خانواده‌ی هموارآنولان Leiosauridae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی ایگوآناسانیان، از راسته‌ی پولک‌داران و از رده‌ی خزندگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۳۴ گونه است که در ۵ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان آنول فربه‌سر ایرینگ و ایگوآنای استپ برزیلی را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی هموارآنولان تنها در منطقه‌های مرکزی و جنوبی آمریکای جنوبی یافت می‌شوند. زیستگاه آنان بیشتر جنگل‌ها، درختچه‌زارها و سبزه‌زارهاست.
این جانوران بدنی باریک و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان دست‌ها و پاهایی کوتاه با ۵ انگشت پنجه‌دار دارند. دُم این آنولان دراز است، ولی توانایی رفتار دفاعی خودوابُری در آنان دیده نمی‌شود. همچنین گونه‌های خانواده‌ی هموارآنولان به‌وارون گونه‌های خانواده‌ی آنولان بدون چین گردن هستند. بیشتر گونه‌های این خانواده درختی یا نیمه‌درختی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های خشکی‌زی نیز یافت می‌شوند. همچنین آنان روزگرد، تخم‌گذار و گوشت‌خوارند. خوراک آنان بیشتر بی‌مهرگان کوچک و حشرات است. ایگوآنای پلنگی با درازای ۱۶ سانتی‌متر و آنول فربه‌سر دوخط با درازای ۴۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی هموارآنولان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۲۷ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با مارمولک‌ها: بیشتر مارمولک‌ها دارای ۴ دست و پا هستند و با شیوه‌ی گام برداشتن، جابه‌جا می‌شوند. شمار اندکی از آنان مانند مارمولک‌های بی‌پا، دست و پا ندارند و همانند مارها هستند. برخی از مارمولک‌ها همچون مارمولک‌های پرنده دارای توانایی گونه‌ای پرواز به‌نام گلاید کردن یا سُر خوردن هستند. آنان در این روش می‌توانند تا ۶۰ متر پرواز کنند. برخی دیگر از مارمولک‌ها می‌توانند رو دو پای خود بایستند و بدوند. مارمولک‌های باسیلیسک نیز این توانایی را دارند که روی آب بدوند. بدن مارمولک‌ها پوشیده از پولک است. پولک‌ها از بخار شدن آب بدن جلوگیری می‌کنند و بدین‌گونه مارمولک می‌تواند در زیستگاه‌های خشک نیز زندگی کند. مارمولک‌ها جانورانی خونسرد بوده و نمی‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند. آنان برای دریافت گرما به خورشید وابسته هستند. از همین روی جانورانی روزگرد هستند (به‌جز گکوها).
مارمولک‌ها دید پیشرفته‌ای دارند و می‌توانند رنگ‌ها را ببینند. برخی از آنان همچون ایگواناها دارای چشم سومی بر روی سر خود هستند. این اندام تنها عدسی و شبکیه داشته و توانایی تصویرسازی ندارد، ولی می‌تواند تاریکی یا روشنایی و حرکت جانوران شکارگر پیرامون مارمولک را شناسایی کند. مارمولک‌ها برای دفاع در برابر جانوران شکارگر، شیوه‌ها و ابزارهایی همچون زهر، خودوابُری و پوشیدگی یا هم‌رنگی با پیرامون خود را به‌کارگیری می‌کنند. خودوابُری یا بریدن اندام، رفتاری دفاعی است که در ایگواناها دیده می‌شود. مارمولک‌ها برای فرار از چنگ شکارگران و گیج کردن آنان، یک یا چند اندام بدن خود را وابریده و می‌اندازند. آنان می‌توانند اندام جدا شده‌ی خود را دوباره بازسازی کنند. بیشتر مارمولک‌ها تخم‌گذارند. نزدیک به ۲۰ درصد از آنان زنده‌زا هستند و شمار کمی می‌توانند بکرزایی کنند. بکرزایی گونه‌ای زادآوری است که در آن از تخمک بارور نشده، جانوری کامل زاده شود.

سرده‌ی ایگوآناهای پاتاگونیا Diplolaemus

نام: ایگوآنای بیبرون (مارمولک پاتاگونیای سرهموار) Bibron's iguana
نام علمی: Diplolaemus bibronii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل و سبزه‌زارهای معتدل منطقه‌ی ماژلان در جنوب کشور شیلی و غرب استان‌های سانتا کروز و چوبوت در جنوب غربی کشور آرژانتین در جنوب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Cristobal_Fernandez

نام: ایگوآنای داروین (مارمولک پاتاگونیای جنوبی) Darwin's iguana
نام علمی: Diplolaemus darwinii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل و سبزه‌زارهای معتدل منطقه‌های ماژلان و آیسن در جنوب کشور شیلی و غرب استان‌های سانتا کروز و چوبوت در جنوب غربی کشور آرژانتین در جنوب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Jzavalab

نام: ایگوآنای پلنگی (مارمولک پاتاگونیای پلنگی) Leopard iguana
نام علمی: Diplolaemus leopardinus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل و سبزه‌زارهای معتدل استان مندوسا در غرب کشور آرژانتین در جنوب غربی آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Guillermo Debandi

نام: مارمولک پاتاگونیای شش‌نوار Six-banded patagonian lizard
نام علمی: Diplolaemus sexcinctus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل و سبزه‌زارهای معتدل منطقه‌های آرائوکانیا و بیوبیو در مرکز کشور شیلی و استان‌های ریو نگرو، نئوکن و چوبوت در غرب کشور آرژانتین در جنوب غربی آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Claudio Reyes-Olivares

سرده‌ی آنول‌های فربه‌سر Enyalius

نام: -
نام علمی: Enyalius bibronii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و گرم‌دشت‌های خشک شرق کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۰/۴ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Raul Sales

نام: آنول فربه‌سر دوخط Two-lined fathead anole
نام علمی: Enyalius bilineatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و گرم‌دشت‌های خشک جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۰/۵ سانتی‌متر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Joao Victor A. Lacerda

نام: -
نام علمی: Enyalius boulengeri
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۸ سانتی‌متر
نگاره: Henrique Nogueira

نام: آنول فربه‌سر برزیلی Brazilian fathead anole
نام علمی: Enyalius brasiliensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و منطقه‌های شهری جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱/۷ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Rogerio Dias

نام: آنول فربه‌سر وید Wied's fathead anole
نام علمی: Enyalius catenatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری شرق کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ تا ۲ برابر این اندازه
نگاره: Arthur Gomes

نام: -
نام علمی: Enyalius erythroceneus
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری ایالت باهیا در شرق کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۹/۵ سانتی‌متر
نگاره: Marco Aurelio de Sena

نام: آنول فربه‌سر ایرینگ Ihering's fathead anole
نام علمی: Enyalius iheringii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲/۴ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Joao Gava Just

نام: آنول فربه‌سر لیچ Leech's fathead anole
نام علمی: Enyalius leechii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری مرکز کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱/۵ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Renato Gaiga

نام: آنول فربه‌سر جکسون Jackson's fathead anole
نام علمی: Enyalius perditus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۶ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Marco Aurelio de Sena

نام: -
نام علمی: Enyalius pictus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستانی نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و کلان‌کشتزارهای شرق کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Marco Aurelio de Sena

سرده‌ی ایگوآناهای هموار معمولی Leiosaurus

نام: ایگوآنای هموار جنوبی (آنول بل) Southern smooth iguana
نام علمی: Leiosaurus bellii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل و سبزه‌زارهای معتدل استان‌های سانتا کروز، ریو نگرو، نئوکن، مندوسا، لا پامپا و چوبوت در جنوب کشور آرژانتین در جنوب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Carlos Gutierrez

نام: ایگوآنای هموار کاتامارکا Catamarca smooth iguana
نام علمی: Leiosaurus catamarcensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های نمناک و درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری استان‌های مندوسا، لا ریوخا، کاتامارکا، سن خوآن و لا پامپا در غرب کشور آرژانتین در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Damian Ganime

نام: ایگوآنای هموار مندوسا Mendoza smooth iguana
نام علمی: Leiosaurus paronae
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و درختچه‌زارهای معتدل استان‌های سانتیاگو دل استرو، سن لوئیس، سن خوآن، مندوسا، لا ریوخا، لا پامپا، کوردوبا و کاتامارکا در شمال کشور آرژانتین در جنوب مرکز آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Tomas Carranza Perales

سرده‌ی غرغروها Pristidactylus

نام: آنول آرژانتین Argentine anole
نام علمی: Pristidactylus achalensis
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های نمناک استان‌های سن لوئیس و کوردوبا در شمال مرکز کشور آرژانتین در جنوب مرکز آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲ سانتی‌متر، دُم کمی بلندتر از این اندازه
نگاره: Leandro Bareiro Guinazu

نام: آنول آلوارو Alvaro's anole
نام علمی: Pristidactylus alvaroi
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل منطقه‌های سانتیاگو و والپارایسو در مرکز کشور شیلی در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۹ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Matias Saa

نام: آنول کاسواتی Casuhatien anole
نام علمی: Pristidactylus casuhatiensis
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزه‌زارهای معتدل استان بوئنوس آیرس در شرق کشور آرژانتین در جنوب شرقی آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۳ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Damian Ganime

نام: -
نام علمی: Pristidactylus nigroiugulus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزه‌زارهای معتدل استان‌های ریو نگرو و چوبوت در جنوب کشور آرژانتین در جنوب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Pablo Chafrat

نام: آنول بورمایستر Burmeister's anole
نام علمی: Pristidactylus scapulatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای بلندی‌های نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و سبزه‌زارهای بلندی‌های نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری استان‌های سن خوآن و مندوسا در غرب کشور آرژانتین در غرب آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم کمی بلندتر از این اندازه
نگاره: Juan H. Aragon

نام: غرغروی جنوبی (مارمولک جنگلی) Southern grumbler
نام علمی: Pristidactylus torquatus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل منطقه‌های لوس لاگوس، آرائوکانیا و بیوبیو در مرکز کشور شیلی در جنوب غربی آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Wildlife Travel

نام: غرغروی والریا Valeria's Grumbler
نام علمی: Pristidactylus valeriae
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل و درختچه‌زارهای معتدل منطقه‌های او هیگینز و سانتیاگو در مرکز کشور شیلی در جنوب غربی آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۱ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Eneas Acevedo Gutierrez

نام: غرغروی ال وولکان El Volcan Grumbler
نام علمی: Pristidactylus volcanensis
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل منطقه‌ی سانتیاگو در مرکز کشور شیلی در جنوب غربی آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۷ سانتی‌متر، دُم کمی بلندتر از این اندازه
نگاره: Mmora

سرده‌ی ایگوآناهای استپ یا سبزدشت Urostrophus

نام: مارمولک درختی بولانژه Boulenger's tree lizard
نام علمی: Urostrophus grilli
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و سبزه‌زارهای تندابی یا نمناک موسمی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری ایالت‌های پارانا، ریو گرانده دو سول، سائوپائولو، ریودوژانیرو و سانتا کاتارینا در جنوب کشور برزیل و استان میسیونس در شمال شرقی کشور آرژانتین در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۹ سانتی‌متر برای نرها و ۹/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Cbeier

نام: ایگوآنای استپ برزیلی Brazilian steppe iguana
نام علمی: Urostrophus vautieri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و گرم‌دشت‌های خشک و  نمناک جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۲ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Rogerio Dias

بن‌مایگان: wikipedia
گردآوری: فرتورچین