خانوادهی وزغماهیان یا قورباغهماهیان Batrachoididae، خانوادهای از راستهی وزغماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۸۳ گونه است که در ۲۳ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان وزغماهیهای باشکوه و برودبنت را نام برد. گونههای خانوادهی وزغماهیان در آبهای گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوسهای اطلس، هند و آرام زندگی میکنند. وزغماهیها کفزی هستند. آنان بیشتر زمان خود را در آبهای کمژرف کرانهای تا آبهای ژرف و در شکافهای سنگها، پوشش گیاهی یا گلولای کف آب میگذرانند. بیشتر گونههای این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور و آب شیرین نیز یافت میشوند. این جانوران بدنی دراز و بدون پولک دارند. هرچند برخی دارای پولکهای ریز هستند. گونههای این خانواده دارای دو بالهی پشتی هستند. بالهی پشتی نخست دارای ۲ یا ۳ خار نیرومند است. این خارها در برخی از گونهها، زهرآگین هستند. بالهی دوم پشتی و بالهی مخرجی وزغماهیان دراز است. همچنین بالههای شکمی آنان جلوتر از بالههای سینهایشان جای دارند. گونههای خانوادهی وزغماهیان سری بزرگ، پهن و هموار و دهانی بزرگ دارند. چشمان آنان بر روی سرشان جای گرفتهاند. همچنین دهانههای آبششی آنان در جلوی پایهی بالههای سینهای جای دارند. بیشتر آنان در چهرهیشان سبیلکها یا آویختههای پوستی دارند.
وزغماهیان این توانایی را دارند که تا ۲۴ ساعت بیرون از آب زنده بمانند. از دیگر ویژگیهای گونههای این خانواده آواز خواندن آنان در زمان جفتیابیست. ماهی نر میتواند با یاری بادکنک شناوری خود آواز خوانده و ماهی ماده را بهسوی خود بکشاند. بادکنک شناوری اندامی است پُر از گاز که ماهی را در کنترل شناور بودنش یاری میکند. همچنین این اندام بهمانند کیسهی تشدیدگر صدا در قورباغهها و وزغها کار میکند. پس از تخمگذاری ماهی ماده، ماهی نر در برابر شکارگران از تخمها و نوزادان خود نگهداری میکند. نوزادان تا زمانی که به اندازهی بایسته بزرگ شوند و از پس خود برآیند، در کنار ماهی نر میمانند. گونههای خانوادهی وزغماهیان کفزی و همهچیزخوارند و خوراک آنان کرمهای دریایی، سختپوستان، نرمتنان و ماهیان است. Potamobatrachus trispinosus (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۵ سانتیمتر و وزغماهی پاکوما Batrachoides surinamensis (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۵۷ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی وزغماهیان بهشمار میروند. در این نوشته با ۱۷ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
زیرخانوادهی Batrachoidinae
سردهی Opsanu
نام: وزغماهی شاخاب Gulf toadfish
نام علمی: Opsanus beta
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۳۵ درجهی شمالی تا ۱۵ درجهی شمالی و ۹۸ درجهی غربی تا ۷۴ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت فلوریدای کشور آمریکا، کشور جزیرهای باهاما، سراسر شاخاب مکزیک و کرانههای کشور مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۳۳ سانتیمتر
نگاره: Kent Miller
نام: وزغماهی اویستر Oyster toadfish
نام علمی: Opsanus tau
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵ متری آبهای نیمهگرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۳ درجهی شمالی تا ۲۵ درجهی شمالی و ۸۲ درجهی غربی تا ۶۸ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت ماساچوست تا ایالت فلوریدای کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: وزن ۲/۲ کیلوگرم، بدن به درازای ۴۳/۲ سانتیمتر
نگاره: -
سردهی Sanopus
نام: وزغماهی خالسفید Whitespotted toadfish
نام علمی: Sanopus astrifer
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۳۰ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس اطلس (کرانههای کشورهای بلیز و هندوراس در شرق آمریکای مرکزی)
اندازه: بدن به درازای ۲۷/۸ سانتیمتر
نگاره: -
نام: وزغماهی باشکوه Splendid toadfish
نام علمی: Sanopus splendidus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۸ تا ۲۵ (بیشتر ۱۰ تا ۱۵) متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (کرانههای جزیرهی کوزومل وابسته به کشور مکزیک در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۴ سانتیمتر
نگاره: Khrystyna
زیرخانوادهی Halophryninae
سردهی Allenbatrachus
نام: وزغماهی خرخرو Grunting toadfish
نام علمی: Allenbatrachus grunniens
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (شاخاب فارس؛ شناخته شده از دلتای رود مکونگ در جنوب کشور ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: 5snake5
سردهی Austrobatrachus
نام: وزغماهی پازلی Puzzled toadfish
نام علمی: Austrobatrachus foedus
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری جنوب شرقی اقیانوس اطلس (کرانههای کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا)
اندازه: بدن به درازای ۲۷ سانتیمتر
نگاره: Fishbiosystem
سردهی Batrachomoeus
نام: وزغماهی شرقی Eastern frogfish
نام علمی: Batrachomoeus dubius
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۵ درجهی جنوبی تا ۳۵ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۵ سانتیمتر
نگاره: Samantha De Smet
نام: وزغماهی برودبنت (وزغماهی سهخار) Broadbent's frogfish
نام علمی: Batrachomoeus trispinosus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۶ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (دریای آرافورا و کرانههای کشورهای اندونزی، تایلند و ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا و کرانههای کشور پاپوآ گینهی نو و شمال غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه؛ شناخته شده از دلتای رود مکونگ)
اندازه: بدن به درازای ۳۱ سانتیمتر
نگاره: Ria Tan
سردهی Bifax
نام: وزغماهی دوچهره Two-faced toadfish
نام علمی: Bifax lacinia
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۶ تا ۸ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (کرانههای مرکزی و جنوبی کشور عمان در غرب قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۳۳ سانتیمتر
نگاره: John Hoover
سردهی Halobatrachus
نام: وزغماهی لوسیتانیایی Lusitanian toadfish
نام علمی: Halobatrachus didactylus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۵۰ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۵ درجهی شمالی تا ۴ درجهی شمالی و ۱۸ درجهی غربی تا ۱۷ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از جنوب شاخاب بیسکی در غرب قارهی اروپا تا کشور غنا در غرب قارهی آفریقا، دربرگیرندهی غرب دریای مدیترانه؛ گزارش شده از رود گامبیا)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Vasco Ferreira
سردهی Halophryne
نام: وزغماهی خالچشمی Ocellate frogfish
نام علمی: Halophryne ocellatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۷ درجهی جنوبی تا ۳۲ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای شمال غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتیمتر
نگاره: Keith Ross-Jones
نام: وزغماهی تندیسی Sculptured frogfish
نام علمی: Halophryne queenslandiae
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۷ درجهی جنوبی تا ۲۸ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Ian Shaw
سردهی Triathalassothia
نام: -
نام علمی: Triathalassothia argentina
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری جنوب غربی اقیانوس اطلس (کرانههای کشورهای اروگوئه و آرژانتین در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Mariano Rodriguez
زیر خانوادهی Porichthyinae
سردهی ناوبانماهیها Porichthys
نام: ناوبانماهی هموارباله Plainfin midshipman
نام علمی: Porichthys notatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۳۶۶ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۵۸ درجهی شمالی تا ۲۸ درجهی شمالی و ۱۳۶ درجهی غربی تا ۱۱۲ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت آلاسکا تا جنوب ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتیمتر
نگاره: Divindk
نام: ناوبانماهی اطلس Atlantic midshipman
نام علمی: Porichthys plectrodon
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۰۰ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۳۸ درجهی شمالی تا ۷ درجهی جنوبی و ۹۸ درجهی غربی تا ۳۴ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت ویرجینیای کشور آمریکا و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا شمال آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۲۹ سانتیمتر
نگاره: Joel Sartore
زیرخانوادهی Thalassophryninae
سردهی Thalassophryne
نام: وزغماهی آمازون Amazon toadfish
نام علمی: Thalassophryne amazonica
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رود آمازون و شاخههای آن در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۹/۳ سانتیمتر
نگاره: Zierfische
نام: -
نام علمی: Thalassophryne nattereri
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۶۰ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (از کشور جزیرهای ترینیداد و توباگو تا ایالت سائو پائولوی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۲۱/۳ سانتیمتر
نگاره: Frank Schäfer
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین