خانواده‌ی پرنده‌ماهیان Exocoetidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی پرنده‌ماهی‌سانیان، از راسته‌ی منقارماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۷۱ گونه است که در ۷ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان ماهی‌های پرنده‌ی دوبال گرمسیری، مدیترانه‌ای و بال‌سیاه را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی پرنده‌ماهیان در آب‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری اقیانوس‌های آرام، اطلس و هند زندگی می‌کنند. آنان بیشتر در منطقه‌ی نورگیر یا آفتابگیر (بالاترین لایه‌ی آب) تا ژرفای نزدیک به ۲۰۰ متر یافت می‌شوند. بیشتر گونه‌های این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونه‌های آب لب‌شور نیز یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی کشیده، استوانه‌ای و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان دهانی کوچک و پوزه‌ای کند و کوتاه‌تر از چشم‌های‌شان دارند. آرواره‌های پرنده‌ماهیان کم‌وبیش کوتاه هستند و درازای برابر دارند. همچنین آرواره‌ها بدون دندان یا دارای دندان‌های بسیار ریز هستند. باله‌های این ماهیان هیچ خاری ندارند و باله‌های پشتی و مخرجی آنان روبروی یکدیگر و نزدیک به باله‌ی دُمی جای گرفته‌اند. باله‌ی دُمی آنان دوشاخه است و بخش بالایی کوتاه‌تر از بخش پایینی است. خط کناری پرنده‌ماهیان در بخش پایینی بدن جای گرفته و بادکنک شناوری به‌سوی رگ خون‌رسان شکمی گسترش پیدا کرده است. ماهیان جوان و ماهیان بالغ ناهمسانی‌های ریختی دارند. ماهیان جوان دارای یک جفت سبیلک، باله‌های سینه‌ای کوچک و باله‌ی پشتی بلندتر هستند. رنگ بخش بالایی  پرنده‌ماهیان، تیره و بخش پایینی، کم‌رنگ است. همچنین آنان پلانکتون‌خوار هستند.
گونه‌های خانواده‌ی پرنده‌ماهیان توانایی گونه‌ای پرواز به‌نام گلاید کردن یا سُر خوردن دارند. آنان می‌تونند با باله‌های سینه‌ای بزرگ‌شان در بالای آب پرش‌های کوتاه انجام دهند. همچنین برخی از گونه‌های این خانواده، افزون بر داشتن باله‌های سینه‌ای بزرگ، دارای باله‌های شکمی بسیار بزرگی هستند که به آنان این تونایی را می‌دهد که با ۴ بال پرش انجام دهند. رکورد ثبت شده‌ی زمان پرش این ماهیان ۴۵ ثانیه است. گمان می‌رود رفتار پروازی پرنده‌ماهیان، فرار از دست شکارگران باشد. دلفین‌ها، ماهین تُن، نیزه‌ماهیان، ماهیان مرکب، گرازماهیان و پرندگان، از برجسته‌ترین شکارگران پرنده‌ماهیان هستند. ماهی پرنده‌ی باله‌بادبانی آفریقایی با درازای ۱۱ سانتی‌متر و ماهی پرنده‌ی لکه‌باله Cheilopogon hubbsi (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۴۱ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی پرنده‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۸ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

زیرخانواده‌ی Exocoetinae
سرده‌ی برون‌چاله‌ای‌ها Exocoetus

نام: ماهی پرنده‌ی دوبال گرمسیری (ماهی پرنده‌ی آبی) Tropical two-wing flyingfish
نام علمی: Exocoetus volitans
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری همه‌ی اقیانوس‌های جهان، میان مدارهای ۴۴ درجه‌ی شمالی تا ۳۶ درجه‌ی جنوبی و ۱۸۰ درجه‌ی غربی تا ۱۸۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (دربرگیرنده‌ی دریای کارائیب و غرب دریای مدیترانه؛ در شاخاب مکزیک و دریاهای درونی جنوب شرقی قاره‌ی آسیا همچون دریای سلب، دریای سولو و دریای فلورس یافت نمی‌شود.)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Oceana.org

زیرخانواده‌ی Fodiatorinae
سرده‌ی گودبردارها Fodiator

نام: -
نام علمی: Fodiator rostratus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آب‌های گرمسیری شرق اقیانوس آرام (از ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک و شاخاب کالیفرنیا در غرب آمریکای شمالی تا کشور پرو در غرب آمریکای جنوبی؛ دربرگیرنده‌ی جزیره‌ی کلیپرتون (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) و گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور)
اندازه: بدن به درازای ۱۹ سانتی‌متر
نگاره: Carlos Gajon Bermudez

