نام: شتر دوکوهانه Two-humped camel
نام علمی: Camelus bactrianus
فرمان‌رو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: جفت‌سم‌سانان
زیرراسته: پینه‌پاسانیان
خانواده: شتران
زیرخانواده: شتریان
سرده: شترها
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زمان زیست: دوره‌ی پلیوسن (۵/۳۳۲ تا ۲/۵۸۸ میلیون سال پیش) تا دوره‌ی هولوسن (۱۱۷۰۰ سال پیش تاکنون)
زیستگاه: توده‌سنگ‌های کوهستانی تا سبزدشت‌های هموار، بیابان‌های خشک (بیشتر بیابان گوبی)، دشت‌های سنگی و تپه‌های ماسه‌ای آسیای میانه و غرب کشور چین
زندگانی: ۳۰ سال (بیشینه ۵۰ سال) (دربند ۳۵ سال)
سن بلوغ: نرها ۳ تا ۸ سالگی و ماده‌ها ۳ تا ۵ سالگی
زادآوری: زنده‌زا، ۱ تا ۲ نوزاد، با ۳۶۰ تا ۴۴۰ روز زمان بارداری
خوراک: گیاهان همچون گیاهان خشک، خاردار، شور و تلخ (در زمان کمبود گیاهان: گوشت، پوست، استخوان و لاشه‌ی جانوران)
شکارگران: آدمی و گاهی پلنگ و گرگ
رنگ: قهوه‌ای تیره تا بژ شنی
اندازه: وزن ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ کیلوگرم (میانگین: ۶۰۰ کیلوگرم برای نرها و ۴۸۰ کیلوگرم برای ماده‌ها)، سر و بدن به درازای ۲۲۵ تا ۳۵۰ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳۵ تا ۵۵ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۱۶۰ تا ۱۸۰ سانتی‌متر (بلندای بدن تا بالای سر ۲۳۰ تا ۲۵۰ سانتی‌متر و بلندای بدن تا بالای کوهان‌ها ۲۱۳ سانتی‌متر)
درباره‌ی جانور: شتر دوکوهانه یا شتر باختری Bactrian camel یا شتر مغولی Mongolian camel، جانوری روزگرد و گروه‌زیست است. آنان در گله‌هایی با ۶ تا ۲۰ شتر زندگی می‌کنند. گله‌ی شترهای دوکوهانه دربرگیرنده‌ی یک نر بالغ، یک یا چند ماده و بچه‌های خردسال‌شان است. نرهای جوان نیز گله‌هایی کوچک برپا می‌کنند. این جانوران بدنی تنومند، پاهایی بلند، دُمی دراز و موهایی انبوه و پشمی دارند. موهای گلو، شانه‌ها و کوهان بلندتر از دیگر بخش‌های بدن آنان است. همچنین آنان یالی در رو و زیر گردن‌شان دارند که موهای آن ۲۵ سانتی‌متر بلندا دارد. لب بالایی این جانوران دارای یک شکاف و لب زیرین آنان به‌ویژه در شترهای پیر، آویزان است. شترهای دوکوهانه گردنی بلند و خمیده، سری کوچک و کشیده، گوش‌هایی کوچک، چشمانی درشت و دو کوهان بلند دارند. به برجستگی بزرگی که بر پشت بدن شترهاست کوهان گفته می‌شود. کوهان ذخیره‌گاه آب در بدن شتر نیست، چرا که آب در خون شتر ذخیره می‌شود. کوهان ذخیره‌گاه گونه‌ای بافت چرب است. بافت چرب کوهان در زمان انجام سوخت‌وساز، هم انرژی فراوانی پدید می‌آورد، هم پس از واکنش با اکسیژن هوا، آب تولید می‌کند. شترهای دوکوهانه با این کوهان‌ها می‌توانند نزدیک به دو هفته را بدون آب و یک ماه را بدون خوراک بگذرانند. شترها جانورانی هستند که با زیستگاه‌های بیابانی و خشک و بی‌آب و گیاه سازگار شده و می‌توانند آب و هوای گرم و خشک، بی‌آبی و کم‌خوراکی را تاب بیاورند.
دهان شترها دارای پوشش چرمی کلفتی‌ست که به آنان توانایی جویدن گیاهان خاردار بیابان را می‌دهد. همچنین پلک‌ها و مژه‌های بلند شترها، چشم‌های آنان را از توفان‌های شن و از تابش سخت آفتاب محافظت می‌کنند. شترها در زمان انجام دم‌وبازدم می‌توانند بینی را به‌خوبی باز کنند و بیشترین اندازه‌ی هوا را به درون شش‌های خود بفرستند و در زمان توفان شن نیز بینی خود را ببندد. شترهای نر در گلو، اندامی به‌نام دولا دارند. این کیسه‌ی بزرگ که از کنار دهان آویزان است، همانند زبانی بلند، برجسته و صورتی‌رنگ است و برای کشش شترهای ماده و چیرگی بر قلمرو، کاربرد دارد. این جانوران سُم‌رو هستند و بر روی نوک انگشتان پا راه می‌روند. شترهای دوکوهانه ۲ انگشت بزرگ در هر یک از پاهای خود دارند که با سُم بزرگی پایان می‌یابند. سُم‌های این شترها به روشنی آشکار نبوده و در درون بافت کراتینه‌ی کف پای آنان جای گرفته‌اند. آنان می‌توانند با کف پهن پاهای خود، به‌خوبی بر روی شن‌های نرم راه بروند. راه رفتن آنان نیز بدین‌گونه است که دست و پای هر سوی بدن خود را با هم حرکت می‌دهند. سُم، پوششی سخت در نوک انگشتان پای پستانداران سُم‌دار است که از جنس کراتین ساخته شده و از بخش نرم ته پاهای آنان در برابر آسیب‌ها جلوگیری می‌کند. همچنین به‌وارون بیشتر جفت‌سم‌سانان که دارای ۲ انگشت یا سُم کوچک و کاهش یافته هستند، شترهای دوکوهانه این ۲ انگشت یا سُم را ندارند.
شترهای دوکوهانه نزدیک به ۶۵۰۰ سال پیش در آسیای میانه، مغولستان و شمال چین رام شدند. در این چند هزار سال با دست‌درازی آدمی در روند جفت‌گیری و پرورش شترهای دوکوهانه، آنان به ۱۰ نژاد دگرگون شده‌اند. همچنین شتر دوکوهانه‌ی رمیده Feral Two-humped camel، شتری رام شده است که به طبیعت بازگشته است. به زبانی دیگر شترهای دوکوهانه‌ی رمیده در طبیعت و آزاد زندگی می‌کنند، ولی از تبار نمونه‌های رام شده هستند. امروزه گله‌های شترهای دوکوهانه‌ی رمیده در بخش‌هایی از کشور آمریکا یافت می‌شوند.
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
نگاره: Travis Huyghebaert - Mjzoogirl
گردآوری: فرتورچین
