خانوادهی دهانلانهماهیان Apogonidae، خانوادهای از راستهی پرستارماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان ماهیهای کاردینال مدیترانهای، دُمحلقهای، نواراُخرایی و بنگای را نام برد. گونههای خانوادهی دهانلانهماهیان در آبهای گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوسهای اطلس، هند و آرام زندگی میکنند. آنان بیشتر در آبسنگهای مرجانی، جلبکهای دریایی و کولابها یافت میشوند. همچنین آنان بیشتر شبزی هستند و روز را در شکافهای تاریک آبسنگها میگذرانند. این جانوران بدنی کشیده، بیضیمانند، کموبیش فشرده و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سر و دهانی بزرگ، چشمانی درشت و بالههای پشتی دو بخشی دارند. بیشتر گونههای این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور و آب شیرین نیز یافت میشوند. ماهیان نر برخی گونهها تخمها را تا زمان زاده شدن نوزادان در دهان خود نگهداری میکنند، بدون آنکه آنان را فرو ببرند یا خوراکی بخورند. خوراک گونههای این خانواده نیز زئوپلانکتونها و بیمهرگان ژرفای دریاست. سیفونماهی چشمآبی با درازای ۲/۲ سانتیمتر و ماهی کاردینال بزرگدندان با درازای ۲۵ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی دهانلانهماهیان بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی دهانلانهماهیان میپردازد با ۲۴ گونه (از ۱۰۰ گونه) آشنا میشویم.
زیرخانوادهی دهانلانهماهیگان Apogoninae
سردهی دهانلانهماهیها Apogon
نام: شعلهماهی برزیلی Brazilian flamefish
نام علمی: Apogon americanus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۷۰ (بیشتر ۰ تا ۳۵) متری آبهای گرمسیری جنوب غربی و شرق مرکز اقیانوس اطلس (کرانههای کشور برزیل، دربرگیرندهی گروهجزیرهی فرناندو دی نورونیا و گروهجزیرهی سنت پیتر و سنت پاول وابسته به کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۱ سانتیمتر
نگاره: Laura Benevides
نام: ماهی کاردینال دمخالدار Tailspot cardinalfish
نام علمی: Apogon dovii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۵ درجهی شمالی تا ۹ درجهی جنوبی و ۱۲۰ درجهی غربی تا ۷۷ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از کشور مکزیک در جنوب غربی آمریکای شمالی تا کشور پرو در غرب آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۷/۵ سانتیمتر
نگاره: Graham Edgar
نام: ماهی کاردینال نواری Barred cardinalfish
نام علمی: Apogon binotatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۶۰ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۳۲ درجهی شمالی تا ۹ درجهی شمالی از عرض جغرافیایی (از گروهجزیرهی برمودا (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا)، جنوب شرقی ایالت فلوریدای کشور آمریکا و کشور جزیرهای باهاما در شرق آمریکای شمالی تا گروهجزیرهی آنتیل در دریای کارائیب و کشور ونزوئلا در شمال آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتیمتر
نگاره: Ricardo Betancur
نام: ماهی کاردینال خاردراز Longspine cardinalfish
نام علمی: Apogon doryssa
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴ تا ۲۱ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۰ درجهی شمالی تا ۲۸ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از جزیرهی رودریگز وابسته به کشور جزیرهای موریس در شرق قارهی آفریقا، سپس جزیرهی کریسمس (از سرزمینهای فرادریایی استرالیا) در جنوب شرقی قارهی آسیا تا گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۸ سانتیمتر
نگاره: Klaus Stiefel
نام: -
نام علمی: Apogon erythrosoma
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (دریای سرخ و کرانههای کشور جزیرهای مالدیو در جنوب قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۳/۸ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
نام: ماهی کاردینال مدیترانهای Mediterranean cardinalfish
نام علمی: Apogon imberbis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۲۰۰ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه، میان مدارهای ۴۵ درجهی شمالی تا ۵ درجهی جنوبی و ۳۲ درجهی غربی تا ۳۶ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از کشور پرتغال در جنوب غربی قارهی اروپا تا کشور مراکش و گروهجزیرهی آزور وابسته به کشور پرتغال در شمال غربی قارهی آفریقا؛ در جاهای دیگر، بهسوی جنوب تا شاخاب گینه)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Vincent POMMEYROL
نام: شعلهماهی Flamefish
نام علمی: Apogon maculatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۲۸ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۶ درجهی شمالی تا ۷ درجهی شمالی و ۹۸ درجهی غربی تا ۵۹ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از کشور کانادا تا ایالت ماساچوست کشور آمریکا، گروهجزیرهی برمودا (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) و کشور جزیرهای باهاما و شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۱۱/۱ سانتیمتر
نگاره: Kevin Bryant
نام: ماهی کاردینال دوخال Twospot cardinalfish
نام علمی: Apogon pseudomaculatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۰۰ متری آبهای گرمسیری غرب و مرکز اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۳ درجهی شمالی تا ۳۴ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از کشور کانادا تا ایالت نیو انگلند و ایالت ماساچوست کشور آمریکا، گروهجزیرهی برمودا (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) و کشور جزیرهای باهاما در شرق آمریکای شمالی تا جنوب کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرندهی شاخاب مکزیک؛ مرکز اقیانوس اطلس: کرانههای جزیرههای سنت هلن و اسنشن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در مرکز اقیانوس اطلس)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتیمتر
نگاره: Craigjhowe
نام: ماهی کاردینال نواراریب Oblique-banded cardinalfish
نام علمی: Apogon semiornatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۳۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از دریای سرخ و شاخاب عمان بهسوی جنوب تا کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا؛ شرق تا غرب اقیانوس آرام، شمال تا جنوب کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۷/۵ سانتیمتر
نگاره: Glen Whisson
نام: ماهی کاردینال کمربنددار Belted cardinalfish
نام علمی: Apogon townsendi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۵۵ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس اطلس (از جنوب ایالت فلوریدای کشور آمریکا، کشور جزیرهای باهاما، دریای کارائیب، دربرگیرندهی گروهجزیرهی آنتیل تا شمال آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۶/۵ سانتیمتر
نگاره: Larry L. Jackson
سردهی Apogonichthyoides
نام: ماهی کاردینال سیاه Black cardinalfish
نام علمی: Apogonichthyoides melas
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۵ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۰ درجهی شمالی تا ۱۸ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از کشور مالزی تا گروهجزیرهی ملوک وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا؛ شمال تا جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه؛ گزارش شده از گروهجزیرهی کالدونیای نو (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه))
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: Rickard Zerpe
نام: ماهی کاردینال تیمور Timor cardinalfish
نام علمی: Apogonichthyoides timorensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۱۵ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (از دریای سرخ و شاخاب عمان بهسوی جنوب تا کشور آفریقای جنوبی در جنوب قارهی آفریقا؛ شرق تا غرب اقیانوس آرام، شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا شمال کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۹ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
سردهی Apogonichthys
نام: ماهی کاردینال خالچشمی Ocellated cardinalfish
نام علمی: Apogonichthys ocellatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۵ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۲ درجهی شمالی تا ۲۸ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از شرق قارهی آفریقا تا جزیرههای مارکیز و گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا جنوب کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا جنوب دیوارهی بزرگ مرجانی در کرانههای شمال شرقی کشور استرالیا و جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه)؛ همچنین سراسر جزیرههای میکرونزی در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتیمتر
نگاره: Christophe Cadet
نام: ماهی کاردینال پردیکس Perdix cardinalfish
نام علمی: Apogonichthys perdix
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۶۵ (بیشتر ۱ تا ۴) متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۲ درجهی شمالی تا ۲۸ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ بهسوی جنوب تا استان اینهامبانه در جنوب کشور موزامبیک در جنوب شرقی قارهی آفریقا؛ شرق تا گروهجزیرهی هاوایی و جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه و شمال تا جنوب کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا؛ همچنین سراسر جزیرههای میکرونزی)
اندازه: بدن به درازای ۶ سانتیمتر
نگاره: Benoit LALLEMENT
سردهی Astrapogon
نام: ماهی کاردینال بالهسیاه Blackfin cardinalfish
نام علمی: Astrapogon puncticulatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس (از جنوب ایالت فلوریدای کشور آمریکا، گروهجزیرهی آنتیل در دریای کارائیب و کشور جزیرهای باهاما در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی)
اندازه: بدن به درازای ۸ سانتیمتر
نگاره: Ricardo Betancur
سردهی Cercamia
نام: ماهی کاردینال آلن Allen's cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus alleni
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری غرب مرکز اقیانوس آرام (کرانههای جزیرهی فلورس کشور اندونزی و جزیرهی سیبوان کشور مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا و کشور پاپوآ گینهی نو در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰/۴ سانتیمتر
نگاره: François Libert
نام: ماهی کاردینال گرگی Wolf cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus artus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳ تا ۱۵۸ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۰ درجهی شمالی تا ۲۴ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از شرق قارهی آفریقا تا گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا دیوارهی بزرگ مرجانی در کرانههای شمال شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۸/۷ سانتیمتر
نگاره: Erik Schlogl
نام: ماهی کاردینال میانه Intermediate cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus intermedius
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۲۰ (بیشتر ۲ تا ۱۵) متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام (از کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا بهسوی جنوب تا کشور استرالیا و شرق تا کشور جزیرهای جزایر سلیمان در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Benjamin Naden
نام: ماهی کاردینال دندانسگی Dog-toothed cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus isostigmus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۴ تا ۵۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۱۹ درجهی شمالی تا ۱۲ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از کشور جزیرهای مالدیو در جنوب قارهی آسیا، فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا و کشور جزیرهای پالائو بهسوی جنوب تا کشور اندونزی؛ شرق تا کشور جزیرهای تونگا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۱ سانتیمتر
نگاره: Rickard Zerpe
نام: ماهی کاردینال بزرگدندان Large-toothed cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus macrodon
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰۰ (بیشتر ؟ تا ۳۰) متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۰ درجهی شمالی تا ۳۵ درجهی جنوبی و ۲۵ درجهی شرقی تا ۱۳۳ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ و شرق قارهی آفریقا تا جزیرههای پیتکرن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا جزیرهی لرد هاوو وابسته به کشور استرالیا و جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتیمتر
نگاره: Arne Kuilman
نام: ماهی کاردینال مقلد Mimic cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus nigrotaeniatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (از کشورهای فیلیپین و اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا بهسوی جنوب تا کشور استرالیا و شرق تا کشور جزیرهای جزایر سلیمان در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: François Libert
نام: کاردینال مقلد Mimic cardinal
نام علمی: Cheilodipterus parazonatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۵ درجهی جنوبی تا ۱۵ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشورهای اندونزی، پاپوآ گینهی نو و جزایر سلیمان، دیوارهی بزرگ مرجانی در کرانههای شمال شرقی کشور استرالیا و ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۶/۱ سانتیمتر
نگاره: Mark Rosenstein
نام: ماهی کاردینال پنجخط Five-lined cardinalfish
نام علمی: Cheilodipterus quinquelineatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴۰ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۰ درجهی شمالی تا ۳۲ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ تا کشور موزامبیک در شرق قارهی آفریقا؛ بهسوی شرق تا جزیرههای پیتکرن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در قارهی اقیانوسیه، شمال تا جنوب کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا جزیرهی لرد هاوو وابسته به کشور استرالیا و جزیرهی راپا وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتیمتر
نگاره: Klaus Stiefel
سردهی Fibramia
نام: ماهی کاردینال هرزگیاهی Weedy cardinalfish
نام علمی: Foa fo
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۸۲ (بیشتر ۰ تا ۱۵) متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (از شرق قارهی آفریقا و دریای سرخ تا جزیرههای پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Rafi Amar
گونههای خانوادهی دهانلانهماهیان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم)
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین