خانوادهی سوزنماهیان یا نیماهیان یا لولهماهیان یا پیپماهیان Syngnathidae، خانوادهای از زیرراستهی سوزنماهیسانیان، از راستهی سوزنماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۳۱۳ گونه است که در ۵۹ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان اسب دریایی کوتوله، اسب دریایی کوتولهی دنیز، لولهماهی شبکهای، اژدهای دریایی برگدار، اژدهای دریایی معمولی و لولهماهی بزرگ را نام برد. گونههای خانوادهی سوزنماهیان در آبهای معتدل گرم تا گرمسیری اقیانوسهای اطلس، هند و آرام زندگی میکنند. زیستگاه آنان بیشتر منطقههای کرانهای کمژرف، منطقههای رسوبی نرم، آبسنگهای صخرهای و مرجانی، کولابها، مانگروها، پایرودها، بسترهای علف دریایی و منطقههای جلبکیست. بیشتر گونههای این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور و آب شیرین نیز یافت میشوند.
این جانوران بدنی کشیده و پوشیده از حلقههای استخوانی دارند. همچنین آنان پوزهای دراز، آروارههای جوشخورده و دهانی کوچک و بدون دندان دارند. سوزنماهیان دارای یک بالهی پشتی، بالهی مخرجی بسیار کوچک و بدون بالههای شکمی هستند. همچنین ماهیان بالغ در برخی گونهها بدون بالههای پشتی، مخرجی، سینهای و دُمی هستند. دهانهی آبششی آنان بسیار کوچک بوده و آبششها کیسهمانند و دارای ۱ تا ۳ پرتو هستند. کلیه تنها در سوی راست بدن این ماهیان جای گرفته و بدون کلافک یا گلومرول است. همچنین بادکنک شناوری این ماهیان به معدهی آنان پیوست نشده است. گونههای این خانواده دارای دُم پیشگیر هستند. دُم پیشگیر همانند دستها، توانایی گرفتن دارد. برخی گونهها نیز بسیار رنگارنگ هستند.
گونههای خانوادهی سوزنماهیان تنها گونههای جانداران هستند که در آن نرها باردار میشوند. مادهها تخمهای خود را درون کیسهای در زیر بدن یا در زیر دُم نرها میریزند. نرها نیز تخمها را بارور کرده و نگهداری میکنند. پس از چندی نوزادان که بسیار کوچک هستند، از تخم بیرون میآیند. زمان بارداری نرها میان ۱۰ روز تا ۶ هفته است. همچنین بیشتر گونههای این خانواده تکهمسر هستند. خوراک گونههای خانوادهی سوزنماهیان، بیمهرگان کوچک است. آنان خوراک خود را به درون پوزهی لولهمانندشان مکش میکنند. اسب دریایی کوتولهی ساتومی با درازای ۱/۴ سانتیمتر و لولهماهی خاردم Micrognathus brevirostris (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۶۷/۵ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی سوزنماهیان بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی سوزنماهیان میپردازد با ۲۵ گونه (از ۱۲۴ گونه) آشنا میشویم.
زیرخانوادهی اسبان دریایی Hippocampinae
سردهی اسبهای دریایی Hippocampus
نام: اسب دریایی شکمبزرگ Big-belly seahorse
نام علمی: Hippocampus abdominalis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰۴ متری آبهای معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۴ درجهی جنوبی تا ۵۰ درجهی جنوبی و ۸۰ درجهی شرقی تا ۱۲۰ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشورهای استرالیا و نیوزیلند در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتیمتر
نگاره: Janebowman
نام: اسب دریایی آفریقای غربی West African seahorse
نام علمی: Hippocampus algiricus
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری شرق مرکز اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۱۵ درجهی شمالی تا ۱۵ درجهی جنوبی و ۲۷ درجهی غربی تا ۱۴ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور صحرای غربی تا کشور آنگولا در غرب قارهی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۱۹/۲ سانتیمتر
نگاره: Luis Perez Berrocal
نام: اسب دریایی شکم باریک Narrow-bellied seahorse
نام علمی: Hippocampus angustus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۶۳ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۰ درجهی جنوبی تا ۲۴ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از ایالت استرالیای غربی تا ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۲ سانتیمتر
نگاره: Kristin Anderson
نام: اسب دریایی باربور Barbour's seahorse
نام علمی: Hippocampus barbouri
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۲ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۶ درجهی شمالی تا ۱۰ درجهی جنوبی و ۱۰۵ درجهی شرقی تا ۱۲۷ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشورهای اندونزی، مالزی و فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Uwkwaj
نام: اسب دریایی کوتوله (اسب دریایی بارجیبانت) Pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus bargibanti
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳ درجهی شمالی تا ۲۳ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا بهسوی شرق تا کشور جزیرهای وانواتو در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲/۴ سانتیمتر
نگاره: Jeffrey Low
نام: اسب دریایی سرکوتاه (اسب دریایی پوزهکوتاه) Short-headed seahorse
نام علمی: Hippocampus breviceps
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۵ متری آبهای معتدل اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۲۱ درجهی جنوبی تا ۴۳ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای جنوب غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Brian Gratwicke
نام: اسب دریایی زرافهای Giraffe seahorse
نام علمی: Hippocampus camelopardalis
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۰ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند، میان مدارهای ۵ درجهی جنوبی تا ۳۴ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشورهای تانزانیا، موزامبیک و آفریقای جنوبی در جنوب شرقی قارهی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: Louwclaassens
نام: اسب دریایی کنیسنا (اسب دریایی دماغه) Knysna seahorse
نام علمی: Hippocampus capensis
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۷ متری آبهای معتدل جنوب شرقی اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۳۳ درجهی جنوبی تا ۳۴ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۱۲/۱ سانتیمتر
نگاره: Brian Gratwicke
نام: اسب دریایی کوتولهی کلمن Coleman's pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus colemani
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۱۲ متری آبهای نیمهگرمسیری جنوب غربی اقیانوس آرام (کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲/۷ سانتیمتر
نگاره: Allen Lee
نام: اسب دریایی دمببری Tiger tail seahorse
نام علمی: Hippocampus comes
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۲ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۵ درجهی شمالی تا ۱۰ درجهی جنوبی و ۹۱ درجهی شرقی تا ۱۲۸ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانههای گروهجزیرهی آندامان وابسته به کشور هند و کشورهای اندونزی، مالزی، فیلیپین، سنگاپور، تایلند و ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۷ سانتیمتر
نگاره: Scubafish
نام: اسب دریایی کوتولهی دنیز Denise's pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus denise
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۷ تا ۱۰۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا تا کشور جزیرهای وانواتو در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور فیلیپین در شرق قارهی آسیا و جنوب تا شمال شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲/۲ سانتیمتر برای نرها و ۲/۴ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Claudia Peyer
نام: اسب دریایی خطدار Lined seahorse
نام علمی: Hippocampus erectus
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰۰ متری آبهای نیمهگرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۵۰ درجهی شمالی تا ۳۲ درجهی جنوبی و ۹۸ درجهی غربی تا ۳۲ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از کشور کانادا در شمال شرقی آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی؛ دربرگیرندهی شاخاب مکزیک و دریای کارائیب)
اندازه: بدن به درازای ۱۹ سانتیمتر
نگاره: Kevin Bryant
نام: اسب دریایی پوزهدراز Long-snouted seahorse
نام علمی: Hippocampus guttulatus
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۰ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۶۳ درجهی شمالی تا ۲۰ درجهی شمالی و ۳۲ درجهی غربی تا ۳۶ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از جزیرههای بریتانیا و کشور هلند در شمال قارهی اروپا تا کشور مراکش، گروهجزیرهی قناری وابسته به کشور اسپانیا و گروهجزیرههای مادیرا و آزور وابسته به کشور پرتغال در شمال غربی قارهی آفریقا؛ دربرگیرندهی دریای مدیترانه و دریای سیاه)
اندازه: بدن به درازای ۲۱/۵ سانتیمتر
نگاره: Roberto Pillon
نام: اسب دریایی پوزهکوتاه Short-snouted seahorse
نام علمی: Hippocampus hippocampus
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۰ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۵۳ درجهی شمالی تا ۷ درجهی شمالی و ۳۲ درجهی غربی تا ۴۲ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از جزیرههای بریتانیا در شمال قارهی اروپا تا کشور گینه در غرب قارهی آفریقا؛ دربرگیرندهی دریای مدیترانه)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Dennis Rabeling
نام: اسب دریایی خاردار Spiny seahorse
نام علمی: Hippocampus histrix
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸۲ (بیشتر ۱۵ تا ۴۰) متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۵ درجهی شمالی تا ۳۵ درجهی جنوبی و ۲۲ درجهی شرقی تا ۱۳۲ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا تا جزیرههای پلینزی در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۷ سانتیمتر
نگاره: Michael Schmid
نام: اسب دریایی غولپیکر (اسب دریایی آرام) Giant seahorse
نام علمی: Hippocampus ingens
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۰ (بیشتر ۳ تا ۱۸) متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۷ درجهی شمالی تا ۲۲ درجهی جنوبی و ۱۲۳ درجهی غربی تا ۷۰ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی تا کشور پرو در غرب آمریکای جنوبی، دربرگیرندهی گروهجزیرهی گالاپاگوس وابسته به کشور اکوادور)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Valeria Mas
نام: اسب دریایی کوتولهی ژاپنی Japanese pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus japapigu
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۲۲ (بیشتر ۱۰ تا ۱۳) متری آبهای نیمهگرمسیری شمال غربی اقیانوس آرام (کرانههای کشور ژاپن و جزیرهی تایوان در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ سانتیمتر
نگاره: Jenvit Seriburi
نام: اسب دریایی جایاکار Jayakar's seahorse
نام علمی: Hippocampus jayakari
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸۰ (بیشتر ۲ تا ۳) متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (دریای سرخ و دریای عرب و کرانههای کشورهای عمان و پاکستان)
اندازه: بدن به درازای ۱۴ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
نام: اسب دریایی بزرگ Great seahorse
نام علمی: Hippocampus kelloggi
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۵۰ متری آبهای ژرف اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از کشور تانزانیا در شرق قارهی آفریقا بهسوی شمال تا دریای سرخ و بهسوی شرق تا گروهجزیرهی کالدونیای نو (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۸ سانتیمتر
نگاره: John Turnbull
نام: اسب دریایی معمولی (اسب دریایی خالدار) Common seahorse
نام علمی: Hippocampus kuda
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۸ (بیشتر ۰ تا ۸) متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۹ درجهی شمالی تا ۲۸ درجهی جنوبی و ۳۲ درجهی شرقی تا ۱۵۴ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از جنوب قارهی آفریقا و دریای سرخ تا گروهجزیرهی هاوایی و جزیرههای پلینزی در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Tsu Soo Tan
نام: اسب دریایی کوتولهی سودوانا Sodwana pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus nalu
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۲ تا ۱۷ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (شاخاب سودوانا در شمال شرقی کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۲/۲ سانتیمتر برای نرها و ۱/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Seahorses_of_the_world
نام: اسب دریایی کوتولهی پونتو Pontoh's pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus pontohi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (از کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا تا کشورهای جزیرهای جزایر سلیمان و فیجی در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ سانتیمتر برای نرها و ۱/۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Filip Staes
نام: اسب دریایی باریک Slender seahorse
نام علمی: Hippocampus reidi
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶۰ متری آبهای نیمهگرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۲۹ درجهی شمالی تا ۲۵ درجهی جنوبی و ۱۳۳ درجهی غربی تا ۴۰ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت کارولینای شمالی کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرندهی دریای کارائیب)
اندازه: بدن به درازای ۱۷/۵ سانتیمتر
نگاره: Divindk
نام: اسب دریایی کوتولهی ساتومی Satomi's pygmy seahorse
نام علمی: Hippocampus satomiae
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۲۰ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (کرانههای کشورهای اندونزی، برونئی و مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱/۴ سانتیمتر برای نرها و ۱/۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Filip Staes
نام: اسب دریایی خارپشت Hedgehog seahorse
نام علمی: Hippocampus spinosissimus
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۸۰ متری آبهای نیمهگرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۲۷ درجهی شمالی تا ۳۶ درجهی جنوبی و ۷۶ درجهی شرقی تا ۱۵۵ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشورهای هند و سریلانکا در جنوب قارهی آسیا تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور چین در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Caleidoskopable
گونههای خانوادهی سوزنماهیان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم)
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین