خانوادهی دهانلانهماهیان Apogonidae، خانوادهای از راستهی پیشانیپرورسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان ماهیهای کاردینال مدیترانهای، دُمحلقهای، نواراُخرایی و بنگای را نام برد. گونههای خانوادهی دهانلانهماهیان در آبهای گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوسهای اطلس، هند و آرام زندگی میکنند. آنان بیشتر در آبسنگهای مرجانی، جلبکهای دریایی و کولابها یافت میشوند. این جانوران بدنی کشیده، بیضیمانند، کموبیش فشرده و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سر و دهانی بزرگ، چشمانی درشت و بالههای پشتی دو بخشی دارند.
بیشتر گونههای این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور و آب شیرین نیز یافت میشود. ماهیهای نر برخی گونهها تخمها را تا زمان زاده شدن نوزادان در دهان خود نگهداری میکنند، بدون آنکه آنان را فرو ببرند یا خوراکی بخورند. سیفونماهی چشمآبی با درازای ۲/۲ سانتیمتر و ماهی کاردینال بزرگدندان با درازای ۲۵ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی دهانلانهماهیان بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی دهانلانهماهیان میپردازد با ۲۴ گونه (از ۱۰۰ گونه) آشنا میشویم.
زیرخانوادهی دهانلانهماهیگان Apogoninae
سردهی دهانلانهماهیها Apogon
نام: شعلهماهی برزیلی Brazilian flamefish
نام علمی: Apogon americanus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۷۰ متری (بیشتر ۰ تا ۳۵ متری) آبهای گرمسیری جنوب شرقی و شرق مرکز اقیانوس اطلس (در کرانههای شرقی کشور برزیل و کرانههای گروهجزیرهی فرناندو دی نورونیا و گروهجزیرهی سنت پیتر و سنت پاول وابسته به کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۱ سانتیمتر
نگاره: Laura Benevides
نام: ماهی کاردینال دمخالدار Tailspot cardinalfish
نام علمی: Apogon dovii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری شرق اقیانوس آرام (در کرانههای غربی کشور مکزیک در آمریکای شمالی تا کرانههای غربی پرو در آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۷/۵ سانتیمتر
نگاره: Graham Edgar
نام: ماهی کاردینال نواری Barred cardinalfish
نام علمی: Apogon binotatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۶۰ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس اطلس (در کرانههای ایالت فلوریدای کشور آمریکا، گروهجزیرهی برمودا (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) و کشور جزیرهای باهاما تا گروهجزیرهی آنتیل و کشور ونزوئلا در آمریکای مرکزی)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتیمتر
نگاره: Ricardo Betancur
نام: ماهی کاردینال خاردراز Longspine cardinalfish
نام علمی: Apogon doryssa
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴ تا ۲۱ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای جزیرهی رودریگز وابسته به کشور جزیرهای موریس در شرق قارهی آفریقا و جزیرهی کریسمس (از سرزمینهای فرادریایی استرالیا) در جنوب شرقی قارهی آسیا تا گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه، همچنین کرانههای جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۸ سانتیمتر
نگاره: Klaus Stiefel
نام: -
نام علمی: Apogon erythrosoma
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (در کرانههای کشورهای پیرامون دریای سرخ و کشور جزیرهای مالدیو در جنوب قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۳/۸ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
نام: ماهی کاردینال مدیترانهای Mediterranean cardinalfish
نام علمی: Apogon imberbis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۲۰۰ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه (در کرانههای کشور پرتغال در جنوب غربی قارهی اروپا تا کشور آنگولا در جنوب غربی قارهی آفریقا، کرانههای گروهجزیرهی قناری وابسته به کشور اسپانیا، گروهجزیرههای آزور و مادیرا وابسته به کشور پرتغال و کشور جزیرهای کیپ ورد در غرب قارهی آفریقا و همچنین کرانههای کشورهای پیرامون دریای مدیترانه)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Vincent POMMEYROL
نام: شعلهماهی Flamefish
نام علمی: Apogon maculatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۲۸ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (در کرانههای کشور کانادا در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۱۱/۱ سانتیمتر
نگاره: Kevin Bryant
نام: ماهی کاردینال دوخال Twospot cardinalfish
نام علمی: Apogon pseudomaculatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۰۰ متری آبهای گرمسیری غرب و مرکز اقیانوس اطلس (غرب اقیانوس اطلس: در کرانههای کشور کانادا در شرق آمریکای شمالی تا جنوب شرقی کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، مرکز اقیانوس اطلس: در کرانههای جزیرههای سنت هلن و اسنشن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در مرکز اقیانوس اطلس)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتیمتر
نگاره: Craigjhowe
نام: ماهی کاردینال نواراریب Oblique-banded cardinalfish
نام علمی: Apogon semiornatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۳۰ متری آبهای گرمسیری دریای سرخ، اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (در کرانههای کشورهای پیرامون دریای سرخ و شاخاب عمان، همچنین کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۷/۵ سانتیمتر
نگاره: Glen Whisson
نام: ماهی کاردینال کمربنددار Belted cardinalfish
نام علمی: Apogon townsendi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۵۵ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس اطلس (در کرانههای جنوبی ایالت فلوریدای کشور آمریکا و گروهجزیرهی آنتیل در دریای کارائیب تا شمال آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتیمتر
نگاره: Larry L. Jackson
سردهی Apogonichthyoides
نام: ماهی کاردینال سیاه Black cardinalfish
نام علمی: Apogonichthyoides melas
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۵ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (در کرانههای کشور مالزی تا گروهجزیرهی ملوک کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا، همچنین کرانههای جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: Rickard Zerpe
نام: ماهی کاردینال تیمور Timor cardinalfish
نام علمی: Apogonichthyoides timorensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۵ متری آبهای گرمسیری دریای سرخ، اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (در کرانههای کشورهای پیرامون دریای سرخ تا شاخاب عمان، همچنین کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
سردهی Apogonichthys
نام: ماهی کاردینال خالچشمی Ocellated cardinalfish
نام علمی: Apogonichthys ocellatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۵ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا جزیرههای مارکیز و گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه، همچنین کرانههای کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا، جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) و سراسر جزیرههای میکرونزی در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتیمتر
نگاره: Christophe Cadet
نام: ماهی کاردینال پردیکس Perdix cardinalfish
نام علمی: Apogonichthys perdix
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۶۵ متری (بیشتر ۱ تا ۴ متری) آبهای گرمسیری دریای سرخ و اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای کشورهای جنوب دریای سرخ تا استان اینهامبانه در جنوب کشور موزامبیک در جنوب شرقی قارهی آفریقا و شرق تا گروهجزیرهی هاوایی در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتیمتر
نگاره: Benoit LALLEMENT
سردهی Astrapogon
نام: ماهی کاردینال بالهسیاه Blackfin cardinalfish
نام علمی: Astrapogon puncticulatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (در کرانههای جنوبی ایالت فلوریدای کشور آمریکا و گروهجزیرهی آنتیل در دریای کارائیب تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۸ سانتیمتر
نگاره: Ricardo Betancur
سردهی Cercamia
نام: ماهی کاردینال آلن Allen's cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus alleni
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام (در کرانههای جزیرهی فلورس کشور اندونزی و جزیرهی سیبوان کشور مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا و کشور پاپوآ گینهی نو در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۴ سانتیمتر
نگاره: François Libert
نام: ماهی کاردینال گرگی Wolf cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus artus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۱۵۸ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه، همچنین کرانههای جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۷ سانتیمتر
نگاره: Erik Schlogl
نام: ماهی کاردینال میانه Intermediate cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus intermedius
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۲۰ متری (بیشتر ۲ تا ۱۵ متری) آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (در کرانههای جنوبی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا و شرق تا کشور جزیرهای جزایر سلیمان در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Benjamin Naden
نام: ماهی کاردینال دندانسگی Dog-toothed cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus isostigmus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای کشور جزیرهای مالدیو در جنوب قارهی آسیا، کرانههای کشورهای اندونزی و فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا تا کشور جزیرهای تونگا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتیمتر
نگاره: Rickard Zerpe
نام: ماهی کاردینال بزرگدندان Large-toothed cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus macrodon
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴۰ متری (بیشتر ؟ تا ۳۰ متری) آبهای گرمسیری دریای سرخ و اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا جزیرههای پیتکرن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در قارهی اقیانوسیه، همچنین کرانههای جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا و جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتیمتر
نگاره: Arne Kuilman
نام: ماهی کاردینال مقلد Mimic cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus nigrotaeniatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای کشورهای اندونزی و فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا تا استرالیا و شرق تا کشور جزیرهای جزایر سلیمان در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: François Libert
نام: کاردینال مقلد Mimic cardinal
نام علمی: Cheilodipterus parazonatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (در کرانههای کشورهای اندونزی، پاپوآ گینهی نو و استرالیا و کشور جزیرهی جزایر سلیمان در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶/۱ سانتیمتر
نگاره: Mark Rosenstein
نام: ماهی کاردینال پنجخط Five-lined cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus quinquelineatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری دریای سرخ و اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا جزیرههای پیتکرن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در قارهی اقیانوسیه، همچنین کرانههای کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا و جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتیمتر
نگاره: Klaus Stiefel
سردهی Fibramia
نام: ماهی کاردینال هرزگیاهی Weedy cardinalfish
نام علمی: Foa fo
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸۲ متری (بیشتر ۰ تا ۱۵ متری) آبهای گرمسیری دریای سرخ و اقیانوسهای هند و آرام (در کرانههای شرقی قارهی آفریقا تا جزیرههای پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه، همچنین کرانههای کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
گونههای خانوادهی دهانلانهماهیان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم)
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین