شجاع‌السلطنه، پسر فتحعلی‌شاه، یک وقتی حاکم کرمان بود. اسم کوچکش حسنعلی میرزا بود. او در کرمان تجربه کرده بود و متوجه شده بود که ترکه‌های نازک انار می‌تواند کار سیخ کباب را بکند و کباب بر سیخی که چوبش انار باشد خوشمزه‌تر هم می‌شود. برای همین پخت کباب با چوب انار را باب کرد که در کرمان به «کباب حسنی» معروف شد و حاکم وقتی میل کباب داشت به نوکرها می‌گفت: «طوری کباب را بگردانید که نه سیخ بسوزه نه کباب.»

این دستور شجاع‌السلطنه به‌صورت ضرب‌المثل درآمد و برای بیان و توصیه‌ی میانه‌روی و اعتدال در کارها توسط مردم به‌کار می‌رود. هرچند این ضرب‌المثل ریشه‌ای کهن‌تر از دوره‌ی قاجار دارد، چنان‌که در اشعار زیر آورده شده است:

عقل را و نقل را همچون ترازو راست دار - جهد کن تا در میان نه سیخ سوزد نه کباب
عطار، دیوان اشعار، قصاید، قصیده‌ی شماره‌ی ۷.
گفته ناگفته کند از فتح باب - تا از آن نه سیخ سوزد نه کباب
مولوی، مثنوی معنوی، دفتر اول، قصه‌ی طوطی و بازرگان.

این ضرب المثل نشان دهنده‌ی آن است که هر کاری را باید درست و در سر زمان خودش انجام شود، وگرنه به کیفیت دلخواه نمی‌رسد و دیگر کارآیی خوبی نخواهد داشت.

نگاره: Antoin Sevruguin (thenelsoncollection.co.uk)
گردآوری: فرتورچین