نام: کوسه‌ی دهان‌بزرگ Megamouth shark
نام علمی: Megachasma pelagios
فرمان‌رو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: غضروف‌ماهیان
راسته: کوسه‌سانان
خانواده: کوسگان دهان‌بزرگ
سرده: کوسه‌های دهان‌بزرگ
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زمان زیست: دوره‌ی پریابونین (۳۷/۲ تا ۳۳/۹ میلیون سال پیش) تا دوره‌ی هولوسن (۱۱۷۰۰ سال پیش تاکنون)
زیستگاه: ژرفای ۵ تا ۶۰۰ (بیشتر ۱۲۰ تا ۱۶۶) متری آب‌های ژرف اقیانوس‌های آرام، اطلس و هند، میان مدارهای ۴۰ درجه‌ی شمالی تا ۴۰ درجه‌ی جنوبی و ۱۸۰ درجه‌ی غربی تا ۱۸۰ درجه‌ی شرقی از عرض جغرافیایی (اقیانوس آرام: کشورهای ژاپن، چین، اندونزی، فیلیپین، ویتنام، استرالیا، سری‌لانکا، آفریقای جنوبی، پرو و اکوادور، جزیره‌ی تایوان، گروه‌جزیره‌ی هاوایی و ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا؛ اقیانوس اطلس: کشور برزیل در شرق آمریکای جنوبی و کشور سنگال در غرب قاره‌ی آفریقا)
زندگانی: ناشناخته (شاید ۵۰ سال)
سن بلوغ: ناشناخته (نرها در اندازه‌ی ۴/۲۶ متری و ماده‌ها در اندازه‌ی ۵/۱۷ متری)
زادآوری: تخم‌گذار زنده‌زا (کوسه‌های سفید بزرگ در سراسر سال زادآوری می‌کنند. همچنین در روش تخم‌زنده‌زایی، جنین در زهدان مادر با بهره‌گیری از زرده که بیشتر همانند زرده تخم مرغ است رشد می‌کند. جنین روبه‌رشد خوراک خود را از بدن مادر نمی‌گیرد و مواد درون کیسه زرده را می‌خورد.)
خوراک: شکار زئوپلانکتون‌ها همچون کریل‌ها و پاروپایان و همچنین گاهی عروس دریایی
شکارگران: آدمی، کوسه‌ی کلوچه‌بر و نهنگ عنبر
رنگ: خاکستری یا سیاه گراینده به قهوه‌ای در پشت و سفید در شکم؛ لبه‌ی پشتی باله‌ها به‌رنگ سفید و بیرون‌زدگی درون لب بالایی به‌رنگ سفید نقره‌ای؛ دارای لکه‌های تیره در زیر آرواره‌ی پایینی
اندازه: وزن ۱۲۱۵ کیلوگرم، بدن به درازای ۵۴۹ سانتی‌متر برای نرها و ۷۰۹ سانتی‌متر برای ماده‌ها (ماده‌ها بزرگ‌ترند.)
درباره‌ی جانور: کوسه‌ی دهان‌بزرگ تنها گونه‌ی به‌جا مانده از خانواده‌ی کوسگان دهان‌بزرگ Megachasmidae است. تاکنون ۲ سرده از خانواده‌ی کوسگان دهان‌بزرگ نابود شده و از میان رفته‌اند. کوسه‌ی دهان‌بزرگ جانوری دریازی و به‌جز زمان زادآوری، جانوری تنهازیست است. نخستین گونه‌ی کوسه‌ی دهان‌بزرگ در ۱۵ نوامبر سال ۱۹۷۶، در ۲۵ مایلی شمال شرقی جزیره‌ی کاهوکو وابسته به گروه‌جزیره‌ی هاوایی شناسایی شده است. این کوسه بسیار کمیاب است و از سال ۱۹۷۶ تاکنون تنها ۲۸۶ نمونه از آن دیده شده است. این جانوران بدنی کشیده، تنومند، استوانه‌ای و پوشیده از پولک دارند. همچنین آنان سری بسیار بزرگ، پوزه‌ای بسیار کوتاه و گِرد، دهانی بزرگ و دندان‌هایی کوچک دارند. دهان بزرگ آنان می‌تواند تا ۱۳۰ سانتی‌متر پهنا داشته باشد. کوسه‌های دهان‌بزرگ دارای دو باله‌ی پشتی نوک تیز، دو باله‌ی سینه‌ای باریک، یک باله‌ی شکمی کم‌وبیش کوچک و یک باله‌ی مخرجی نوک تیز هستند. باله‌ی پشتی نخست از باله‌ی پشتی دوم بزرگ‌تر است. این کوسه‌ها باله‌ی دُمی دگرباله‌ای یا هتروسرکال (ناهمسان) دارند. چشمان این کوسه‌ها دارای پوسته‌ی پلکی یا پلک سوم هستند. پلک سوم شفاف یا نیمه‌شفاف است و می‌تواند از گوشه‌ی چشم تا سراسر چشم گسترش یابد. همچنین پلک سوم توانایی باز و بسته شدن دارد و در کنار نگهداری از چشم، آن را نمناک می‌کند. کوسه‌ی دهان‌بزرگ در زمانی که به آرامی و با دهان باز شنا می‌کند، آب را به درون دهانش فرو برده و زئوپلانکتون‌ها را در آبشش‌هایش به دام می‌اندازد. کوسه‌های دهان‌بزرگ ۵ شکاف آبششی بزرگ دارند که پنجمین آن‌ها جلوی پایه‌ی باله‌ی سینه‌ای باز می‌شود. یکی از کارهایی که این شکاف‌ها انجام می‌دهند، پالایش آب و به‌دام انداختن زئوپلانکتون‌هاست. این کوسه‌ها در هر ردیف آبشش‌های‌شان دارای شن‌کش‌های انگشت‌مانند هستند. کوسه‌های دهان‌بزرگ برای شکار زئوپلانکتون‌ها، نخست آب فراوانی را فرو برده و سپس با بستن دهان‌شان، آب را به درون آبشش‌ها فشار می‌دهند. در این زمان شن‌کش‌های آبشش‌ها همچون یک الک، جلو بیرون رفتن زئوپلانکتون‌ها را گرفته و کوسه‌ها می‌توانند آنان را بخورند. کوسه‌های دهان‌بزرگ شناگرانی کم‌توان با بدنی نرم و شل و بدون کیل دمی هستند. آنان کند هستند و آهسته شنا می‌کنند. سرعت شنای آنان ۱/۵ تا ۲/۱ کیلومتر در ساعت است. این کوسه‌ها در درازای روز در ژرفای ۱۲۰ تا ۱۶۰ متر شنا می‌کنند؛ ولی با غروب خورشید، بالا می‌روند و شب را در ژرفای ۱۲ تا ۲۵ متر می‌گذرانند.
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity - fishbase
نگاره: Marko Steffensen - Jeffrey Rotman
گردآوری: فرتورچین