زیرخانواده‌ی Parexocoetinae
سرده‌ی پیرابرون‌چاله‌ای‌ها Parexocoetus

نام: ماهی پرنده‌ی باله‌بادبانی آفریقایی African sailfin flyingfish
نام علمی: Parexocoetus mento
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام، میان مدارهای ۳۰ درجه‌ی شمالی تا ۲۳ درجه‌ی جنوبی و ۲۰ درجه‌ی شرقی تا ۱۷۸ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ، شاخاب عمان و شرق قاره‌ی آفریقا تا جنوب کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا و کشورهای جزیره‌ای جزایر مارشال و فیجی، دریای آرافورا و ایالت کوئینزلند کشور اسرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتی‌متر
نگاره: Fran Wiesner

زیرخانواده‌ی Cypsellurinae
سرده‌ی خاربه‌لب‌ها Cheilopogon

نام: ماهی پرنده‌ی ایب Abe's flyingfish
نام علمی: Cheilopogon abei
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از شرق قاره‌ی آفریقا تا کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۲ سانتی‌متر
نگاره: Schmitt Fabrice

نام: ماهی پرنده‌ی بادپر Glider flyingfish
نام علمی: Cheilopogon atrisignis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام (از کشور ماداگاسکار و سومالی در شرق قاره‌ی آفریقا تا گروه‌جزیره‌ی رویلیاخیخدو وابسته به کشور مکزیک و گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور در شرق اقیانوس آرام)
اندازه: بدن به درازای ۳۳ سانتی‌متر
نگاره: Maksim_Stefanovich

نام: ماهی پرنده‌ی لبه‌دار Margined flyingfish
نام علمی: Cheilopogon cyanopterus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس‌های هند، آرام و اطلس، میان مدارهای ۴۰ درجه‌ی شمالی تا ۲۵ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام: از دریای سرخ و کشور آفریقای جنوبی در جنوب قاره‌ی آفریقا (دربرگیرنده‌ی گروه‌جزیره‌ی ماسکارین وابسته به کشور موریس) تا جنوب کشور ژاپن و جزیره‌ی تایوان در شرق قاره‌ی آسیا و گروه‌جزیره‌ی ماریانا (از سرزمین‌های فرادریایی آمریکا)، گروه‌جزیره‌ی کارولین، کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان و ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه (دربرگیرنده‌ی دریای آرافورا)؛ غرب اقیانوس اطلس: از ایالت نیوجرسی کشور آمریکا و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا ایالت ریودوژانیرو کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی؛ شرق اقیانوس اطلس: از کشور گینه تا کشور گابن در غرب قاره‌ی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Charlotte Kirchner

نام: ماهی پرنده‌ی نوارباله Bandwing flyingfish
نام علمی: Cheilopogon exsiliens
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (از ایالت ماساچوست کشور آمریکا، گروه‌جزیره‌ی برمودا (از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا) و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: ToutTerrain

نام: ماهی پرنده‌ی خال‌باله Spotfin flyingfish
نام علمی: Cheilopogon furcatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های گرمسیری همه‌ی اقیانوس‌های جهان، میان مدارهای ۴۶ درجه‌ی شمالی تا ۴۲ درجه‌ی جنوبی و ۱۸۰ درجه‌ی غربی تا ۱۸۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی تا جنوب آمریکای جنوبی؛ شرق اقیانوس اطلس: از خط استوا به‌سوی شرق تا مدار ۸ درجه‌ی غربی، کشور جزیره‌ای کیپ ورد در غرب قاره‌ی آفریقا؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: کرانه‌های کشور کانادا در شمال شرقی آمریکای شمالی؛ اقیانوس هند: گسترده (در دریای سرخ، شمال دریای عرب و شاخاب فارس یافت نمی‌شود.)؛ غرب اقیانوس آرام: گسترده (در آب‌های درونی جنوب شرقی قاره‌ی آسیا یافت نمی‌شود؛ شرق مرکز اقیانوس آرام)
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Dougiewainwright

نام: ماهی پرنده‌ی مدیترانه‌ای Mediterranean flyingfish
نام علمی: Cheilopogon heterurus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس‌های هند، آرام و اطلس، میان مدارهای ۵۹ درجه‌ی شمالی تا ۳۰ درجه‌ی شمالی و ۶۵ درجه‌ی غربی تا ۱۶ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (شرق اقیانوس اطلس: از جنوب کشور نروژ و کشور دانمارک تا تنگه‌ی جبل الطارق در غرب قاره‌ی اروپا و غرب دریای مدیترانه؛ غرب اقیانوس اطلس: پیرامون گروه‌جزیره‌ی برمودا (از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا)؛ شرق اقیانوس هند: کرانه‌های ایالت‌های استرالیای غربی و ویکتوریای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه؛ همچنین سراسر آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس آرام)
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Yann Geshors

نام: ماهی پرنده‌ی آتلانتیک Atlantic flyingfish
نام علمی: Cheilopogon melanurus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۵۱ درجه‌ی شمالی تا ۱۰ درجه‌ی جنوبی و ۹۸ درجه‌ی غربی تا ۷ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از ایالت ماساچوست کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی تا جنوب کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرنده‌ی گروه‌جزیره‌ی آنتیل در دریای کارائیب؛ شرق اقیانوس اطلس: از کشور سنگال تا کشور لیبریا در غرب قاره‌ی آفریقا (گزارش شده از کشور جزیره‌ای سائوتومه و پرنسیپ)؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: کرانه‌های کشور کانادا در شمال شرقی آمریکای شمالی) 
اندازه: بدن به درازای ۳۲ سانتی‌متر
نگاره: Brian Zylich

نام: ماهی پرنده‌ی گینه‌ای Guinean flyingfish
نام علمی: Cheilopogon milleri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آب‌های گرمسیری شرق اقیانوس اطلس (از کشور گینه تا کشور آنگولا در غرب قاره‌ی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۲۸/۵ سانتی‌متر
نگاره: Charlotte Kirchner

نام: ماهی پرنده‌ی سیاه‌بادبان Blacksail flyingfish
نام علمی: Cheilopogon nigricans
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس‌های هند، آرام و اطلس، میان مدارهای ۴۰ درجه‌ی شمالی تا ۳۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام: در آب‌های گرمسیری به‌سوی جنوب تا گروه‌جزیره‌ی ماسکارین وابسته به کشور موریس، جزیره‌ی آلدابرا وابسته به کشور سیشل و کشور آفریقای جنوبی و به‌سوی شرق تا کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا و گروه‌جزیره‌ی کارولین و کشور جزیره‌ای جزایر سلیمان در قاره‌ی اقیانوسیه؛ غرب اقیانوس اطلس: از مدار ۴۰ درجه‌ی شمالی تا ایالت ریودوژانیرو کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی؛ شرق اقیانوس اطلس: شاخاب گینه و آب‌های پیرامون)
اندازه: بدن به درازای ۲۸ سانتی‌متر
نگاره: Dougiewainwright

نام: ماهی پرنده‌ی بنت Bennett's flyingfish
نام علمی: Cheilopogon pinnatibarbatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰ متری آب‌های گرمسیری همه‌ی اقیانوس‌های جهان
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Alex Castelein

نام: ماهی پرنده‌ی بال‌روشن Limpid-wing flyingfish
نام علمی: Cheilopogon unicolor
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۶ درجه‌ی شمالی تا ۲۹ درجه‌ی جنوبی و ۱۰۵ درجه‌ی غربی تا ۱۴۳ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (از جنوب کشور ژاپن، جزیره‌ی تایوان، کشور فیلیپین، جزیره‌ی گینه نو و شرق کشور استرالیا تا گروه‌جزیره‌ی هاوایی و جزیره‌ی تاهیتی از گروه‌جزیره‌ی انجمن وابسته به پلی‌نزی فرانسه (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه))
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتی‌متر
نگاره: Kenneth Lam

نام: ماهی پرنده‌ی نوک‌سفید Whitetip flyingfish
نام علمی: Cheilopogon xenopterus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آب‌های گرمسیری شرق اقیانوس آرام (از کشور مکزیک در جنوب غربی آمریکای شمالی تا کشور اکوادور در شمال غربی آمریکای جنوبی؛ دربرگیرنده‌ی گروه‌جزیره‌ی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور)
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۲ سانتی‌متر
نگاره: Ken Chamberlain

سرده‌ی چابک‌دم‌ها Cypselurus

نام: ماهی پرنده‌ی بال‌پاک Clearwing flyingfish
نام علمی: Cypselurus comatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (از ایالت فلوریدای کشور آمریکا و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Brendan Murtha

سرده‌ی چابک‌ماهی‌ها Hirundichthys

نام: ماهی پرنده‌ی چهاربال Fourwing flyingfish
نام علمی: Hirundichthys affinis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۱ درجه‌ی شمالی تا ۱۳ درجه‌ی جنوبی و ۹۸ درجه‌ی غربی تا ۱۴ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (شرق اقیانوس اطلس: از کشور گینه تا کشور آنگولا در غرب قاره‌ی آفریقا؛ غرب اقیانوس اطلس: از ایالت ویرجینیای کشور آمریکا و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا شمال کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرنده‌ی دریای کارائیب؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: کرانه‌های کشور کانادا در شمال شرقی آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۳۳ سانتی‌متر
نگاره: Dougiewainwright

نام: ماهی پرنده‌ی بال‌سیاه Black wing flyingfish
نام علمی: Hirundichthys rondeletii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری همه‌ی اقیانوس جهان، میان مدارهای ۴۳ درجه‌ی شمالی تا ۳۴ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: BJ Stacey

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین