استخوان جمجمه‌ای بسیار سختی دارند. آنان از این جمجمه برای شکستن یخ‌ها در شمالگان و باز کردن سوراخی برای انجام دم‌وبازدم در آن‌ها بهره می‌گیرند. این نهنگ‌ها آرواره‌ی بالایی باریک و کمانی‌مانند دارند که نمایی همچون کمان به دهان‌شان می‌دهد. آنان در دهان‌شان به‌جای دندان، صفحه‌های عمودی شانه‌ای دارند که از جنس کراتین ساخته شده‌اند و کار آن‌ها پالایش آب و به‌دام انداختن جانداران کوچک سخت‌پوست است. صفحه‌های عمودی شانه‌ای نهنگ‌های سرکمانی با ۳ متر بلندا، بیشترین بلندا را در میان نهنگ‌ها دارد. این جانوران برای شکار سخت‌پوستان ریزی همچون کریل‌ها، نخست آب فراوانی را فرو برده و سپس با بستن دهان‌شان، آب را به بیرون فشار می‌دهند. در این زمان صفحه‌های شانه‌ای همچون یک الک، جلو بیرون رفتن جانوران ریز را گرفته و نهنگ‌ها می‌توانند آنان را با زبان خود گِرد آورده و بخورند. نهنگ‌های سرکمانی لایه‌ای کلفت از پیه یا چربی در زیر پوست‌شان دارند. چربی زیر پوست این جانور کلفت‌ترین لایه‌ی چربی در میان همه‌ی جانداران است و ۴۳ تا ۵۰ سانتی‌متر کلفتی دارد. این لایه‌ی چربی که پُر از رگ‌های خونی‌ست، توانایی شنا در آب‌های سرد و توانایی شناور بودن در آب را به آنان می‌دهد. افزون بر این، این لایه‌ی چربی انرژی‌ای که نهنگ‌های سرکمانی در زمان کوچ نیاز دارند را برای‌شان فراهم کرده و همچنین آنان را در برابر آب و هوای خشن و شکارگران نگهداری می‌کند. این جانوران به‌جای بینی، دارای دو سوراخ دم‌وبازدم هستند. سوراخ دم‌وبازدم لوله‌ای بالای سر نهنگ‌هاست که آنان با هر بار آمدن به روی آب، با آن دم‌وبازدم انجام می‌دهند. از آن‌جا که این سوراخ در بالای سر این جانوران جای گرفته، آنان برای انجام دم‌وبازدم نیازی به بیرون آوردن کامل سر از آب ندارند. در فرایند دَم، هوای دارای اکسیژن به درون شُش‌ها کشیده می‌شود و در بازدَم، فواره‌ای به‌بلندای ۶ متر از آب بدون اکسیژن، از سوراخ دم‌وبازدم بیرون می‌رود. نهنگ‌های سرکمانی آهسته شنا می‌کنند، به‌گونه‌ای که سرعت آنان ۲ تا ۵ کیلومتر در ساعت است؛ اگرچه در هنگام هشدار این سرعت به ۱۰ کیلومتر در ساعت می‌رسد. همچنین آنان می‌توانند تا ژرفای ۱۵۰ متری آب دریا فرو روند و ۹ تا ۱۸ دقیقه در زیر آب بمانند.
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
نگاره: Paul Nicklen - Tony Wu
گردآوری: فرتورچین
