خانوادهی راشگوماهیان Polynemidae، خانوادهای از زیرراستهی کفشکماهیسانیان، از راستهی کفشکماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۴۲ گونه است که در ۸ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان بالهنخی چهارانگشت و بالهنخی بهشتی را نام برد. گونههای خانوادهی راشگوماهیان در آبهای گرمسیری و نیمهگرمسیری سراسر جهان یافت میشوند. بیشتر گونههای این خانواده در آب شور (دریازی) و آب لبشور زندگی میکنند، ولی در میان آنان گونههای آب شیرین نیز یافت میشوند. راشگوماهیان زمان خود را بیشتر در کف منطقههای گلآلود، ماسهای و یا لای گرفتهی آبهای باز و کمژرف میگذرانند. آنان کمتر در میان آبسنگها دیده میشوند.
این جانوران بدنی کشیده، دوکیمانند، فشرده و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری مخروطی، پوزهای مخروطی و کوتاه، دهانی زیرین و آروارههایی با دندانهای دستهای سوزنیمانند دارند. راشگوماهیان دارای بالهی پشتی دو بخشی نرم و سخت هستند که از هم جدا هستند. بالههای شکمی آنان دارای یک خار و بالهی مخرجی دارای ۲ یا ۳ خار است. بالهی دُمی نیز بزرگ و دوشاخه است. بالههای سینهای این ماهیان دربرگیرندهی دو بخش بالایی و پایینی است. بخش پایینی دارای ۳ تا ۷ پرتو بلند و آزاد است. هرچند گونههای سردهی Polynemus ۱۴ یا ۱۵ پرتو بلند دارند. این پرتوها میتوانند ۲ تا ۳ برابر درازای ماهی درازا داشته باشند. این رشتههای بلند کارایی اندام لامسه را برای این ماهیان دارند. راشگوماهیان با این اندام خوراک خود را در میان گلولای و ماسههای کف آب پیدا میکنند. خوراک آنان سختپوستان و ماهیان کوچک است. ماهی بهشتی کوتوله Parapolynemus verekeri (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۱۱ سانتیمتر و بالهنخی چهارانگشت با درازای ۲۰۰ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی راشگوماهیان بهشمار میروند. در این نوشته با ۸ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
سردهی Eleutheronema
نام: بالهنخی چهارانگشت (راشگوی چهارانگشت) Fourfinger threadfin
نام علمی: Eleutheronema tetradactylum
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۳ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۲ درجهی شمالی تا ۲۶ درجهی جنوبی و ۴۷ درجهی شرقی تا ۱۵۴ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از شاخاب فارس و کرانههای کشورهای پاکستان، هند و سریلانکا (بهجزی دریای سرخ و شرق قارهی آفریقا) تا شمال کشور استرالیا و جزیرهی گینهی نو در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۱۴۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۲۰۰ سانتیمتر
نگاره: Dinh D. Tran
سردهی Galeoides
نام: بالهنخی آفریقایی کوچک (راشگوی آفریقایی کوچک) Lesser African threadfin
نام علمی: Galeoides decadactylus
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱۰ تا ۷۰ متری آبهای نیمهگرمسیری شرق اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۳۷ درجهی شمالی تا ۲۷ درجهی جنوبی و ۱۹ درجهی غربی تا ۱۶ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (کرانههای غربی قارهی آفریقا، از گروهجزیرهی قناری وابسته به کشور اسپانیا و کشور مراکش تا کشور آنگولا)
اندازه: بدن به درازای ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Sylvain Le Bris
سردهی Polydactylus
نام: بالهنخی راهراه (راشگوی راهراه) Striped threadfin
نام علمی: Polydactylus plebeius
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۱۲۲ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۷ درجهی شمالی تا ۳۵ درجهی جنوبی و ۲۲ درجهی شرقی تا ۱۴۸ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از شرق قارهی آفریقا تا جزیرههای پلینزی در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و جنوب تا کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۱/۷ کیلوگرم، بدن به درازای ۴۵ سانتیمتر
نگاره: Gomen See
نام: بالهنخی ششانگشت (راشگوی ششانگشت) Sixfinger threadfin
نام علمی: Polydactylus sexfilis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۱ تا ۵۰ (بیشتر ۲۰ تا ۵۰) متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۳۴ درجهی شمالی تا ۲۳ درجهی جنوبی و ۵۰ درجهی شرقی تا ۱۴۸ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (بیشتر پیرامون جزیرههای اقیانوسی؛ کرانههای کشورهای موریس، سیشل، کنیا و بسیاری از جزیرههای شمال اقیانوس هند؛ سپس از شمال کشور اندونزی تا جزیرههای ریوکیو، گروهجزیرهی بونین و گروهجزیرهی یائییاما وابسته به کشور ژاپن و بهسوی شرق تا گروهجزیرهی هاوایی، جزیرههای پلینزی و جزیرههای پیتکرن (از سرزمینهای فرادریایی بریتانیا) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۳/۲ کیلوگرم، بدن به درازای ۶۱ سانتیمتر
نگاره: David Kimr
نام: باربو Barbu
نام علمی: Polydactylus virginicus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵۵ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۱ درجهی شمالی تا ۱۴ درجهی جنوبی و ۹۳ درجهی غربی تا ۳۵ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از ایالت نیوجرسی کشور آمریکا در شرق آمریکای شمالی تا شهر سالوادور در ایالت باهیای کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی؛ گزارش شده از کرانههای کشور اروگوئه)
اندازه: بدن به درازای ۳۳ سانتیمتر
نگاره: Thomas Menut
سردهی Polynemus
نام: ماهی بهشتی دستسیاه Blackhand paradise fish
نام علمی: Polynemus melanochir
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رود مکونگ در کشور ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا (گزارش شده از کشور اندونزی)
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتیمتر
نگاره: Nobuo Matsumura
نام: ماهی بهشتی برازنده Elegant paradise fish
نام علمی: Polynemus multifilis
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: آبهای گرمسیری رودهای کشورهای تایلند و اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۸ سانتیمتر
نگاره: Sasuaqu.Blogspot
نام: بالهنخی بهشتی (راشگوی بهشتی) Paradise threadfin
نام علمی: Polynemus paradiseus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ؟ تا ۲۵ متری آبهای گرمسیری شرق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۴ درجهی شمالی تا ۱۱ درجهی شمالی و ۷۱ درجهی شرقی تا ۱۰۲ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (از کرانههای غربی کشور هند تا کشور تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Daiju Azuma
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین