خانوادهی سیخچهپشتان Stichaeidae، خانوادهای از زیرراستهی سردرشتسانیان، از راستهی عقربماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان سیخچهپشتها، شانیها، بلنیها، بلنیماریها و واربونتها را نام برد. گونههای خانوادهی سیخچهپشتان در آبهای شمال اقیانوس آرام، شمال اقیانوس اطلس و اقیانوس شمالگان زندگی میکنند. آنان ماهیان کرانهای هستند و در ژرفای بیشتر از ۲۵۰ متر و در زیر صخرهها و جلبکهای پهنههای جزر و مدی تا شاخابهای کمژرف یافت میشوند. این جانوران بدنی کشیده، مارماهیمانند، کموبیش فشرده و پوشیده از پولک دارند. هرچند سر بهجز گونهها بدون پولک هستند. همچنین آنان بالههای پشتی و مخرجی دراز، بالههای سینهای بزرگ و بالههای شکمی کوچک دارند. بالهی پشتی این ماهیان دارای شمار فراوانی خار تیز است و بالههای شکمی آنان نیز در جلو بالههای سینهای جای گرفتهاند. گونههای خانوادهی سیخچهپشتان آبششپوش دارند، ولی بادکنکِ شناوری ندارند. همچنین این ماهیان دریازی هستند و خوراک آنان بیمهرگان، لاروها و جلبکهاست. سیخچهپشت ششخال با درازای ۸/۲ سانتیمتر و سیخچهپشت رخمیمونی با درازای ۷۶ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونهی خانوادهی سیخچهپشتان بهشمار میروند. در این نوشته با ۲۵ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
زیرخانوادهی Stichaeinae
سردهی Ernogrammus
نام: سیخچهپشت ششخط Six-lined prickleback
نام علمی: Ernogrammus hexagrammus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۴۲ متری آبهای معتدل شمال غربی اقیانوس آرام (از کشور ژاپن تا دریای بوهای، دریای ژاپن و گروهجزیرهی کوریل وابسته به استان ساخالین کشور روسیه در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Merec0
نام: سیخچهپشت نقابدار Masked prickleback
نام علمی: Ernogrammus walkeri
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۲۱ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق مرکز اقیانوس آرام (در کرانههای ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۸/۸ سانتیمتر
نگاره: Passiflora4
سردهی Eumesogrammus
نام: بلنیماری چهارخط Fourline snakeblenny
نام علمی: Eumesogrammus praecisus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۴۰۰ متری آبهای قطبی غرب اقیانوس اطلس و شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۸۲ درجهی شمالی تا ۴۸ درجهی شمالی و ۱۳۵ درجهی شرقی تا ۴۳ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از شاخاب هادسون تا استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا و غرب جزیرهی گرینلند وابسته به کشور دانمارک در شمال آمریکای شمالی؛ شمال اقیانوس آرام: دریای اختسک، دریای برینگ و شمالگان ایالت آلاسکا)
اندازه: بدن به درازای ۲۲ سانتیمتر
نگاره: Descna
سردهی Stichaeus
نام: شانی شمالگان Arctic shanny
نام علمی: Stichaeus punctatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۰۰ (بیشتر ؟ تا ۵۵) متری آبهای قطبی شمال اقیانوس آرام و شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۸ درجهی شمالی تا ۴۱ درجهی شمالی و ۱۳۵ درجهی شرقی تا ۴۳ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (شمال اقیانوس آرام: از جنوب تا استان بریتیش کلمبیای کشور کانادا در شمال غربی آمریکای شمالی؛ شمال اقیانوس اطلس: از شمالگان تا غرب جزیرهی گرینلند وابسته به کشور دانمارک و ایالت مین کشور آمریکا در شمال شرقی آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۲ سانتیمتر
نگاره: Claude Nozeres
سردهی Ulvaria
نام: شانی پرتونقش Radiated shanny
نام علمی: Ulvaria subbifurcata
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای معتدل شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۵۲ درجهی شمالی تا ۴۱ درجهی شمالی و ۷۲ درجهی غربی تا ۴۷ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از شمال استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا تا جنوب ایالت ماسچوست کشور آمریکا در شمال شرقی آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Jeff Stauffer
زیرخانوادهی Opisthocentrinae
سردهی Kasatkia
نام: سیخچهپشت ششخال Six-spot prickleback
نام علمی: Kasatkia seigeli
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۲۶ متری آبهای گرمسیری شرق مرکز اقیانوس آرام (کرانههای ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۸/۲ سانتیمتر
نگاره: Steve Lonhart / NOAA
سردهی Lumpenopsis
نام: بلنیماری پاولنکو Pavlenkos snake bleonny
نام علمی: Lumpenopsis pavlenkoi
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۵ تا ۴۰ متری آبهای معتدل شمال غربی اقیانوس آرام (جنوب گروهجزیرهی کوریل وابسته به استان ساخالین کشور روسیه، دریای اختسک و دریای ژاپن در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: Andrey Nekrasov
سردهی Plectobranchus
نام: سیخچهپشت نوارآبی Bluebarred prickleback
نام علمی: Plectobranchus evides
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۸۴ تا ۳۶۸ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۵۵ درجهی شمالی تا ۳۲ درجهی شمالی از عرض جغرافیایی (از استان بریتیش کلمبیای کشور کانادا تا ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۳ سانتیمتر
نگاره: Gregory C Jensen
زیرخانوادهی Lumpeninae
سردهی Anisarchus
نام: مارماهیبلنی تنومند Stout eelblenny
نام علمی: Anisarchus medius
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۳۰۰ (بیشتر ۳۰ تا ۱۰۰) متری آبهای قطبی شمال اقیانوس آرام و شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۸۵ درجهی شمالی تا ۴۱ درجهی شمالی و ۱۸۰ درجهی غربی تا ۱۸۰ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال اقیانوس آرام: از دریای برینگ تا کشور ژاپن و جنوب شرقی ایالت آلاسکا؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: از شمالگان تا غرب جزیرهی گرینلند وابسته به کشور دانمارک و استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا در شمال آمریکای شمالی؛ شمال شرقی اقیانوس اطلس: کرانههای کشورهای نروژ و روسیه و گروهجزیرهی اسپیتسبرگن وابسته به کشور نروژ در شمال قارهی اروپا)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Halvard Aas Midtun
سردهی Leptoclinus
نام: شانی اندوده (بلنیماری خالدار) Daubed shanny
نام علمی: Leptoclinus maculatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲ تا ۶۰۷ متری آبهای قطبی شمال اقیانوس آرام و شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۹ درجهی شمالی تا ۴۳ درجهی شمالی و ۱۸۰ درجهی غربی تا ۱۸۰ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال اقیانوس آرام: از شمالگان آلاسکا تا دریای اختسک، شمال دریای ژاپن، جزیرهی آنالاسکا در گروهجزیرهی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا و غرب ایالت واشنگتن کشور آمریکا؛ شمال اقیانوس اطلس: از شمالگان تا استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا در شمال آمریکای شمالی، همچنین در راستای منطقهی اسکاندیناوی از تنگهی اسکاگراک تا استان فینمارک کشور نروژ، کرانههای استان مورمانسک در شمال غربی کشور روسیه، دریای سفید و کرانههای کشور ایسلند و جزیرهی گرینلند وابسته به کشور دانمارک)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Halvard Aas Midtun
سردهی Lumpenus
نام: بلنیماری Snakeblenny
نام علمی: Lumpenus lampretaeformis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۳۰ تا ۳۷۳ (بیشتر ۴۰ تا ۱۰۰) متری آبهای معتدل شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۸۰ درجهی شمالی تا ۴۱ درجهی شمالی و ۷۱ درجهی غربی تا ۵۵ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از گروهجزیرهی اسپیتسبرگن وابسته به کشور نروژ بهسوی جنوب تا کرانههای منطقهی اسکاندیناوی، دریای شمال، بخش جنوبی دریای بالتیک، جزایر فارو وابسته به کشور دانمارک، کشور ایسلند و کرانههای جنوب شرقی جزیرهی گرینلند وابسته به کشور دانمارک؛ همچنین استان نیوفاندلند و لابرادور کشور کانادا تا شاخاب ماساچوست در شمال شرقی آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Halvard Aas Midtun
نام: سیخچهپشت ماری Snake prickleback
نام علمی: Lumpenus sagitta
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴۲۵ متری آبهای معتدل شمال اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۴ درجهی شمالی تا ۳۳ درجهی شمالی و ۱۲۷ درجهی شرقی تا ۱۲۲ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از دریای ژاپن و جزیرهی ساخالین وابسته به کشور روسیه در شرق قارهی آسیا تا جزیرهی سنت لارنس وابسته به ایالت آلاسکا در دریای برینگ تا جزیرهی آداک در گروهجزیرهی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا و ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۵۱ سانتیمتر
نگاره: Joel Sartore
زیرخانوادهی Chirolophinae
سردهی Chirolophis
نام: بلنی یارل Yarrell's blenny
نام علمی: Chirolophis ascanii
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۴۰۰ (بیشتر ۱۰ تا ۳۰) متری آبهای معتدل شمال اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۷۲ درجهی شمالی تا ۴۹ درجهی شمالی و ۷۰ درجهی غربی تا ۳۲ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (شمال شرقی اقیانوس اطلس: کرانههای کشور نروژ، گاهی کرانههای استان مورمانسک در شمال غربی کشور روسیه، کمیاب در تنگهی اسکاگراک، تنگهی کاتگات و تنگهی اورسوند، پیرامون گروهجزیرهی هلگولند وابسته به کشور آلمان، جزیرههای بریتانیا، گروهجزیرهی اورکنی و گروهجزیرهی شتلند وابسته به کشور اسکاتلند، جزایر فارو وابسته به کشور دانمارک و کشور ایسلند در شمال قارهی اروپا؛ شمال غربی اقیانوس اطلس: کرانههای کشور کانادا در شمال آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتیمتر
نگاره: Jim Anderson
نام: واربونت پیراسته (کلاه پردار پیراسته) Decorated warbonnet
نام علمی: Chirolophis decoratus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۹۱ متری آبهای معتدل شمال اقیانوس آرام (از شبهجزیرهی کامچاتکا در شمال شرقی کشور روسیه، از راه گروهجزیرهی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا و دریای برینگ تا کرانههای دریای برینگ ایالت آلاسکا و کرانههای ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۴۲ سانتیمتر
نگاره: KJ (leftcoaster)
نام: واربونت ژاپنی (کلاه پردار ژاپنی) Japanese Warbonnet
نام علمی: Chirolophis japonicus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای معتدل شمال غربی اقیانوس آرام (از شمال کشور ژاپن و شاخاب بوهای تا شاخاب پتر کبیر در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۵۵ سانتیمتر
نگاره: Fard machine
نام: واربونت سرخزهای (کلاه پردار سرخزهای) Mosshead warbonnet
نام علمی: Chirolophis nugator
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۲۰ تا ۸۰ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس آرام (از گروهجزیرهی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا تا جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Badgers
نام: -
نام علمی: Chirolophis saitone
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۴ متری آبهای معتدل شمال غربی اقیانوس آرام (کرانههای کشور ژاپن و شاخاب پتر کبیر در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: Alexander Semenov
زیرخانوادهی Xiphisterinae
سردهی Anoplarchus
نام: -
نام علمی: Anoplarchus insignis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۰ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس آرام (از گروهجزیرهی آلیوتی وابسته به ایالت آلاسکا تا شمال ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۲ سانتیمتر
نگاره: Lawrence Tulissi
نام: تاجخروس والا High cockscomb
نام علمی: Anoplarchus purpurescens
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۳۰ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۶ درجهی شمالی تا ۳۲ درجهی شمالی از عرض جغرافیایی (از جزیرههای پریبیلوف وابسته به ایالت آلاسکا تا جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Don Loarie
سردهی Cebidichthys
نام: سیخچهپشت رخمیمونی Monkeyface prickleback
نام علمی: Cebidichthys violaceus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۴ (بیشتر ۰ تا ۱) متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۴ درجهی شمالی تا ۲۷ درجهی شمالی و ۱۲۶ درجهی غربی تا ۱۱۳ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از جنوب ایالت اورگن کشور آمریکا تا شمال مرکز ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی؛ همچنین کمیاب در کرانههای ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا)
اندازه: وزن ۲/۷ کیلوگرم، بدن به درازای ۷۶ سانتیمتر
نگاره: Randall Spangler
سردهی Dictyosoma
نام: -
نام علمی: Dictyosoma rubrimaculatum
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای نیمهگرمسیری شمال غربی اقیانوس آرام (از کشور ژاپن تا دریای چین شرقی و شبهجزیرهی کره در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۱۷/۹ سانتیمتر
نگاره: Shangpan
سردهی Esselenichthys
نام: سیخچهپشت سهخط Threeline prickleback
نام علمی: Esselenichthys carli
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۲۶ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق مرکز اقیانوس آرام (از ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا تا ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۱۷/۱ سانتیمتر
نگاره: Pat Webster
سردهی Phytichthys
نام: سیخچهپشت نواری Ribbon prickleback
نام علمی: Phytichthys chirus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۲ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۶۶ درجهی شمالی تا ۳۲ درجهی شمالی از عرض جغرافیایی (از کرانههای دریای برینگ ایالت آلاسکا تا جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: B.C. angler
سردهی Xiphister
نام: سیخچهپشت سیاه Black prickleback
نام علمی: Xiphister atropurpureus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۸ تا ۱۲ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۵۹ درجهی شمالی تا ۲۷ درجهی شمالی و ۱۵۶ درجهی غربی تا ۱۱۴ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از جزیرهی کودیاک وابسته به ایالت آلاسکا تا شمال ایالت باخا کالیفرنیای کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰/۵ سانتیمتر
نگاره: Prickly_Sculpin
نام: سیخچهپشت صخرهای Rock prickleback
نام علمی: Xiphister mucosus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱۸ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس آرام، میان مدارهای ۵۹ درجهی شمالی تا ۳۴ درجهی شمالی و ۱۵۶ درجهی غربی تا ۱۱۸ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از جنوب شرقی ایالت آلاسکا تا جنوب ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۵۸ سانتیمتر
نگاره: Cassandra Donatelli
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین