خانواده‌ی گربه‌ماهیان ماردم یا گرزک‌ماهیان Plotosidae، خانواده‌ای از راسته‌ی گربه‌ماهی‌سانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۴۲ گونه است که در ۱۰ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان پینه‌دوز پای‌رود، گربه‌ماهی لب‌سفید، گربه‌ماهی ماری خاکستری و گربه‌ماهی دم‌ماری را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی گربه‌ماهیان ماردم در آب‌های اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام زندگی می‌کنند. دامنه‌ی زیستگاه آنان از کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا تا کشورهای استرالیا و فیجی در قاره‌ی اقیانوسیه است. گونه‌های این خانواده در آب شور (دریازی)، آب لب‌شور و همچنین آب شیرین یافت می‌شوند. نزدیک به نیمی از گونه‌ها ماهی آب‌شیرین هستند و در کشور استرالیا و جزیره‌ی گینه‌ی نو زندگی می‌کنند. گونه‌های دریازی بیشتر در آب‌های کرانه‌ای با بستر صخره‌ای مرجانی، آبگیرهای جزرومدی و پای‌رودها یافت می‌شوند.
این جانوران بدنی کشیده، مارماهی‌مانند و بدون پولک دارند. همچنین آنان ۴ جفت سبیلک در نزدیکی دهان‌شان دارند. این ماهیان می‌توانند با این سبیلک‌ها خوراک خود را در آب‌های تیره و کدر و همچنین در شن‌ها و ماسه‌ها پیدا کنند. گونه‌های خانواده‌ی گربه‌ماهیان ماردم بدون باله‌ی چربی هستند. باله‌های پشتی و سینه‌ای آنان دارای یک خار نیرومند و دندانه‌دار هستند. باله‌ی دُمی نوک‌تیز یا گِرد است و از به‌هم پیوستن باله‌ی پشتی دوم، باله‌ی دُمی و باله‌ی مخرجی پدید آمده است. این ماهیان کف‌زی‌خوار هستند و خوراک آنان سخت‌پوستان، نرم‌تنان و ماهیان است. Euristhmus microphthalmus (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۲/۷ سانتی‌متر و گربه‌ماهی لب‌سفید با درازای ۱۳۴ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی گربه‌ماهیان ماردم به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۱۹ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Anodontiglanis

نام: گربه‌ماهی بی‌دندان Toothless catfish
نام علمی: Anodontiglanis dahli
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتی‌متر
نگاره: Dave Wilson

سرده‌ی Cnidoglanis

نام: پینه‌دوز پای‌رود (گربه‌ماهی پای‌رود) Estuary cobbler
نام علمی: Cnidoglanis macrocephalus
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۰ متری آب‌های معتدل اقیانوس‌های هند و آرام، میان مدارهای ۲۸ درجه‌ی جنوبی تا ۳۷ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۲/۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۹۱ سانتی‌متر
نگاره: Janetsclough

سرده‌ی Neosilurus

نام: تاندان جلوباریک (گربه‌ماهی سیاه) Narrowfront tandan
نام علمی: Neosilurus ater
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و جویبارهای کشور استرالیا و مرکز و جنوب جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۳ درجه‌ی جنوبی تا ۱۹ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی 
اندازه: وزن ۲ کیلوگرم، بدن به درازای ۴۷ سانتی‌متر
نگاره: Ryan Francis

نام: تاندان کوتاه‌باله (گربه‌ماهی کوتاه‌باله) Shortfin tandan
نام علمی: Neosilurus brevidorsalis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری دریاچه‌ها، باتلاق‌ها و رودهای شمال کشور استرالیا و مرکز و جنوب جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۱ درجه‌ی جنوبی تا ۱۲ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی 
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Johnny Jensen

نام: تاندان گلنکو (گربه‌ماهی هیرتل) Glencoe tandan
نام علمی: Neosilurus hyrtlii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، رودها، دریاچه‌ها و استخرهای شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳۴ سانتی‌متر
نگاره: Nathan Litjens

نام: گربه‌ماهی خاردروغین Falsespine catfish
نام علمی: Neosilurus pseudospinosus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری استخرها، جویبارها و رودهای منطقه‌ی کیمبرلی در ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Dave Wilson

سرده‌ی Oloplotosus

نام: تاندان ماریا Maria's tandan
نام علمی: Oloplotosus mariae
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها، استخرها و دریاچه‌های جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۴ درجه‌ی جنوبی تا ۷ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتی‌متر
نگاره: Ben Lee

سرده‌ی Paraplotosus

نام: گربه‌ماهی لب‌سفید Whitelipped catfish
نام علمی: Paraplotosus albilabris
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۲ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (کرانه‌های کشور استرالیا و کشورهای جنوب شرقی قاره‌ی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۳۴ سانتی‌متر
نگاره: J. Martin Crossley

نام: گربه‌ماهی باله‌بادبانی Sailfin catfish
نام علمی: Paraplotosus butleri
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (کرانه‌های شمالی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۲/۵ سانتی‌متر
نگاره: Tony Ayling

سرده‌ی Plotosus

نام: گربه‌ماهی ماری خاکستری Gray eel-catfish
نام علمی: Plotosus canius
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۷ درجه‌ی شمالی تا ۱۹ درجه‌ی جنوبی و ۷۲ درجه‌ی شرقی تا ۱۷۷ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های غربی و جنوبی کشور هند و کرانه‌های کشور سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا، به‌سوی شرق در راستای کرانه‌های کشورهای بنگلادش و میانمار، و از راه کشورهای جنوب شرقی قاره‌ی آسیا، کشورهای استرالیا و فیلیپین تا کشور پاپوآ گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۱۱ سانتی‌متر
نگاره: Ria Tan

نام: گربه‌ماهی ماری راه‌راه ژاپنی Japanese striped eel catfish
نام علمی: Plotosus japonicus
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل شمال غربی اقیانوس آرام (کرانه‌های کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۳ سانتی‌متر
نگاره: B. Kao

نام: گربه‌ماهی ماری راه‌راه Striped eel catfish
نام علمی: Plotosus lineatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۶۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام، میان مدارهای ۳۸ درجه‌ی شمالی تا ۳۵ درجه‌ی جنوبی و ۲۰ درجه‌ی شرقی تا ۱۶۹ درجه‌ی غربی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ و شرق قاره‌ی آفریقا تا کشور جزیره‌ای ساموآ در قاره‌ی اقیانوسیه؛ شمال تا جنوب کشور ژاپن، کشور کره‌ی جنوبی و گروه‌جزیره‌ی بونین وابسته به کشور ژاپن در شرق قاره‌ی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا و جزیره‌ی لرد هاوو وابسته به کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه؛ کوچیده به دریای مدیترانه از راه کانال سوئز)
اندازه: بدن به درازای ۳۵/۲ سانتی‌متر
نگاره: John Turnbull

نام: گربه‌ماهی ماری پاپوآیی Papuan eel-catfish
نام علمی: Plotosus papuensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودها و باتلاق‌های جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۴ درجه‌ی جنوبی تا ۸ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۵۵ سانتی‌متر
نگاره: Ben Lee

سرده‌ی Porochilus

نام: -
نام علمی: Porochilus argenteus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Dave Wilson

نام: -
نام علمی: Porochilus meraukensis
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری دریاچه‌ها و باتلاق‌های جزیره‌ی گینه‌ی نو در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۷ درجه‌ی جنوبی تا ۱۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۲۴ سانتی‌متر
نگاره: Peter Kuffler

نام: گربه‌ماهی اوب Obbes' catfish
نام علمی: Porochilus obbesi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و باتلاق‌های مرکز و جنوب جزیره‌ی گینه‌ی نو و شمال کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۴ درجه‌ی جنوبی تا ۹ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتی‌متر
نگاره: Nathan Litjens

نام: گربه‌ماهی رندال Rendahl's catfish
نام علمی: Porochilus rendahli
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری جویبارها و رودهای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Gunther Schmida

سرده‌ی Tandanus

نام: گربه‌ماهی دم‌ماری (گربه‌ماهی آب شیرین استرالیایی) Eel-tailed catfish
نام علمی: Tandanus tandanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های معتدل جویبارها، دریاچه‌ها و آبگیرهای کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه، میان مدارهای ۱۲ درجه‌ی جنوبی تا ۴۳ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی
اندازه: وزن ۶/۸ کیلوگرم، بدن به درازای ۹۰ سانتی‌متر
نگاره: Nathan Litjens

نام: تاندان گرمسیری نمناک Wet tropics tandan
نام علمی: Tandanus tropicanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: آب‌های گرمسیری رودهای کرانه‌ای شمال شرقی ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۳۹/۵ سانتی‌متر
نگاره: Oscar Dove

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین