خانوادهی قورباغههای زمینی جنگل ابر Strabomantidae، خانوادهای از زیرراستهی نوغوکسانیان، از راستهی بیدُمسانان و از ردهی دوزیستان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان قورباغههای رابر را نام برد. گونههای خانوادهی قورباغههای زمینی جنگل ابر تنها در آمریکای جنوبی یافت میشوند. این جانوران بدنی کوتاه و بدون دُم، پوستی هموار، چشمانی درشت با مردمک افقی و دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند. نوزادان گونههای این خانواده مرحلهی لاروی ندارند و همانند قورباغهی کامل، ولی کوچک سر از تخم بیرون میآورند. از همین روی آنان تخمهای خود را بهجای آب، در خشکی میگذارند. بیشتر گونههای این خانواده خشکیزی هستند، هرچند گونههای درختی نیز در میان آنان یافت میشود. قورباغهی برگی لورتو با درازای ۱/۵ سانتیمتر و قورباغهی رابر زنگاری با درازای ۹/۴ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی قورباغههای زمینی جنگل ابر بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی قورباغههای زمینی جنگل ابر میپردازد با ۲۶ گونه (از ۱۰۳ گونه) آشنا میشویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با دوزیستان و قورباغهها: قورباغه یا غوک جانوری دوزیست از راستهی بیدُمسانان است. دوزیستان جانورانی خونسرد هستند که از دیدگاه فرگشتی میان ماهیان و خزندگان جای میگیرند. بیشتر دوزیستان تخمگذارند. نوزادی که از تخم بیرون میآید لارو نامیده میشود. لاروها گام به گام و با فرآیندی بهنام دگردیسی به جانوری بالغ دگرگون میشوند. دوزیستان نوزادی خود را در آب و بزرگسالی خود را در خشکی و آب زندگی میکنند. آنان بدنی برهنه و بدون پولک دارند. بیشتر دوزیستان از راه ششها و پوست خود دموبازدم انجام میدهند. پوست باید همیشه نمناک باشد تا بتواند اکسیژن را دریافت کند. اگر پوست آنان خشک شود، نمیتوانند دموبازدم انجام دهند، پس میمیرند. اکسیژن دریافت شده از راه پوست به درون رگهای خونی زیر پوست میرود و رگها نیز اکسیژن را به بخشهای گوناگون بدن میرسانند. دوزیستان دارای سه گونه غده به نامهای غدههای موکوسی، غدههای دانهدار و غدههای لولهای هستند. غدههای موکوسی پوست را نمناک نگاه میدارند. غدههای دانهدار از پوست زهر تراوش میکنند و غدههای لولهای از پوست مادهای چسبناک تراوش میکنند. مادهی چسبناک برای چسبیدن جانور نر به ماده در هنگام جفتگیری کاربرد دارد.
قورباغهها خونسرد هستند، بهگونهای که درجهی دمای بدن آنان، همانند درجهی دمای هوا یا آب پیرامون آنان است. زمانی که بدنشان سرد میشود، آفتاب میگیرند تا گرم شوند و زمانی که بدنشان بیش از اندازه گرم میشود، به درون آب میروند تا خنک شوند. قورباغهها در آب تخمگذاری میکنند. تخمهای آنان درون لایهای از مادهای ژلاتینی جای گرفتهاند. هنگامی که نوزاد سر از تخم بیرون میآورد، مانند ماهیان باله دارد. او میتواند با بالهها و دُم بلندش شنا کند. قورباغهی نابالغ از راه آبشش دموبازدم انجام میدهد و تا زمانی که به بلوغ نرسیده است از آب بیرون نمیآید. با رشد نوزاد قورباغه، نخست پاهای پشتی و پس از آن پاهای جلویی او رشد میکنند. سپس ششها بزرگ میشوند و قورباغهی جوان با نگه داشتن سر خود در بالای آب، میتواند دموبازدم انجام داده و کمکم از آب بیرون بیاید. رفته رفته دُم او کوتاهتر میشود تا اینکه قورباغهی جوان همانند قورباغههای بالغ میشود.
قورباغهها دارای بدنی کوتاه و بدون دُم هستند. آنان همچنین زبان چسبندهی درازی دارند. درازای این زبان کموبیش یک سوم درازای بدن آنهاست. زبان قورباغهها بهجای پشت در جلوی دهان آنان جای گرفته است. آنان زبان خود را به بیرون پرتاب میکنند و با آن حشرات را شکار میکنند. زبان نیرومند آنان میتواند با سرعت فراوانی به شکار رسیده و با گرفتن آن به سوی دهان بازگردد. قورباغهها دندانهایی بهنام وومرین دارند که در آروارهی بالا و در بخش جلویی دهان آنان جای گرفته است. دندانهای آروارهی بالایی کمتوانند، آروارهی پایینی نیز دندان ندارند. از همین روی قورباغهها نمیتوانند خوراک را بجوند. آنان این دندانها را برای گرفتن و نگه داشتن شکار بهکارگیری میکنند و سپس خوراک را یکجا فرو میبرند. قورباغهها گوش بیرونی ندارند. بهجای آن تمپانوم یا طبلگوش یا پردهگوش دارند که در دو سوی سر آنان جای دارد. موجهای صدا پردهگوش را میلرزاند، سپس پردهگوش موجها را به گوش میانی و گوش میانی موجها را به مغز میرساند.
قورباغههای نر دارای کیسههای صدای درونی در گلو یا دو سوی گردن هستند. با آنکه این کیسهها در درون بدن قورباغه جای دارند، ولی در زمانی که از هوا پُر میشوند، پوست نرم بیرونی بدن نیز باد کرده و برآمده میشود. بهکارگیری کیسهی صدا بدین گونه است که قورباغهی نر هوا را فرو برده و سوراخهای بینی و دهان خود را میبندد. سپس با فشار، هوا را میان دهان و ششهای خود پس و پیش میکند. زمانی صدا پدید میآید که هوا از روی تارهای آوایی گذر کند و آنها را بلرزاند. زمانی که قورباغه آواز میخواند، کیسههای صدا همانند یک تشدیدگر کار میکند و توان صدای قورباغه را افزایش میدهد.
قورباغهها و وزغها همانند یکدیگرند، ولی ناهمگونیهایی با یکدیگر دارند. بیشتر قورباغهها پوستی هموار، نرم و نمنک دارند و در نزدیکی آبها زندگی میکنند. ولی بیشتر وزغها پوستی ناهموار، خشک و زگیلمانند دارند و بیشتر خشکیزی هستند. قورباغهها دستهایی کوتاه و پاهایی بلند دارند، از همین روی بهجای راه رفتن، میجهند. ولی وزغها دستها و پاهایی هماندازه دارند، از همین روی بهجای پریدن، راه میروند. بیشتر قورباغهها انگشتانی پردهدار برای شنا کردن دارند، ولی وزغها دارای انگشتانی بدون پرده هستند.
برخی از قورباغهها درختی هستند و بسیار کم به روی زمین میآیند. برخی نیز دالانساز هستند و در زیر زمین زندگی میکنند و تنها برای زادآوری به روی زمین میآیند. گروهی از قورباغهها زهرآگین هستند، بهگونهای که برخی از آنان از زهرآگینترین جانوران خشکیزی زمین بهشمار میروند.
زیرخانوادهی Holoadeninae
سردهی Barycholos
نام: قورباغهی چیمبو Chimbo frog
نام علمی: Barycholos pulcher
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک گرمسیری کشور اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۴ سانتیمتر برای نرها و ۲/۴ تا ۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Santiago R. Ron
نام: قورباغهی گوییاس ساوج Savage's goias frog
نام علمی: Barycholos ternetzi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و گرمدشتهای سرادو در مرکز کشور برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: -
نگاره: Registro Animal
سردهی Bryophryne
نام: قورباغهی آند کوسکو Cusco Andes frog
نام علمی: Bryophryne cophites
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و سبزهزارهای نمناک منطقهی کوسکو در کشور پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۸ تا ۲/۳ سانتیمتر برای نرها و ۲/۲ تا ۲/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Catenazzilab
سردهی Noblella
نام: قورباغهی برگی اکوادور Ecuador leaf frog
نام علمی: Noblella lochites
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کشورهای اکوادور و پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۳ تا ۱/۵ سانتیمتر برای نرها و ۱/۳ تا ۱/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Ana Almendáriz
نام: قورباغهی برگی لورتو Loreto leaf frog
نام علمی: Noblella myrmecoides
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک گرمسیری جنوب شرقی کشور کلمبیا، شرق اکوادور، شرق پرو، بولیوی و غرب برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱ تا ۱/۲ سانتیمتر برای نرها و ۱/۲ تا ۱/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Santiago R. Ron
سردهی Psychrophrynella
نام: قورباغهی آند خاپومایو Japumayo Andes frog
نام علمی: Psychrophrynella chirihampatu
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: لبهی جنگلهای کوهستانی منطقهی کوسکو در کشور پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ تا ۲/۴ سانتیمتر برای نرها و ۲/۳ تا ۲/۸ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Alessandro Catenazzi
نام: قورباغهی پونا آسیاناکو Acjanaco puna frog
نام علمی: Psychrophrynella usurpator
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی منطقهی کوسکو در کشور پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۹ تا ۲ سانتیمتر برای نرها و ۲/۲ تا ۲/۴ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Batrachos
سردهی Qosqophryne
نام: -
نام علمی: Qosqophryne gymnotis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای ابر کوهستانی منطقهی کوسکو در کشور پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۶ تا ۱/۹ سانتیمتر برای نرها و ۱/۶ تا ۲/۲ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Alessandro Catenazzi
زیرخانوادهی Hypodactylinae
سردهی Niceforonia
نام: -
نام علمی: Niceforonia aderca
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای ابر بخش سانتاندر در کشور کلمبیا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۹ سانتیمتر
نگاره: ProAves Colombia
نام: قورباغهی رابر نوارسیاه Black-banded robber frog
نام علمی: Niceforonia nigrovittata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک گرمسیری یا نیمهگرمسیری و جنگلهای پیشین ویران شدهی کشورهای کلمبیا، اکوادور و پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲/۴ سانتیمتر برای نرها و ۲/۵ تا ۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Juan Carlos Sánchez
نام: قورباغهی آند پراکا Peracca's andes frog
نام علمی: Niceforonia peraccai
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک گرمسیری یا نیمهگرمسیری و درختچهزارها و سبزهزارهای گرمسیری یا نیمهگرمسیری استانهای ناپو و کارچی در کشور اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۹ تا ۲/۱ سانتیمتر
نگاره: Santiago R. Ron
زیرخانوادهی Pristimantinae
سردهی Lynchius
نام: قورباغهی آند پارکر Parker's Andes frog
نام علمی: Lynchius parkeri
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک شمال کشور پرو و جنوب اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۱ تا ۲/۸ سانتیمتر برای نرها و ۲/۵ تا ۳/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Juan Carlos Sánchez
نام: قورباغهی سربزرگ سیمون Simmons' big-headed frog
نام علمی: Lynchius simmonsi
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نیمهگرمسیری استانهای مورونا-سانتیاگو و زامورا-چینچیپ در جنوب کشور اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۶ سانتیمتر
نگاره: Santiago R. Ron
سردهی Oreobates
نام: قورباغهی سربزرگ آماراکری Amarakaeri's big-headed frog
نام علمی: Oreobates amarakaeri
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای منطقهی کوسکو در جنوب شرقی کشور پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲ تا ۳ سانتیمتر
نگاره: Alessandro Catenazzi
نام: قورباغهی سربزرگ معمولی Common big-headed frog
نام علمی: Oreobates quixensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نمناک گرمسیری کشورهای بولیوی، کلمبیا، اکوادور، پرو و غرب برزیل در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۸ تا ۴/۷ سانتیمتر برای نرها و ۳/۱ تا ۵/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Aaron Bloch
سردهی قورباغههای بارانی یا رابر Pristimantis
نام: قورباغهی رابر کاچابی Cachabi robber frog
نام علمی: Pristimantis achatinus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت و کوهستانی شرق پاناما، غرب کلمبیا و غرب اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۳ تا ۳/۵ سانتیمتر برای نرها و ۳/۳ تا ۴/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Tristanba
نام: -
نام علمی: Pristimantis actinolaimus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای نمناک بخش کالداس در مرکز کشور کلمبیا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۲ تا ۲/۸ سانتیمتر برای نرها و ۳/۲ تا ۳/۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Sebastián Duarte Marín
نام: قورباغهی رابر کانلوس Canelos robber frog
نام علمی: Pristimantis acuminatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی دشت استانهای پاستاسا و مورونا-سانتیاگو در کشور اکوادور و منطقهی لورتو در شمال پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲ تا ۲/۴ سانتیمتر برای نرها و ۲/۷ تا ۳/۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Santiago Ron
نام: قورباغهی رابر کوهستانی Mountain robber frog
نام علمی: Pristimantis altae
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک گرمسیری کشورهای کاستاریکا و پاناما در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۲/۳ سانتیمتر برای نرها و ۲/۷ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Gerrit Jan Verspui
نام: قورباغهی رابر آمازون Amazon robber frog
نام علمی: Pristimantis altamazonicus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای غرب کشور برزیل، جنوب شرقی کلمبیا، شرق اکوادور، شرق پرو و شمال بولیوی در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۷ تا ۲ سانتیمتر برای نرها و ۲/۸ تا ۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Aaron Bloch
نام: قورباغهی رابر اتنبرا Attenborough's rubber frog
نام علمی: Pristimantis attenboroughi
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و سبزهزارهای رشتهکوه آند در کشور پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۵ تا ۱/۹ سانتیمتر برای نرها و ۱/۹ تا ۲/۳ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Edgar Lehr
نام: قورباغهی رابر واین Wine robber frog
نام علمی: Pristimantis bacchus
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای ابر گرمسیری بخش سانتاندر در کشور کلمبیا در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۲ تا ۲/۹ سانتیمتر برای نرها و ۳/۲ تا ۳/۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: ProAves Colombia
نام: قورباغهی رابر بوکلی Buckley's robber frog
نام علمی: Pristimantis buckleyi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها، لبهی جنگلها، منطقههای باز و کشتزارهای کشورهای کلمبیا و اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۲/۴ تا ۳/۹ سانتیمتر برای نرها و ۳/۷ تا ۴/۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Andrés Mauricio Forero Cano
نام: قورباغهی رابر لا لوما La Loma robber frog
نام علمی: Pristimantis caryophyllaceus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک کشورهای کاستاریکا و پاناما در آمریکای مرکزی
اندازه: بدن به درازای ۱/۲ تا ۲/۱ سانتیمتر برای نرها و ۱/۶ تا ۲/۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Susan Myers
نام: قورباغهی رابر گلودار Throated robber frog
نام علمی: Pristimantis citriogaster
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی کوهستانی و جنگلهای ابر شمال کشور پرو و جنوب شرقی اکوادور در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۳/۱ تا ۴/۱ سانتیمتر برای نرها و ۴/۲ تا ۵/۱ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Santiago Fernando Hualpa Vega
نام: قورباغهی رابر سانتا سیسیلیا Santa Cecilia robber frog
نام علمی: Pristimantis croceoinguinis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای بارانی دشت در جنوب کشور کلمبیا، شرق اکوادور و شمال شرقی پرو در آمریکای جنوبی
اندازه: بدن به درازای ۱/۲ تا ۱/۸ سانتیمتر برای نرها و ۱/۸ تا ۲/۲ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Santiago R. Ron
گونههای خانوادهی قورباغههای زمینی جنگل ابر (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم)
بنمایگان: wikipedia - amphibiaweb
گردآوری: فرتورچین