خانوادهی کیسهماهیان Bagridae، خانوادهای از راستهی گربهماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۲۳۸ گونه است که در ۲۰ سرده دستهبندی شدهاند. تاکنون ۴ سرده از خانوادهی کیسهماهیان نابود شده و از میان رفتهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان گربهماهیهای آفتابی، دمسرخ آسیایی و اوسوری و همچنین نیزهدار سیاه، کامپانگو و ریتا را نام برد. گونههای خانوادهی کیسهماهیان در زیستگاههای آب شیرین منطقههای گرمسیری قارههای آفریقا و آسیا زندگی میکنند. دامنهی زیستگاه آنان در قارهی آسیا از کشور ژاپن تا جزیرهی بورنئو است. بیشتر گونههای این خانواده در زیستگاههای آب شیرین زندگی میکنند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور نیز یافت میشوند.
این جانوران بدنی کشیده، استوانهای و بدون پولک دارند. همچنین آنان ۴ جفت سبیلک در نزدیکی دهانشان دارند. این ماهیان میتوانند با این سبیلکها خوراک خود را در آبهای تیره و کدر و همچنین در شنها و ماسهها پیدا کنند. گونههای خانوادهی کیسهماهیان دارای بالهی چربی و بالهی دُمی دو شاخه هستند. پیش از بالهی پشتی یک پرتو سخت جای گرفته و پرتوهای سخت بالههای سینهای دندانهدار هستند. Nanobagrus immaculatus (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۲/۹ سانتیمتر و Sperata acicularis و Sperata aor (در فهرست زیر نیستند.) با درازای ۱۸۰ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی کیسهماهیان بهشمار میروند. در این نوشته با ۲۰ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
سردهی Bagrichthys
نام: نیزهدار سیاه Black lancer
نام علمی: Bagrichthys macracanthus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودهای کشورهای کامبوج، اندونزی، لائوس، مالزی و تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتیمتر
نگاره: Aqvium.ru
سردهی Bagroides
نام: -
نام علمی: Bagroides melapterus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودهای کشورهای تایلند، مالزی، برونئی و اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۴ سانتیمتر
نگاره: Estalens.fr
سردهی Bagrus
نام: کامپانگو Kampango
نام علمی: Bagrus meridionalis
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۰ متری آبهای گرمسیری دریاچههای مالاوی و مالومبه و رود شایر در کشورهای مالاوی، موزامبیک و تانزانیا در جنوب شرقی قارهی آفریقا، میان مدارهای ۹ درجهی جنوبی تا ۱۵ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: وزن ۹/۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۵۰ سانتیمتر
نگاره: Alexander Tiepsman
سردهی Batasio
نام: -
نام علمی: Batasio fasciolatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری زهکشی رود تیستا از رود براهماپوترا در کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۷/۱ سانتیمتر
نگاره: Frank Schäfer
سردهی کیسهماهیهای خاوردور Hemibagrus
نام: -
نام علمی: Hemibagrus nemurus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ؟ متری آبهای گرمسیری حوضهی رودهای مکونگ، چائو پرایا و سهبانگفای؛ همچنین رودهای شبهجزیرهی مالایی و جزیرههای جاوه، سوماترا و بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶۵ سانتیمتر
نگاره: Chien Lee
نام: گربهماهی چشمبلوری Crystal-eyed catfish
نام علمی: Hemibagrus wyckii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودهای کشورهای تایلند، مالزی و اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۹۰ سانتیمتر
نگاره: World-rivers.net
نام: گربهماهی دمسرخ آسیایی Asian redtail catfish
نام علمی: Hemibagrus wyckioides
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری حوضهی رود مکونگ در جنوب شرقی قارهی آسیا؛ همچنین گزارش شده از رود چائو پرایا، رود مکلونگ و رودهای شبهجزیرهی تایلند
اندازه: وزن ۸۶ کیلوگرم، بدن به درازای ۱۳۰ سانتیمتر
نگاره: Zooish
سردهی Horabagrus
نام: گربهماهی آفتابی Sun catfish
نام علمی: Horabagrus brachysoma
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودها و دریاچههای رشتهکوه گهات غربی در ایالت کرالا در جنوب غربی کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴۵ سانتیمتر
نگاره: Jan Joseph George
نام: -
نام علمی: Horabagrus nigricollaris
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رود چالاکودی در ایالت کرالا در جنوب غربی کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۷ سانتیمتر
نگاره: Beta Mahatvaraj
سردهی Hyalobagrus
نام: -
نام علمی: Hyalobagrus flavus
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری زهکشی رود باتانگ هاری در جزیرهی سوماترا و حوضهی رود منتایا در جنوب جزیرهی بورنئو در کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴/۴ سانتیمتر
نگاره: A2be
نام: گربهماهی سایه Shadow catfish
نام علمی: Hyalobagrus ornatus
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری زهکشی رود موار در جنوب شبهجزیرهی مالایی و در کشور مالزی و حوضهی رود کاپواس در غرب جزیرهی بورنئو و در کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳ سانتیمتر
نگاره: Fishtopia.de
سردهی چاموها Mystus
نام: -
نام علمی: Mystus bocourti
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای چائو پرایا و مکونگ در کشورهای کامبوج، لائوس، تایلند و ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا؛ همچنین گزارش شده از رود مائه کلونگ
اندازه: بدن به درازای ۲۴ سانتیمتر
نگاره: David Leuken
نام: گربهماهی تنگارا Tengara catfish
نام علمی: Mystus tengara
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودهای کشورهای پاکستان، هند، نپال و بنگلادش در جنوب قارهی آسیا؛ همچنین گزارش شده از کشور افغانستان
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: -
سردهی Pelteobagrus
نام: گربهماهی اوسوری Ussuri catfish
نام علمی: Pelteobagrus ussuriensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای معتدل رودهای اوسوری و سونگهوا، حوضهی رود آمور و دریاچهی خانکا در کشورهای روسیه و چین در شرق قارهی آسیا، میان مدارهای ۵۵ درجهی شمالی تا ۳۲ درجهی شمالی و ۱۱۰ درجهی شرقی تا ۱۳۸ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۰۰ سانتیمتر
نگاره: Chae, Byung-Soo
سردهی Pseudobagrus
نام: ماهی باگرید سهخط Three-lines bagrid fish
نام علمی: Pseudobagrus trilineatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری زهکشی رود دونگ در استان گوانگدونگ کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۷/۶ سانتیمتر
نگاره: Zierfische
سردهی Pseudomystus
نام: گربهماهی بامبلبی کوتوله Dwarf bumblebee catfish
نام علمی: Pseudomystus leiacanthus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری شبهجزیرهی مالایی تا جزیرهی بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶/۲ سانتیمتر
نگاره: Choy Heng Wah
نام: گربهماهی بامبلبی آسیایی Asian bumblebee catfish
نام علمی: Pseudomystus siamensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری حوضهی رودهای چائو پرایا و مکونگ در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: -
نام: -
نام علمی: Pseudomystus heokhuii
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری زهکشی رودهای باتانگ هاری و ایندراگیری در جزیرهی سوماترای کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶/۴ سانتیمتر
نگاره: Ganjar Cahyadi
سردهی Rita
نام: ریتا Rita
نام علمی: Rita rita
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودهای کشورهای افغانستان، پاکستان، هند، نپال، بنگلادش و میانمار در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۵۰ سانتیمتر
نگاره: Andshel
سردهی Sperata
نام: گربهماهی سرزرد Yellowhead catfish
نام علمی: Tachysurus fulvidraco
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودها و دریاچههای کشورهای چین، کرهی جنوبی، کرهی شمالی، ویتنام و لائوس و منطقهی سیبری کشور روسیه در شرق و جنوبی شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۳۰۰ گرم، بدن به درازای ۳۴/۵ سانتیمتر
نگاره: Tse Chung Yi
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین