خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار Numididae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی قرقاول‌سانیان، از راسته‌ی ماکیان‌سانان و از رده‌ی پرندگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۸ گونه است که در ۴ سرده دسته‌بندی شده‌اند. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان مرغ شاخ‌دار لاشخورسان و مرغ شاخ‌دار کلاه‌پوش را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار تنها در زیر صحرای بزرگ آفریقا یافت می‌شوند. این پرندگان بدنی تنومند با اندازه‌ای بزرگ دارند. همچنین آنان گردنی بلند، سری کوچک و بدون پر و نوکی کوتاه و خمیده دارند. گونه‌های خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار دارای بال‌هایی پهن، گِرد و کم‌وبیش کوتاه هستند. همچنین آنان دارای پاهایی بلند و نیرومند و پنجه‌هایی کوتاه، کُند و خمیده هستند. در این خانواده نرها روی هر یک از پاهای خود دارای یک یا دو خار و ماده‌ها دارای یک یا بدون خار هستند. خار پای این پرندگان، برآمدگی سفت و نوک‌تیزی‌ست که از استخوان پای آنان بیرون زده و کاربرد دفاعی دارد. خار در برخی پرندگان، در پاها و در برخی، در بال‌های آنان رشد می‌کند. خار بال‌ها سالی یک‌بار و در زمان پرریزی پرندگان به‌همراه پرهای بال‌ها می‌ریزد، ولی خار پاها هرگز نمی‌افتد.
بیشتر گونه‌های خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار دارای پرهای خاکستری تیره یا سیاه با لکه‌های سفید هستند؛ هرچند دو گونه‌ی سرده‌ی Agelastes لکه‌های سفید ندارند. برخی گونه‌های خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار دارای سری با کلاه استخوانی، برخی دارای تاج و برخی دارای لکه‌ی کرک‌دار در پشت سر هستند. گونه‌های خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار روزگرد، گروه‌زیست، تک‌همسر و بیشتر خشکی‌زی یا زمینی هستند. همچنین بسیاری از آنان به‌جای پرواز، گرایش بیشتری به راه رفتن دارند. این پرندگان آشیانه‌ی خود را بر روی زمین می‌سازند. مرغ شاخ‌دار سیاه Agelastes niger (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۴۳ سانتی‌متر و مرغ شاخ‌دار لاشخورسان با درازای ۷۲ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی مرغان شاخ‌دار به‌شمار می‌روند. در این نوشته با ۷ گونه‌ی این خانواده آشنا می‌شویم.

سرده‌ی Agelastes

نام: مرغ شاخ‌دار سینه‌سفید White-breasted guinea fowl
نام علمی: Agelastes meleagrides
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و جنگل‌های پیشین به‌سختی ویران شده‌ی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای ساحل عاج، غنا، لیبریا و سیرالئون در غرب قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۴۵ سانتی‌متر
نگاره: Ben Schweinhart

سرده‌ی Acryllium

نام: مرغ شاخ‌دار لاشخورسان Vulturine guinea fowl
نام علمی: Acryllium vulturinum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کوهستانی نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای اتیوپی، کنیا، سومالی و تانزانیا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۱ تا ۱/۸ کیلوگرم، بدن به درازای ۷۲ سانتی‌متر
نگاره: Rosemary Locock

سرده‌ی Numida

نام: مرغ شاخ‌دار کلاه‌پوش Helmeted guinea fowl
نام علمی: Numida meleagris
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، بیابان‌های داغ و زمین‌های کشت‌پذیر زیر صحرای بزرگ آفریقا (مرغ شاخ‌دار کلاه‌پوش به کشورهای جزیره‌ای سائوتومه و پرنسیپ، کیپ ورد، کومور، موریس و ماداگاسکار و جزیره‌های سنت هلن، اسنشن و تریستان دا کونا (از سرزمین‌های فرادریایی بریتانیا) در قاره‌ی آفریقا، کشورهای بحرین، یمن و سوریه در قاره‌ی آسیا، کشورهای اسپانیا و پرتغال در قاره‌ی اروپا، کشورهای استرالیا و نیوزیلند در قاره‌ی اقیانوسیه، کشور آمریکا در آمریکای شمالی و کشورهای جزیره‌ای جمهوری دومینیکن، آنتیگوآ و باربودا، کوبا و سنت کیتس و نویس و گروه‌جزیره‌ی پورتوریکو و جزیره‌های ویرجین (از سرزمین‌های فرادریایی آمریکا) در دریای کارائیب نیز برده شده و جانور بومی این سرزمین‌ها به‌شمار نمی‌رود.)
اندازه: وزن ۱/۱ تا ۱/۸ کیلوگرم، بدن به درازای ۶۳ سانتی‌متر، بازه‌ی میان دو سر بال‌ها ۹۵ تا ۱۰۰ سانتی‌متر
نگاره: Ron Winkler

سرده‌ی مرغ‌های شاخ‌دار کاکلی یا مرغ‌های شاخ‌دار تاج‌دار Guttera

نام: مرغ شاخ‌دار شهپردار Plumed guinea fowl
نام علمی: Guttera plumifera
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و جنگل‌های پیشین به‌سختی ویران شده‌ی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای آنگولا، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، گینه‌ی استوایی و گابن در مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۷۵۰ تا ۱۰۰۰ گرم، بدن به درازای ۵۱ سانتی‌متر
نگاره: Franz Wogerer

نام: مرغ شاخ‌دار تاج‌دار شرقی Eastern crested guinea fowl
نام علمی: Guttera pucherani
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و جنگل‌های پیشین به‌سختی ویران شده‌ی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای کنیا، سومالی و تانزانیا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۷۲۰ تا ۱۵۷۰ گرم، بدن به درازای ۵۶ سانتی‌متر، بازه‌ی میان دو سر بال‌ها ۷۵ تا ۱۰۰ سانتی‌متر
نگاره: UncleFai

نام: مرغ شاخ‌دار تاج‌دار غربی Western crested guinea fowl
نام علمی: Guttera verreauxi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و جنگل‌های پیشین به‌سختی ویران شده‌ی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای آنگولا، بنین، بوروندی، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، جمهوری کنگو، جمهوری دموکراتیک کنگو، ساحل عاج، غنا، گینه، گینه‌ی بیسائو، کنیا، لیبریا، مالی، نیجریه، رواندا، سیرالئون، سودان جنوبی، تانزانیا، توگو، اوگاندا و زامبیا در غرب و مرکز قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۴۶ تا ۵۶ سانتی‌متر
نگاره: Andrew Wilson

نام: مرغ شاخ‌دار تاج‌دار جنوبی Southern crested guinea fowl
نام علمی: Guttera edouardi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک و جنگل‌های پیشین به‌سختی ویران شده‌ی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای آنگولا، بوتسوانا، سوازیلند، مالاوی، موزامبیک، نامیبیا، آفریقای جنوبی، تانزانیا، زامبیا و زیمبابوه در جنوب شرقی قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۴۸ تا ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Neil Broekhuizen

بن‌مایگان: wikipedia
گردآوری: فرتورچین