خانواده‌ی کاج‌ماهیان Monocentridae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی لیزابه‌سرسانیان، از راسته‌ی لیزابه‌سرسانان و از رده‌ی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۵ گونه است که در ۲ سرده دسته‌بندی شده‌اند. گونه‌های خانواده‌ی کاج‌ماهیان در ژرفای ۳۰ تا ۳۰۰ متری آب‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری اقیانوس‌های هند و آرام یافت می‌شوند. این جانوران بدنی کشیده، پشت‌بلند، فشرده و پوشیده از پولک دارند. پولک‌های آنان بزرگ، سنگین و صفحه‌مانندند. گونه‌های خانواده‌ی کاج‌ماهیان چشمانی درشت، باله‌ی دُمی دوشاخه و دو باله‌ی پشتی دارند. باله‌ی پشتی نخست دارای ۴ تا ۷ پرتو سخت و ناهمسان است که به چپ و راست تکان می‌خورند. همچنین باله‌ی پشتی دوم و باله‌ی مخرجی، کوچک، بی‌خار و گِرد هستند و نزدیک به دُم جای گرفته‌اند. باله‌های سینه‌ای تا اندازه‌ای کشیده و باله‌های شکمی دارای یک پرتو سخت هستند که در حالت ایستاده توانایی قفل شدن دارند. در دو سوی آرواره‌ی پایینی کاج‌ماهیان، اندامی نورزا جای گرفته که دربرگیرنده‌ی باکتری‌های درخشان است. این اندام روزها لکه‌ای به‌رنگ نارنجی و شب‌ها لکه‌ای به‌رنگ آبی-سبز هستند. کاج‌ماهیان از این اندام برای کشش میگوها و دیگر زئوپلانکتون‌ها بهره می‌برند. گونه‌های خانواده‌ی کاج‌ماهیان همگی دریازی و شب‌زی هستند. Monocentris reedi (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۹/۹ سانتی‌متر و آناناس‌ماهی با درازای ۲۲ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی کاج‌ماهیان به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۲ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Cleidopus

نام: آناناس‌ماهی Pineapplefish
نام علمی: Cleidopus gloriamaris
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۶ تا ۲۰۰ متری آب‌های نیمه‌گرمسیری شرق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۰ درجه‌ی جنوبی تا ۴۰ درجه‌ی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانه‌های ایالت‌های کوئینزلند، نیو ساوت ولز و استرالیای غربی کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۲ سانتی‌متر
نگاره: Erik Schlogl

سرده‌ی Monocentris

نام: آناناس‌ماهی ژاپنی Japanese pineapplefish
نام علمی: Monocentris japonica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۰۰ متری آب‌های گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (دریای سرخ و کرانه‌های جزیره‌ی رئونیون (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه)، کشور جزیره‌ای ماداگاسکار و کشور آفریقای جنوبی در شرق قاره‌ی آفریقا؛ شمال تا کشور ژاپن، جزیره‌ی تایوان، کشور چین و گروه‌جزیره‌ی کالدونیای نو (از سرزمین‌های فرادریایی فرانسه) و جنوب تا کشور استرالیا در قاره‌ی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۷ سانتی‌متر
نگاره: Amada44

بن‌مایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین