نام: بز کوهی سیبری Siberian ibex
نام علمی: Capra sibirica
فرمان‌رو: جانوران
شاخه: طنابداران
رده: پستانداران
راسته: جفت‌سم‌سانان
زیرراسته: نشخوارکننده‌سانیان
خانواده: گاوان
زیرخانواده: بزیان
سرده: بزهای کوهی
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زمان زیست: دوره‌ی پلیستوسن (۲/۵۸ تا ۰/۰۱۱۷ میلیون سال پیش) تا دوره‌ی هولوسن (۱۱۷۰۰ سال پیش تاکنون)
زیستگاه: منطقه‌های کوهستانی صخره‌ای به‌ویژه منطقه‌های دارای شیب تند در سبزدشت‌های بلند، چمن‌زارهای آلپی و منطقه‌های نیمه‌بیابانی شمال کشور پاکستان، شمال غربی هند، افغانستان، تاجیکستان، شرق ازبکستان، قرقیزستان، جنوب شرقی قزاقستان، مغولستان، غرب و شمال چین (بیشتر منطقه‌ی خودگردان سین‌کیانگ) و جنوب مرکزی روسیه در آسیای میانه
زندگانی: ۱۷ سال (دربند ۲۲ سال)
سن بلوغ: نرها ۵ سالگی و ماده‌ها ۲ سالگی
زادآوری: زنده‌زا، ۱ تا ۲ نوزاد، با ۱۷۰ تا ۱۸۰ روز زمان بارداری
خوراک: گیاهان همچون سبزه‌ها، سبزی‌ها، جگنیان، جوانه‌ها، برگ‌ها، برگ‌های سوزنی و سرشاخه‌های درختان سپیدار، کاج نوئل، ارس و بید
شکارگران: آدمی، پلنگ برفی، وشق اوراسیایی، خرس قهوه‌ای، سگ وحشی آسیایی، روباه سرخ و ولورین (بچه‌ها: عقاب طلایی)
رنگ: قهوه‌ای تیره تا برنزه‌ی روشن و برخی گراینده به سرخ در پشت و سفید در شکم، دارای خط تیره‌ای در پشت و در راستای ستون مهره‌ها
اندازه: وزن ۶۰ تا ۱۳۰ کیلوگرم برای نرها و ۳۴ تا ۵۶ کیلوگرم برای ماده‌ها، سر و بدن به درازای ۱۳۰ تا ۱۶۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۳۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم به درازای ۱۰ تا ۱۸ سانتی‌متر، بلندای بدن تا شانه‌ها ۸۸ تا ۱۱۰ سانتی‌متر برای نرها و ۶۷ تا ۹۲ سانتی‌متر برای ماده‌ها
درباره‌ی جانور: بز کوهی سیبری یا بز کوهی آسیایی Asian ibex یا بز کوهی آلتای Altai ibex، جانوری روزگرد و گروه‌زیست است. این جانوران در سه گروه زندگی می‌کنند: گله‌ی ماده‌ها و بچه‌های‌شان؛ گله‌ی نرهای جوان؛ و گله‌های بزرگ‌تر دربرگیرنده‌ی ۴۰ بز کوهی نر و ماده در همه‌ی سن‌ها، که در درازای سال با هم می‌مانند. این جانوران بدنی باریک، سینه‌ای بزرگ، پاهایی بلند، دُمی کوتاه و موهایی انبوه و کوتاه دارند. همچنین آنان گردنی کوتاه، سری کشیده، گوش‌هایی بیضی‌مانند به بلندای ۱۴ تا ۱۶ سانتی‌متر و چشمانی درشت دارند. نرها و ماده‌ها هر دو دارای ریش هستند، ولی ریش نرها برجسته‌تر است و گاهی برخی ماده‌ها ریش ندارند. بزهای کوهی سیبری موهایی کوتاه همانند یال در پشت و در راستای ستون مهره‌ها دارند. همچنین آنان دارای ۲ شاخ شمشیرمانند بلند هستند. شاخ‌های نرها ۱۱۵ (گاه ۱۴۸) و شاخ‌های ماده‌ها ۲۷ سانتی‌متر بلندا دارند. بر روی شاخ‌های بز کوهی سیبری گره‌هایی دیده می‌شود که هر گره، نمایانگر یک سال از سن جانور است. همچنین جلوی شاخ‌های نرها، دارای برآمدگی‌های افقی‌ست. شاخ‌ها برجستگی‌های نوک‌تیزی هستند که بر روی سر این بزها جای گرفته‌اند. این اندام‌ها از بخش درونی استخوانی با پوششی از کراتین و دیگر پروتئین‌ها ساخته شده‌اند و بزهای کوهی سیبری آن‌ها را برای دفاع و در زمان جفت‌یابی، آن‌ها را برای پیکار با دیگر هم‌گونه‌ها به‌کارگیری می‌کنند. این جانوران سُم‌رو هستند و بر روی نوک انگشتان پا راه می‌روند. بزهای کوهی سیبری ۲ انگشت بزرگ در هر یک از پاهای خود دارند که با سُم بزرگی پایان می‌یابند. سُم، پوششی سخت در نوک انگشتان پای پستانداران سُم‌دار است که از جنس کراتین ساخته شده و از بخش نرم ته پاهای آنان در برابر آسیب‌ها جلوگیری می‌کند. این بزها بسیار چابک هستند. آنان این توانایی را دارند که از صخره‌های سخت‌گذر و دور از دسترس شکارگران به‌خوبی بالا بروند. بز کوهی سیبری دارای ۴ زیرگونه است که بر این پایه‌اند: بز کوهی سیبری یا آلتای Siberian or Altai Ibex، بز کوهی تین‌شان Tian Shan Ibex، بز کوهی گوبی یا مغولی Gobi or Mongolian Ibex و بز کوهی هیمالیایی Himalayan Ibex.
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
نگاره: Dmitry Kulakov - Tuomo Lindfors
گردآوری: فرتورچین
