خانوادهی نیممنقارماهیان Hemiramphidae، خانوادهای از زیرراستهی پرندهماهیسانیان، از راستهی منقارماهیسانان و از ردهی پرتوبالگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۶۱ گونه است که در ۸ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان نیممنقار بالائو و نیممنقار نوارسیاه را نام برد. گونههای خانوادهی نیممنقارماهیان در آبهای گرمسیری اقیانوسهای اطلس، هند و آرام زندگی میکنند. بیشتر گونههای این خانواده دریازی هستند، ولی در میان آنان گونههای آب لبشور و آب شیرین نیز یافت میشوند. این جانوران بدنی دراز، استوانهای و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان بالههای سینهای و شکمی کوچک و بالهی دُمی دوشاخه دارند. بالههای این ماهیان هیچ خاری ندارند و بالههای پشتی و مخرجی آنان روبروی یکدیگر و نزدیک به بالهی دُمی جای گرفتهاند. آروارهی پایینی یا نوک پایینی نیممنقارماهیان بسیار بلندتر از آروارهی بالایی آنان است. استخوان پیشآبششپوش این ماهیان بهسوی جلو پیشروی کرده و یک آروارهی بالایی یا نوک بالایی سهگوش پدید آورده است (بهجز گونههای سردهی Oxyporhamphus). سوراخهای بویایی در گودی زیر چشمها جای گرفتهاند. خط کناری نیممنقارماهیان در بخش بالایی بدن جای گرفته و از کنار بالهی سینهای آغاز و تا بالهی دُمی کشیده میشود. همچنین بادکنک شناوری آنان بهسوی رگ خونرسان شکمی گسترش پیدا نکرده است.
از آنجا که این ماهیان بر روی آب زندگی میکنند، رنگ پشت آنان آبی یا سبز و رنگ شکم آنان سفید نقرهای است. همچنین در بیشتر گونههای این خانواده نوک منقار یا آروارهی پایینی آنان تا زمانی که ماهی زنده است، سرخ روشن یا نارنجی است. گونههای خانوادهی نیممنقارماهیان دارای توانایی جهش از روی آب هستند. برخی از آنان همانند Euleptorhamphus velox و Euleptorhamphus viridis، همچون گونههای خانوادهی پرندهماهیان توانایی گونهای پرواز بهنام گلاید کردن یا سُر خوردن دارد. بیشتر گونههای این خانواده همانند دیگر ماهیان تخمگذارند، ولی برخی از گونههای سردههای Dermogenys، Nomorphamphus و Hemirhamphodon، زندهزا هستند. منقارماهیان همهچیزخوارند و خوراک آنان دربرگیرندهی جلبکها، سبزههای دریایی، پلانکتونها، بیمهرگانی همچون پروانههای دریایی و سختپوستان و همچنین ماهیان است. Hyporhamphus brederi (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۱۰ سانتیمتر و Euleptorhamphus velox (در فهرست زیر نیست.) با درازای ۶۱ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونههای خانوادهی نیممنقارماهیان بهشمار میروند. در این نوشته با ۱۸ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
سردهی Arrhamphus
نام: سوزنماهی بینیکوتاه شمالی Northern snubnose garfish
نام علمی: Arrhamphus sclerolepis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری شرق اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۴ درجهی جنوبی تا ۲۲ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از ایالت استرالیای غربی تا ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۶ سانتیمتر
نگاره: Jason Sulda
سردهی Hemiramphus
نام: نیممنقار جهنده Jumping halfbeak
نام علمی: Hemiramphus archipelagicus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام، میان مدارهای ۲۷ درجهی شمالی تا ۲۳ درجهی جنوبی و ۵۳ درجهی شرقی تا ۱۵۷ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (کرانههای غربی کشور هند و کشور سریلانکا در جنوب قارهی آسیا و از شاخاب تایلند، کشور فیلیپین و کشورهای جنوب شرقی قارهی آسیا بهسوی شرق تا جزیرهی گینهی نو و غرب جزیرههای پلینزی در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۱۷۶ گرم، بدن به درازای ۳۴ سانتیمتر
نگاره: Neil Strickland
نام: نیممنقار بالائو Balao halfbeak
نام علمی: Hemiramphus balao
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵ متری آبهای نیمهگرمسیری اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۱ درجهی شمالی تا ۱۳ درجهی جنوبی و ۹۸ درجهی غربی تا ۱۴ درجهی شرقی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از ایالت نیویورک کشور آمریکا و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرندهی دریای کارائیب؛ شرق اقیانوس اطلس: از کشور مراکش در شمال غربی قارهی آفریقا تا گروهجزیرهی قناری وابسته به کشور اسپانیا و در شاخاب گینه از کشور نیجریه تا کشور آنگولا در غرب قارهی آفریقا؛ گزارش شده از کرانههای کشور ساحل عاج)
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتیمتر
نگاره: Halvard Aas Midtun
نام: نیممنقار بالیهو Ballyhoo halfbeak
نام علمی: Hemiramphus brasiliensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۵ (بیشتر ۰ تا ۲) متری آبهای نیمهگرمسیری اقیانوس اطلس، میان مدارهای ۴۳ درجهی شمالی تا ۱۳ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (غرب اقیانوس اطلس: از ایالت ماساچوست کشور آمریکا و شمال شاخاب مکزیک در شرق آمریکای شمالی تا کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی، دربرگیرندهی دریای کارائیب؛ شرق اقیانوس اطلس: از کشورهای کیپ ورد و سنگال تا کشور آنگولا در غرب قارهی آفریقا)
اندازه: وزن ۲۰۰ گرم، بدن به درازای ۵۵ سانتیمتر
نگاره: Kevin Bryant
نام: ماهی نیممنقار گرمسیری Tropical half-beak fish
نام علمی: Hemiramphus depauperatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۱ متری آبهای گرمسیری و نیمهگرمسیری اقیانوس آرام
اندازه: بدن به درازای ۳۴/۶ سانتیمتر
نگاره: Anne laure vie
نام: نیممنقار نوارسیاه Black-barred halfbeak
نام علمی: Hemiramphus far
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶ متری آبهای نیمهگرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۵ درجهی شمالی تا ۳۶ درجهی جنوبی و ۱۸ درجهی شرقی تا ۱۵۹ درجهی غربی از عرض جغرافیایی (از دریای سرخ و شرق قارهی آفریقا تا کشور جزیرهای ساموآ در قارهی اقیانوسیه؛ شمال تا جزیرههای ریوکیوی کشور ژاپن و جنوب تا شمال کشور استرالیا و گروهجزیرهی کالدونیای نو (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه؛ کوچ کرده به شرق دریای مدیترانه از راه کانال سوئز)
اندازه: بدن به درازای ۴۵ سانتیمتر
نگاره: Karsten Kretz
نام: نیممنقار لوتکه Lutke's halfbeak
نام علمی: Hemiramphus lutkei
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری اقیانوس آرام (از شرق تا جزیرههای گیلبرت وابسته به کشور کیریباتی و کشور جزیرهای ساموآ در قارهی اقیانوسیه؛ و بهسوی شمال تا جنوب کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا)
اندازه: بدن به درازای ۴۰ سانتیمتر
نگاره: Arthur_Ensis
نام: نیممنقار نوکزرد Yellowtip halfbeak
نام علمی: Hemiramphus marginatus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس هند (دریای سرخ و شاخاب فارس؛ و شاید شاخاب عدن)
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتیمتر
نگاره: Naty603_S
نام: سوزنماهی سهدردو Three-by-two garfish
نام علمی: Hemiramphus robustus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری غرب اقیانوس آرام، میان مدارهای ۳۲ درجهی جنوبی تا ۴۰ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (کرانههای کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۱/۵ سانتیمتر
نگاره: Glen Whisson
سردهی Hyporhamphus
نام: نیممنقار آرام Pacific halfbeak
نام علمی: Hyporhamphus acutus
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری اقیانوس آرام، میان مدارهای ۱۶ درجهی شمالی تا ۲۸ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (تنها در پیرامون جزیرههای اقیانوسی، از کشور جزیرهای جزایر مارشال، جزیرههای گیلبرت وابسته به کشور کیریباتی و کشور جزیرهای تونگا تا جزیرههای مارکیز وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) و جزیرهی ایستر وابسته به کشور شیلی)
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Yinan Li
نام: نیممنقار گرمسیری Tropical halfbeak
نام علمی: Hyporhamphus affinis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (از دریای سرخ و شرق قارهی آفریقا از راه جزیرههای اقیانوس هند تا غرب کشور استرالیا، جزیرهی گینهی نو، کشور فیلیپین و جزیرههای قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتیمتر
نگاره: J. Martin Crossley
نام: سوزنماهی دریای شرقی Eastern sea garfish
نام علمی: Hyporhamphus australis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آبهای معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام، میان مدارهای ۲۸ درجهی جنوبی تا ۳۷ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از ایالت کوئینزلند تا ایالت نیو ساوت ولز در شرق کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه، دربرگیرندهی جزیرههای لرد هاوو و نورفک وابسته به کشور استرالیا)
اندازه: بدن به درازای ۳۹/۸ سانتیمتر
نگاره: Lucy Smiechura
نام: نیممنقار دوسومیه Dussumier's halfbeak
نام علمی: Hyporhamphus dussumieri
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۶ متری آبهای گرمسیری اقیانوسهای هند و آرام (از کشور جزیرهای سیشل در شرق قارهی آفریقا، از راه جنوب شرقی قارهی آسیا، جزیرهی بورنئو، کشور فیلیپین و جزیرهی گینهی نو بهسوی شمال تا هنگ کنگ و جزیرهی اوکیناوای کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا تا گروهجزیرهی توآموتو وابسته به پلینزی فرانسه (از سرزمینهای فرادریایی فرانسه) در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتیمتر
نگاره: Barthazes
نام: پایپر نیوزیلندی New Zealand piper
نام علمی: Hyporhamphus ihi
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای معتدل جنوب غربی اقیانوس آرام (کرانههای کشور نیوزیلند در قارهی اقیانوسیه؛ دربرگیرندهی گروهجزیرهی چتم وابسته به کشور نیوزیلند)
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتیمتر
نگاره: Sophie Mormede
نام: نیممنقار مدادی آسیایی Asian pencil halfbeak
نام علمی: Hyporhamphus intermedius
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای نیمهگرمسیری شمال غربی اقیانوس آرام (از جزیرهی هونشو کشور ژاپن و بخش شمالی دریای زرد، بهسوی جنوب تا جنوب کشور چین در شرق قارهی آسیا؛ دربرگیرندهی جزیرهی تایوان)
اندازه: بدن به درازای ۲۰/۳ سانتیمتر
نگاره: Yuehua Pu
نام: نیممنقار آمریکایی American halfbeak
نام علمی: Hyporhamphus meeki
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای نیمهگرمسیری غرب اقیانوس اطلس (از ایالت ماساچوست کشور آمریکا و سراسر شاخاب مکزیک تا شبهجزیرهی یوکاتان در کشور مکزیک در شرق آمریکای شمالی)
اندازه: بدن به درازای ۲۰/۹ سانتیمتر
نگاره: Benji Beluga
نام: سوزنماهی جنوبی Southern garfish
نام علمی: Hyporhamphus melanochir
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ۲۰ متری آبهای معتدل شرق اقیانوس هند، میان مدارهای ۲۷ درجهی جنوبی تا ۴۴ درجهی جنوبی از عرض جغرافیایی (از ایالت استرالیای غربی تا ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: وزن ۶۰۰ گرم، بدن به درازای ۵۲ سانتیمتر
نگاره: Tim Karnasuta
نام: سوزنماهی کوا Quoy's garfish
نام علمی: Hyporhamphus quoyi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: ژرفای ۰ تا ؟ متری آبهای گرمسیری اقیانوس هند و غرب اقیانوس آرام (در غرب اقیانوس آرام، از کشور تایلند، کشورهای جنوب شرقی قارهی آسیا، جزیرهی بورنئو و کشور فیلیپین، بهسوی شمال تا کشور چین و استان ناگاساکی کشور ژاپن در شرق قارهی آسیا و بهسوی جنوب تا جزیرهی گینهی نو و نیمهی شمالی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه)
اندازه: بدن به درازای ۳۱/۲ سانتیمتر
نگاره: Alex Hoschke
بنمایگان: wikipedia - fishbase
گردآوری: فرتورچین