خانوادهی قورباغههای جهشی یا پرشی Ranixalidae، خانوادهای از زیرراستهی نوغوکسانیان، از راستهی بیدُمسانان و از ردهی دوزیستان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان قورباغههای جهشی لیت و قهوهای را نام برد. گونههای خانوادهی قورباغههای جهشی در جنوب قارهی آسیا و تنها در مرکز و جنوب کشور هند یافت میشوند. این جانوران بدنی کوتاه و بدون دُم، پوستی ناهموار، چشمانی درشت با مردمک افقی و دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند. همچنین این قورباغهها زگیلهای برجسته یا چینهای برجستهی کوچک بر پشت خود دارند.
نوزادان این قورباغهها اندامهای پشتی و دُمی بیباله دارند. آنان در زمان ترس میتوانند جهشهای بلندی انجام دهند. از همین روی به آنان قورباغههای جهشی گفته میشود. گونههای این خانواده همگی خشکیزی هستند. قورباغهی جهشی زگیلپوست با درازای ۳/۲ سانتیمتر و قورباغهی جهشی بدوم با درازای ۶/۵ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی قورباغههای جهشی بهشمار میروند. در این نوشته با ۱۰ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغهها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راستهی بیدُمسانان است. دوزیستان جانورانی خونسرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای میگیرند. بیشتر دوزیستان تخمگذارند. نوزادی که از تخم بیرون میآید لارو نامیده میشود. لاروها گام به گام و با فرآیندی بهنام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون میشوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی میکنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه ششها و پوست خود دموبازدم انجام میدهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمیتوانند دموبازدم انجام دهند، پس میمیرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگهای خونی زیر پوست میرود و رگها نیز اکسیژن را به بخشهای گوناگون بدن میرسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نامهای غدههای موکوسی، غدههای دانهدار و غدههای لولهای هستند. غدههای موکوسی پوست را نمناک نگاه میدارند. غدههای دانهدار از پوست زهر تراوش میکنند و غدههای لولهای از پوست مادهای چسبناک تراوش میکنند. مادهی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفتگیری کاربرد دارد.
قورباغهها خونسرد هستند، بهگونهای که درجهی دمای بدن آنان، همانند درجهی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدنشان سرد میشود، آفتاب میگیرند تا گرم شوند و زمانی که بدنشان بیش از اندازه گرم میشود، به درون آب میروند تا خنک شوند. قورباغهها در آب تخمگذاری میکنند. تخمهای آنان درون لایهای از مادهای ژلاتینی جای گرفتهاند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون میآورد، مانند ماهیان باله دارد. او میتواند با بالهها و دُم بلندش شنا کند. قورباغهی نابالغ از راه آبشش دموبازدم انجام میدهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمیآید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد میکنند. سپس ششها بزرگ میشوند و قورباغهی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، میتواند دموبازدم انجام داده و کمکم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاهتر میشود تا اینکه قورباغهی جوان همانند قورباغههای بالغ میشود.
قورباغهها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبندهی درازی دارند. درازای این زبان کموبیش یک سوم درازای بدن آنهاست. زبان قورباغهها بهجای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب میکنند و با آن حشرات را شکار میکنند. زبان نیرومند آنان میتواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغهها دندانهایی بهنام وومرین دارند که در آروارهی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندانهای آروارهی بالایی کمتوانند، آروارهی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغهها نمیتوانند خوراک را بجوند. آنان این دندانها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار بهکارگیری میکنند و سپس خوراک را یکجا فرو میبرند. قورباغهها گوش بیرونی ندارند. بهجای آن تمپانوم یا طبلگوش یا پردهگوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موجهای صدا پردهگوش را میلرزاند، سپس پردهگوش موجها را به گوش میانی و گوش میانی موجها را به مغز میرساند.
قورباغههای نر دارای کیسههای صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آنکه این کیسهها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر میشوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده میشود. بهکارگیری کیسهی صدا بدین گونه است که قورباغهی نر هوا را فرو برده و سوراخهای بینی و دهان خود را میبندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و ششهای خود پس و پیش میکند. زمانی صدا پدید میآید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آنها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز میخواند، کیسههای صدا همانند یک تشدیدگر کار میکند و توان صدای قورباغه را افزایش میدهد.
قورباغهها و وزغها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونیهایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغهها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آبها زندگی میکنند. ولی بیشتر وزغها پوستی ناهموار، خشک و زگیلمانند دارند و بیشتر خشکیزی هستند. قورباغهها دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی بهجای راه رفتن، میجهند. ولی وزغها دستها و پاهایی هماندازه دارند، از همین روی بهجای پریدن، راه میروند. بیشتر قورباغهها انگشتانی پردهدار برای شنا کردن دارند، ولی وزغها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغهها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین میآیند. برخی نیز دالانساز هستند و در زیر زمین زندگی میکنند و تنها برای زادآوری به روی زمین میآیند. گروهی از قورباغهها زهرآگین هستند، بهگونهای که برخی از آنان از زهرآگینترین جانوران خشکیزی زمین بهشمار میروند.
سردهی قورباغههای هندی Indirana
نام: قورباغهی جهشی بدوم Beddome's leaping frog
نام علمی: Indirana beddomii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای همیشهسبز و برگریز نمناک رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای مهاراشترا، کَرناتَکه، کرالا و تامیل نادو در جنوب غربی و جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتیمتر
نگاره: vivek Philip
نام: قورباغهی جهشی گونتر Gunther's leaping frog
نام علمی: Indirana brachytarsus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای همیشهسبز یا نیمههمیشهسبز گرمسیری و باتلاقهای رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای کَرناتَکه، کرالا و تامیل نادو در جنوب غربی و جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ تا ۴/۵ سانتیمتر
نگاره: Harikrishnan S
نام: قورباغهی جهشی امبولی Amboli leaping frog
نام علمی: Indirana chiravasi
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای رشتهکوه گهات غربی در ایالت مهاراشترا در جنوب غربی کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲/۵ تا ۲/۷ سانتیمتر برای نرها و ۳/۲ تا ۳/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Davidvraju
نام: قورباغهی جهشی لیت Leith's leaping frog
نام علمی: Indirana leithii
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نیمههمیشهسبز گرمسیری و جنگلهای ویران شدهی رشتهکوه گهات غربی در ایالت مهاراشترا در جنوب غربی کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱/۹ تا ۲/۹ سانتیمتر برای نرها و ۲/۴ تا ۳/۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Atul Vartak
نام: قورباغهی جهشی قهوهای Brown leaping frog
نام علمی: Indirana semipalmata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نمناک گرمسیری و باتلاقهای رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای کرالا و تامیل نادو در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Harikrishnan S
نام: قورباغهی جهشی تایسون Tyson's leaping frog
نام علمی: Indirana tysoni
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای رشتهکوه گهات غربی در ایالت کرالا در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Harikrishnan S
سردهی Walkerana
نام: قورباغهی جهشی خالدار Spotted leaping frog
نام علمی: Walkerana diplosticta
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای همیشهسبز یا نیمههمیشهسبز گرمسیری و باتلاقهای رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای کرالا و تامیل نادو در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: David Raju
نام: قورباغهی جهشی انگشتباریک Slender-toed leaping frog
نام علمی: Walkerana leptodactyla
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی همیشهسبز رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای کرالا و تامیل نادو در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Harshithjv
نام: قورباغهی جهشی مودوگا Muduga leaping frog
نام علمی: Walkerana muduga
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای کرالا و تامیل نادو در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲/۳ تا ۲/۹ سانتیمتر برای نرها و ۴/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: S P Vijayakumar
نام: قورباغهی جهشی زگیلپوست Warty-skinned leaping frog
نام علمی: Walkerana phrynoderma
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نمناک گرمسیری رشتهکوه گهات غربی در ایالتهای کرالا و تامیل نادو در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳ تا ۳/۲ سانتیمتر
نگاره: Harikrishnan S
بنمایگان: wikipedia - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین