خانواده‌ی ساده‌لبان یا کیلی‌فیش‌های آسیایی یا ریولاین‌های آسیایی Aplocheilidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی ساده‌لب‌سانیان، از راسته‌ی کپوردندان‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۱۶ گونه است که در ۲ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان ‌پانچکس‌های سبز، آبی و راه‌راه را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی ساده‌لبان در زیستگاه‌های آب شیرین منطقه‌های گرمسیری جنوب و جنوب شرقی قاره‌ی آسیا و کشورهای جزیره‌ای ماداگاسکار و سیشل در شرق قاره‌ی آفریقا زندگی می‌کنند؛ هرچند در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند. این جانوران بدنی کشیده، بیضی‌مانند و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری گِرد، چشمانی درشت و دهانی بزرگ دارند. این ماهیان دارای باله‌ی دُمی پهن هستند. پایه‌های باله‌های شکمی آنان نیز به‌هم نزدیک هستند. باله‌های پشتی و مخرجی این ماهیان در نزدیکی باله‌ی دُمی‌شان جای گرفته و باله‌ی مخرجی‌شان کشیده‌تر و بزرگ‌تر از باله‌ی پشتی‌شان است. ماهیان نر رنگارنگ هستند، ولی رنگ ماهیان ماده خاکستری یا قهوه‌ای تک‌رنگ است. Aplocheilus kirchmayeri با درازای ۵ سانتی‌متر و پانچکس راه‌راه با درازای ۱۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی ساده‌لبان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۲ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی ساده‌لب‌ها یا پانچکس‌ها Aplocheilus

نام: پانچکس سبز Green panchax
نام علمی: Aplocheilus blockii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، رودها، باتلاق‌های مانگرو و کشت‌زارهای برنج کشورهای هند، پاکستان و سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتی‌متر
نگاره: Frank Schäfer

نام: کیل‌فیش سیلان Ceylon killifish
نام علمی: Aplocheilus dayi
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارهای جنگلی و باتلاق‌های مانگرو کشور جزیره‌ای سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا (گزارش شده از کشور هند و شبه‌جزیره‌ی مالایی)
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Zierfische

نام: -
نام علمی: Aplocheilus kirchmayeri
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۵ سانتی‌متر
نگاره: A. Pinto

نام: پانچکس راه‌راه (کیلی‌فیش طلایی شگفت‌انگیز) Striped panchax
نام علمی: Aplocheilus lineatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، رودها، شالیزارها، باتلاق‌ها و آب‌های لب‌شور کشورهای هند و سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Mirko_Rosenau

نام: پانچکس آبی Blue panchax
نام علمی: Aplocheilus panchax
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری آبگیرها، خندق‌ها، کانال‌ها، آب‌انبارها و جویبارهای مانگرو کشورهای پاکستان، هند، بنگلادش، سری‌لانکا، نپال، میانمار، کامبوج، ویتنام، اندونزی و مالزی در جنوب و جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Fishtopia.de

نام: پانچکس کوتوله Dwarf panchax
نام علمی: Aplocheilus parvus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشورهای هند و سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶/۳ سانتی‌متر
نگاره: Aravindmanoj

سرده‌ی پاچی‌پانچکس‌ها Pachypanchax

نام: -
نام علمی: Pachypanchax arnoulti
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، رودها، باتلاق‌ها و دریاچه‌های کشور جزیره‌ای ماداگاسکار در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۵/۹ سانتی‌متر
نگاره: Ron DeCloux

نام: پانچکس پودرآبی Powder-blue panchax
نام علمی: Pachypanchax omalonotus
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کوچک غرب و شمال کشور جزیره‌ای ماداگاسکار و جزیره‌های پیرامون آن در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۹/۵ سانتی‌متر
نگاره: TinoStrauss

نام: -
نام علمی: Pachypanchax patriciae
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، رودهای کوچک شمال غربی کشور جزیره‌ای ماداگاسکار در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۵/۲ سانتی‌متر
نگاره: Ron DeCloux

نام: پانچکس طلایی Golden panchax
نام علمی: Pachypanchax playfairii
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و آبگیرهای کشور جزیره‌ای سیشل در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتی‌متر
نگاره: Linro1

نام: کیل‌فیش ساکارامی Sakaramy Killifish
نام علمی: Pachypanchax sakaramyi
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارهای منطقه‌های کوهستانی شمال کشور جزیره‌ای ماداگاسکار در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتی‌متر
نگاره: Klaus Rudloff

نام: کیل‌فیش اسپارک Sparks' Killifish
نام علمی: Pachypanchax sparksorum
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشور جزیره‌ای ماداگاسکار در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۵/۵ سانتی‌متر
نگاره: Wetlander

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین