خانوادهی گاوان Bovidae، خانوادهای از زیرراستهی نشخوارکنندهسانیان، از راستهی جفتسمسانان و از ردهی پستانداران هستند. به جانورانی همچون اسبها، کرگدنها و تاپیرها که دارای یک سُم هستند، تکسمسانان و به جانورانی همانند گاوها، گوزنها و بزها که دارای یک جفت سُم هستند، جفتسمسانان گفته میشود. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان آهوها یا غزالها، دیکدیکها، گاوها، گاومیشها، گاوهای کوهی، نیالاها، بزها، گوسفندها، کلها، سروها، گورالها، آهوچهها، شاخبلندها و تیزشاخها را نام برد. گونههای خانوادهی گاوان در قارههای آفریقا، آسیا و اروپا و همچنین آمریکای شمالی زندگی میکنند. اگرچه گونههای رام شدهی این خانواده، در سراسر جهان یافت میشوند. این جانوران بدنی تنومند یا باریک، پاهایی بلند، دُمی کوتاه یا دراز و موهایی انبوه و کوتاه دارند. همچنین آنان گردنی بلند، سری کشیده، گوشهایی بیضیمانند و چشمانی درشت دارند.
به جز برخی از گونههای رام شده، همهی نرها و بسیاری از مادههای گونههای خانوادهی گاوان، دارای شاخ هستند. شاخها برجستگیهای نوکتیزی هستند که بر روی سر برخی از جانوران جای گرفتهاند. این اندامها از بخش درونی استخوانی با پوششی از کراتین و دیگر پروتئینها ساخته شدهاند و گونههای این خانواده، آنها را برای دفاع و در زمان جفتیابی، آنها را برای پیکار با دیگر همگونهها بهکارگیری میکنند. گونههای خانوادهی گاوان همگی سُمرو هستند و بر روی نوک انگشتان پا راه میروند. این جانوران ۲ انگشت بزرگ در هر یک از پاهای خود دارند که با سُم بزرگی پایان مییابند. همچنین برخی از آنان دارای ۲ انگشت یا سُم کوچک و کاهش یافته هستند که بالاتر از ۲ سُم بزرگ و اصلی جای گرفتهاند و در هنگام راه رفتن جانور، هیچ برخوردی با زمین پیدا نمیکنند. سُم، پوششی سخت در نوک انگشتان پای پستانداران سُمدار است که از جنس کراتین ساخته شده و از بخش نرم ته پاهای آنان در برابر آسیبها جلوگیری میکند.
بیشتر گونههای خانوادهی گاوان، گروهزیست، روزگرد، گیاهخوار و شمار اندکی از گونهها همچون آهوچهها، همهچیزخوارند. بیشتر آنان ۳۰ تا ۳۲ دندان دارند. دندانهای آسیا و پیشآسیای این جانوران برای جویدن و نرم کردن گیاهان کاربرد دارند. در آروارهی بالایی بیشتر گونههای این خانواده، دندان پیشین و نیش دیده نمیشوند و بهجای آنها پد دندانی یا بالشتک دندانی غضروفی مانندی جای گرفته که برای گرفتن و کندن گیاهان بهکار میرود. همهی گونههای خانوادهی گاوان، نشخوارکننده هستند. هرگاه جانور گیاهخواری، گیاه خورده شدهی خود را از معده به دهان برگردانده، بِجَود و دوباره فرو برد، نشخوار کرده است. همچنین فرایند جویدن دوبارهی نشخوار که برای جداسازی بیشتر مواد گیاهی و برانگیختن گوارش انجام میشود، نشخوار کردن نامیده میشود. جانوران نشخوارکننده به سرعت چرا میکنند و سپس در زمان استراحت، خوراک خورده شده را برگردانده و بهخوبی میجوند. کل شاهی با وزن ۲/۵ تا ۳ کیلوگرم و درازای ۴۰ سانتیمتر و گااور یا گائور با وزن ۵۸۸ تا ۱۵۰۰ کیلوگرم و درازای ۲۵۰ تا ۳۳۰ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونهی خانوادهی گاوان بهشمار میروند. در این نوشته که به بخش نخست خانوادهی گاوان میپردازد با ۲۸ گونه (از ۱۴۰ گونه) آشنا میشویم.
زیرخانوادهی فرازشاخیان Aepycerotinae
سردهی فرازشاخها Aepyceros
نام: ایمپالا Impala
نام علمی: Aepyceros melampus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختزارها و درختچهزارهای گرمدشتهای کشورهای کنیا، اوگاندا، تانزانیا، زامبیا، موزامبیک، زیمبابوه، بوتسوانا، اسواتینی، آفریقای جنوبی، آنگولا و نامیبیا در شرق و جنوب قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۵۳ تا ۷۶ کیلوگرم برای نرها و ۴۰ تا ۵۳ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۳۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۷۵ تا ۹۲ سانتیمتر برای نرها و ۷۰ تا ۸۵ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Gordon Magee
(آشنایی بیشتر با ایمپالا)
زیرخانوادهی گاوگوزنیان Alcelaphinae
سردهی کلهای چهارچشم Beatragus
نام: کل چهارچشم (هیرولا) Hirola
نام علمی: Beatragus hunteri
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای باز با بوتههای سبک تا گرمدشتهای درختی با درختچهزارهای کوتاه و درختان پراکنده در بخش کوچکی از شرق کشور کنیا در شرق قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۷۳ تا ۱۱۸ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۲۰ تا ۲۰۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۰ تا ۴۵ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۹۹ تا ۱۲۵ سانتیمتر
نگاره: OliverZeid
(آشنایی بیشتر با کل چهارچشم یا هیرولا)
سردهی شاخچنگیها Damaliscus
نام: شاخچنگی Topi
نام علمی: Damaliscus lunatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، دشتهای باز بیدرخت و گرمدشتهای کم درختِ بخشهای کوچک و تکه تکهی زیر صحرای بزرگ آفریقا
اندازه: وزن ۶۸ تا ۱۶۰ کیلوگرم (میانگین: وزن ۱۳۷ کیلوگرم برای نرها و ۱۲۰ کیلوگرم برای مادهها)، سر و بدن به درازای ۱۵۰ تا ۲۱۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۰۴ تا ۱۲۶ سانتیمتر برای نرها و ۱۰۵ تا ۱۱۸ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Craig Vershaw
(آشنایی بیشتر با شاخچنگی)
نام: کل ابلق Bontebok
نام علمی: Damaliscus pygargus
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای کشورهای آفریقای جنوبی، لسوتو و نامیبیا در جنوب قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۵۰ تا ۱۵۵ کیلوگرم (میانگین: وزن ۶۵ تا ۸۰ کیلوگرم برای نرها و ۵۵ تا ۷۰ کیلوگرم برای مادهها)، سر و بدن به درازای ۱۲۰ تا ۲۱۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۰ تا ۶۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر
نگاره: Christian Sanchez Photography
(آشنایی بیشتر با کل ابلق)
سردهی گاوگوزنها Alcelaphus
نام: گاوگوزن Hartebeest
نام علمی: Alcelaphus buselaphus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک، دشتهای باز و سبزهزارهای درختی بخشهای کوچک و تکه تکهی زیر صحرای بزرگ آفریقا
اندازه: وزن ۱۰۰ تا ۲۰۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۲۰۰ تا ۲۵۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۴۰ تا ۶۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱/۱ تا ۱/۵ سانتیمتر
نگاره: Alan Smith
(آشنایی بیشتر با گاوگوزن)
سردهی کلهای یالدار Connochaetes
نام: کل یالدار سیاه Black wildebeest
نام علمی: Connochaetes gnou
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای باز، سبزهزارها و درختچهزارهای کارو در کشورهای آفریقای جنوبی، لسوتو و اسواتینی در جنوب قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۱۴۰ تا ۱۵۷ کیلوگرم برای نرها و ۱۱۰ تا ۱۲۲ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۷۰ تا ۲۲۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۱۱ تا ۱۲۱ سانتیمتر برای نرها و ۱۰۶ تا ۱۱۶ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Derek Keats
(آشنایی بیشتر با کل یالدار سیاه)
نام: کل یالدار آبیرنگ Blue wildebeest
نام علمی: Connochaetes taurinus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای دارای سبزههای کوتاه در کنار گرمدشتهای پوشیده از بوتهها و درختان اقاقیا در کشورهای آنگولا، بوتسوانا، اسواتینی، کنیا، موزامبیک، آفریقای جنوبی، تانزانیا، زامبیا، زیمبابوه و نامیبیا در شرق و جنوب قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۱۷۰ تا ۴۱۰ کیلوگرم برای نرها و ۱۴۰ تا ۲۶۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۷۰ تا ۲۵۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۶۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۱۱۵ تا ۱۵۱ سانتیمتر
نگاره: Terry Carew
(آشنایی بیشتر با کل یالدار آبیرنگ)
زیرخانوادهی شاخدرازیان Antilopinae
سردهی آهوهای دیبا یا غزالهای دیبا Ammodorcas
نام: آهوی دیبا (آهوی کلارک) Dibatag
نام علمی: Ammodorcas clarkei
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بوتهزارهای همیشهسبز جنوب شرقی کشور اتیوپی و شمال و مرکز سومالی در منطقهی شاخ قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۳۵ کیلوگرم برای نرها و ۲۲ تا ۲۹ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۰۳ تا ۱۱۷ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۰ تا ۳۶ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر
نگاره: Borispolo54
سردهی آهوهای جهنده یا غزالهای جهنده Antidorcas
نام: آهوی جهنده Springbok
نام علمی: Antidorcas marsupialis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، بوتهزارها و درختچهزارهای منطقههای خشک کشورهای آفریقای جنوبی، نامیبیا، بوتسوانا و جنوب غربی آنگولا در جنوب و جنوب غربی قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۷ تا ۴۲ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۲۰ تا ۱۵۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۴ تا ۲۸ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۷۱ تا ۸۶ سانتیمتر
نگاره: Andre LABETAA
(آشنایی بیشتر با آهوی جهنده)
سردهی شاخپیچها Antilope
نام: سیاهکل Blackbuck
نام علمی: Antilope cervicapra
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای سبزهای و منطقههای جنگلی سبک در کشورهای هند و نپال در جنوب قارهی آسیا (سیاهکل به کشورهای آمریکا، آرژانتین و استرالیا نیز برده شده و جانور بومی این سرزمینها بهشمار نمیرود.)
اندازه: وزن ۲۰ تا ۵۷ کیلوگرم برای نرها و ۲۰ تا ۳۳ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۲۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۰ تا ۱۷ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۷۴ تا ۸۴ سانتیمتر
نگاره: Cirdantravels (Fons Buts)
(آشنایی بیشتر با سیاهکل)
سردهی خوششاخها Eudorcas
نام: آهوی مونگالا Mongalla gazelle
نام علمی: Eudorcas albonotata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای تندآبی و سبزهزارهای هموار گرمدشتهای کشور سودان جنوبی در قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۳ تا ۲۷ کیلوگرم، بلندای بدن تا شانهها ۶۳/۵ سانتیمتر
نگاره: Ugandabirder
نام: آهوی پیشانیسرخ Red-fronted gazelle
نام علمی: Eudorcas rufifrons
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای نیمهخشک، گرمدشتهای درختی و منطقههای درختچهای کشورهای بورکینافاسو، کامرون، جمهوری آفریقای مرکزی، چاد، اریتره، اتیوپی، مالی، موریتانی، نیجر، نیجریه، سنگال، سودان جنوبی و سودان در منطقهی ساحل صحرا در قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۳۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۹۰ تا ۱۱۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۸ سانتیمتر
نگاره: Klaus Rudloff
نام: آهوی هوگلین (آهوی اریترهای) Heuglin's gazelle
نام علمی: Eudorcas tilonura
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای باز سبزدشتها، سبزهزارهای خشک و بوتهزارهای خار شرق کشور سودان، شمال غربی اتیوپی و غرب اریتره در شمال شرقی قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۳۵ کیلوگرم برای نرها و ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۵۵ تا ۱۲۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۷ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۷ سانتیمتر
نگاره: Marc Faucher
نام: آهوی تامسون Thomson's gazelle
نام علمی: Eudorcas thomsonii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک و گرمدشتهای درختچهای کشورهای کنیا و تانزانیا در شرق قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۳۵ کیلوگرم برای نرها و ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۸۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۷ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۵ تا ۸۲ سانتیمتر
نگاره: Sandy Young
(آشنایی بیشتر با آهوی تامسون)
سردهی آهوها Gazella
نام: آهوی عربی Arabian gazelle
نام علمی: Gazella arabica
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، درختچهزارها و بیابانهای کشورهای عربستان، عمان، یمن، امارات و ایران (جزیرهی فارور بزرگ) در غرب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۲۳ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۲۰ تا ۱۶۰ سانتیمتر
نگاره: Angus McNab
نام: آهوی کوویه Cuvier's gazelle
نام علمی: Gazella cuvieri
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: تپهها و فلاتهای سنگی یا شنی کشورهای الجزایر، مراکش، صحرای غربی و تونس در شمال غربی قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۳۵ کیلوگرم برای نرها و ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۹۵ تا ۱۰۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۰ تا ۷۰ سانتیمتر
نگاره: Paul MOINE
نام: آهوی دورکاس (آهوی گرمسیری) Dorcas gazelle
نام علمی: Gazella dorcas
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، سبزدشتها، وادیها و منطقههای بیابانی و نیمهبیابانی شمال و شمال شرقی قارهی آفریقا و کشورهای اسرائیل، اردن و سوریه در غرب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱۵ تا ۲۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۹۰ تا ۱۱۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۵ تا ۶۵ سانتیمتر
نگاره: Wildlife Travel
(آشنایی بیشتر با آهوی دورکاس)
نام: آهوی گواتردار (آهوی ایرانی) Goitered gazelle
نام علمی: Gazella subgutturosa
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: دشتهای ماسهای و شنی و فلاتهای آهکی کشورهای ترکیه، گرجستان، آذربایجان، ایران، بخشهایی از عراق و پاکستان، افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، ازبکستان، ترکمنستان، قزاقستان، مغولستان و شمال غربی چین در قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۴۳ کیلوگرم برای نرها و ۱۸ تا ۳۳ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۹۴ تا ۱۲۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۶ تا ۸۰ سانتیمتر
نگاره: Korkeasaaren elaintarha
(آشنایی بیشتر با آهوی گواتردار یا آهوی ایرانی)
نام: آهوی شنی عربی Arabian sand gazelle
نام علمی: Gazella marica
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابانهای شنی، لبهی کشتزارها، فلاتهای آهکی و دشتهای کرانهای کشورهای عربستان، امارات، عمان، کویت، عراق، اردن، سوریه و جنوب شرقی ترکیه در غرب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۲ کیلوگرم برای نرها و ۱۸ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۹۷ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۵ تا ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Sreeraj Manghat
نام: آهوی جبیر (آهوی هندی) Chinkara
نام علمی: Gazella bennettii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای برگریز خشک، درختزارهای باز، درههای خشک، بیابانهای نیمهخشک و منطقههای خشک همچون تپههای شنی در کشورهای هند، ایران، افغانستان و پاکستان در جنوب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۲۰ تا ۲۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۹۰ تا ۱۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر
نگاره: Engilis Photos
(آشنایی بیشتر با آهوی جبیر یا آهوی هندی)
نام: آهوی کوهی Mountain gazelle
نام علمی: Gazella gazella
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای تنک، کشتزارها و فلاتهای بیابانی منطقههای کوهستانی و تپهای کشورهای مصر، اردن، لبنان، اسرائیل، سوریه، عمان، عربستان، یمن، امارات و ایران (جزیرهی فارور بزرگ) در منطقهی خاورمیانه
اندازه: وزن ۱۷ تا ۳۵ کیلوگرم برای نرها و ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۹۵ تا ۱۰۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۰ تا ۸۰ سانتیمتر
نگاره: Howard Heaton
(آشنایی بیشتر با آهوی کوهی)
نام: آهوی ریم (آهوی شاخباریک) Rhim gazelle
نام علمی: Gazella leptoceros
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: تپههای ماسه و منطقههای سنگی صحرای بزرگ آفریقا (کشورهای الجزایر، مصر، تونس، لیبی، چاد، مالی، نیجر و سودان در شمال قارهی آفریقا)
اندازه: وزن ۲۰ تا ۳۰ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۱۵ تا ۱۳۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۵ تا ۷۰ سانتیمتر
نگاره: Arnaud Delberghe
نام: آهوی اسپک Speke's gazelle
نام علمی: Gazella spekei
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بوتههای سنگی، سبزدشتها و منطقههای نیمهبیابانی کشور سومالی در منطقهی شاخ قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۱۵ تا ۲۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۹۵ تا ۱۰۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۵۰ تا ۶۰ سانتیمتر
نگاره: Chunt01
نام: آهوی ارلانگر Erlanger's gazelle
نام علمی: Gazella erlangeri
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای کوهستانی جنوب شرقی کشور عربستان و شرق یمن در جنوب شرقی شبهجزیرهی عربستان
اندازه: وزن ۱۷ تا ۲۹ کیلوگرم برای نرها و ۱۶ تا ۲۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۹۸ تا ۱۱۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۸ تا ۱۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۶۱ تا ۶۳ سانتیمتر
نگاره: Klaus Rudloff
سردهی زرافهگردنها Litocranius
نام: زرافهگردن (آهوی گردندراز) Gerenuk
نام علمی: Litocranius walleri
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتها و بیابانهای کشورهای سومالی، اریتره، اتیوپی، کنیا و شمال تانزانیا در شرق قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۳۱ تا ۵۲ کیلوگرم برای نرها و ۲۸ تا ۴۵ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۴۰ تا ۱۶۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۸۹ تا ۱۰۵ سانتیمتر برای نرها و ۸۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: David Watkinson
(آشنایی بیشتر با زرافهگردن یا آهوی گردندراز)
سردهی Nanger
نام: آهوی داما Dama gazelle
نام علمی: Nanger dama
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارها، درختچهزارها، منطقههای نیمهبیابانی، گرمدشتهای باز و فلاتهای کوهستانی منطقهی ساحل صحرا و صحرای بزرگ آفریقا (امروزه تنها کشورهای چاد، مالی و نیجر در شمال قارهی آفریقا)
اندازه: وزن ۴۰ تا ۷۵ کیلوگرم برای نرها و ۳۵ تا ۴۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۴۰ تا ۱۶۸ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۹۰ تا ۹۵ سانتیمتر
نگاره: Puch Corinne
(آشنایی بیشتر با آهوی داما)
نام: آهوی گرانت Grant's gazelle
نام علمی: Nanger granti
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای نیمهبیابانی، گرمدشتهای باز و دشتهای بیدرخت کشورهای اتیوپی، کنیا، سودان جنوبی و تانزانیا در شرق قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۵۰ تا ۸۰ کیلوگرم برای نرها و ۳۵ تا ۵۰ کیلوگرم برای مادهها، سر و بدن به درازای ۱۴۰ تا ۱۶۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۷ تا ۳۴ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۷۵ تا ۹۵ سانتیمتر
نگاره: Apardavila
(آشنایی بیشتر با آهوی گرانت)
نام: آهوی سومرینگ Soemmerring's gazelle
نام علمی: Nanger soemmerringii
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزدشتهای دارای بوتهها و درختان اقاقیا و سبزدشتهای کمدرخت کشورهای جیبوتی، اریتره، اتیوپی، سومالی و سودان جنوبی در منطقهی شاخ قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۳۵ تا ۴۵ کیلوگرم، سر و بدن به درازای ۱۲۵ تا ۱۵۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۸ تا ۲۳ سانتیمتر، بلندای بدن تا شانهها ۸۱ تا ۹۰ سانتیمتر
نگاره: Mjteh1
گونههای خانوادهی گاوان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین