خانواده‌ی گوزن‌موشان Tragulidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی نشخوارکننده‌سانیان، از راسته‌ی جفت‌سم‌سانان و از رده‌ی پستانداران هستند. به جانورانی همچون اسب‌ها، کرگدن‌ها و تاپیرها که دارای یک سُم هستند، تک‌سم‌سانان و به جانورانی همانند گاوها، گوزن‌ها و بزها که دارای یک جفت سُم هستند، جفت‌سم‌سانان گفته می‌شود. گونه‌های خانواده‌ی گوزن‌موشان در جنوب و جنوب شرقی قاره‌ی آسیا و مرکز و غرب قاره‌ی آفریقا زندگی می‌کنند. گوزن‌موش‌ها یا شِوروها Chevrotain، کوچک‌ترین پستانداران سم‌دار جهان هستند. این جانوران بدنی باریک، پاهایی کوتاه و نازک، دست‌هایی کوتاه‌تر از پاها، دُمی کوتاه و موهایی انبوه و کوتاه دارند. همچنین آنان گردنی کوتاه، سری کوچک و نوک‌تیز، گوش‌هایی کوچک و چشمانی درشت دارند. گونه‌های خانواده‌ی گوزن‌موشان به‌وارون گونه‌های خانواده‌ی گوزنان، بدون شاخ هستند. آنان به‌جای شاخ، دندان‌های نیش عاج‌مانند و شمشیرمانندی دارند که از آن‌ها برای دفاع و در زمان جفت‌یابی، آن‌ها را برای کشش ماده‌ها و همچنین پیکار با دیگر هم‌گونه‌ها به‌کارگیری می‌کنند.
گونه‌های خانواده‌ی گوزن‌موشان همگی سُم‌رو هستند و بر روی نوک انگشتان پا راه می‌روند. این جانوران ۲ انگشت بزرگ در هر یک از پاهای خود دارند که با سُم بزرگی پایان می‌یابند. همچنین آنان دارای ۲ انگشت یا سُم کوچک و کاهش یافته هستند که بالاتر از ۲ سُم بزرگ و اصلی جای گرفته‌اند و در هنگام راه رفتن جانور، هیچ برخوردی با زمین پیدا نمی‌کنند. سُم، پوششی سخت در نوک انگشتان پای پستانداران سُم‌دار است که از جنس کراتین ساخته شده و از بخش نرم ته پاهای آنان در برابر آسیب‌ها جلوگیری می‌کند. بیشتر گونه‌های خانواده‌ی گوزن‌موشان، تنهازیست یا جفتی، شب‌زی و گیاه‌خوار هستند. اگرچه برخی از آنان افزون بر گیاهان، بی‌مهرگان، پستانداران کوچک و گاهی لاشه‌ی جانوران را خوراک خود می‌سازند. گوزن‌موش‌ها همگی نشخوارکننده هستند. هرگاه جانور گیاه‌خواری، گیاه خورده شده‌ی خود را از معده به دهان برگردانده، بِجَود و دوباره فرو برد، نشخوار کرده است. همچنین فرایند جویدن دوباره‌ی نشخوار که برای جداسازی بیشتر مواد گیاهی و برانگیختن گوارش انجام می‌شود، نشخوار کردن نامیده می‌شود. جانوران نشخوارکننده به سرعت چرا می‌کنند و سپس در زمان استراحت، خوراک خورده شده را برگردانده و به‌خوبی می‌جوند. گوزن‌موش جاوه‌ای با وزن ۲ کیلوگرم و درازای ۴۰ تا ۴۵ سانتی‌متر و گوزن‌موش آبی با وزن ۷ تا ۱۵ کیلوگرم و درازای ۴۵ تا ۸۵ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌ی خانواده‌ی گوزن‌موشان به‌شمار می‌روند. از این خانواده تنها ۱۰ گونه به‌جای مانده که در این نوشته با آنان آشنا می‌شویم.

سرده‌ی گوزن‌موش‌های آبی

نام: گوزن‌موش آبی Water chevrotain
نام علمی: Hyemoschus aquaticus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا (از کشور سیرالئون تا غرب اوگاندا)
اندازه: وزن ۷ تا ۱۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۴۵ تا ۸۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۷/۵ تا ۱۷ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ؟ تا ؟ سانتی‌متر
نگاره: Derozier Violette

سرده‌ی گوزن‌موش‌های خال‌دار Moschiola

نام: گوزن‌موش خال‌دار سری‌لانکایی Sri Lankan spotted chevrotain
نام علمی: Moschiola meminna
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها و کشت‌زارهای منطقه‌های خشک کشور سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۳/۱ کیلوگرم برای نرها و ۳/۸ کیلوگرم برای ماده‌ها، سر و بدن به درازای ۴۶ تا ۵۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Chlidonias

نام: گوزن‌موش خال‌دار هندی Indian spotted chevrotain
نام علمی: Moschiola indica
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های بارانی کشورهای هند و نپال در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۳ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۴۸ تا ۶۰ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳ تا ۶ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۲۵ تا ۳۳ سانتی‌متر
نگاره: PJeganathan

نام: گوزن‌موش خال‌دار نوارزرد Yellow-striped chevrotain
نام علمی: Moschiola kathygre
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها و کشت‌زارهای منطقه‌های نمناک جنوب کشور سری‌لانکا در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۳/۱ کیلوگرم برای نرها و ۳/۸ کیلوگرم برای ماده‌ها، سر و بدن به درازای ۴۳ تا ۵۱ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱/۶ تا ۲/۶ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Klaus Rudloff

سرده‌ی گوزن‌موش‌ها Tragulus

نام: گوزن‌موش جاوه‌ای Java mouse-deer
نام علمی: Tragulus javanicus
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های گرمسیری جزیره‌ی جاوه و شاید جزیره‌ی بالی وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۲ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۴۰ تا ۴۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۹ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Marhi_226

نام: گوزن‌موش کوچک Lesser mouse-deer
نام علمی: Tragulus kanchil
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کشورهای میانمار، کامبوج، تایلند، ویتنام، لائوس، جنوب استان یون‌نان چین، مالزی، اندونزی، سنگاپور و برونئی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۱/۳ تا ۲/۴ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۳۷ تا ۵۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۶ تا ۹ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۲۵ تا ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Jeff Stoltzfus

نام: گوزن‌موش بزرگ Greater mouse-deer
نام علمی: Tragulus napu
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری جنوب کشور میانمار، جنوب تایلند، مالزی، اندونزی، سنگاپور و برونئی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۳/۵ تا ۴/۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۴۲/۵ تا ۶۸ سانتی‌متر، دُم به درازای ۶ تا ۱۰ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۳۰ تا ۳۵ سانتی‌متر
نگاره: Daniel Reidel

نام: گوزن‌موش فیلیپینی Philippine mouse-deer
نام علمی: Tragulus nigricans
پایندگی: گونه‌ی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های جزیره‌ی بالاباک وابسته به کشور فیلیپین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: سر و بدن به درازای ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر، دُم به درازای ۸ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۱۸ سانتی‌متر
نگاره: Klaus Rudloff

نام: گوزن‌موش ویتنامی Vietnam mouse-deer
نام علمی: Tragulus versicolor
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک کرانه‌ای جنوب شرقی کشور ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۱/۷ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۴۰ تا ۴۸ سانتی‌متر، دُم به درازای ۵ سانتی‌متر
نگاره: SIE, GWC, LEIBNIZ-IZW, NCNP

نام: گوزن‌موش ویلیامسون Williamson's mouse-deer
نام علمی: Tragulus williamsoni
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های شمال کشور تایلند و استان یون‌نان در جنوب چین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: وزن ۱/۳ تا ۲ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۴۲ تا ۶۳ سانتی‌متر، دُم به درازای ۷/۴ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Kfbg.org

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین