خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان Phrynosomatidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی ایگوآناسانیان، از راسته‌ی پولک‌داران و از رده‌ی خزندگان هستند. این خانواده دربرگیرنده‌ی ۱۶۹ گونه است که در ۹ سرده دسته‌بندی شده‌اند. تاکنون ۱ گونه از خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان نابود شده و از میان رفته است. از برجسته‌ترین گونه‌های این خانواده می‌توان مارمولک دم‌گورخری، مارمولک شاخ‌دار تگزاس و مارمولک شاخ‌کوتاه بزرگ را نام برد. گونه‌های خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان در کشورهای آمریکا و مکزیک در آمریکای شمالی و شمال آمریکای مرکزی زندگی می‌کنند. زیستگاه آنان بیشتر جنگل‌ها، درختچه‌زارها، بیابان‌ها و منطقه‌های صخره‌ای‌ست.
بیشتر گونه‌های خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان بدنی باریک و پوشیده از پولک، دُمی دراز و دست‌ها و پاهایی کوتاه با ۵ انگشت پنجه‌دار دارند. گونه‌های سرده‌ی مارمولک‌های شاخ‌دار Phrynosoma، بدنی پهن و دُمی کوتاه دارند. همچنین آنان دارای پولک‌های خارمانند در پشت و برآمدگی‌های شاخ‌مانند در پشت سر هستند. افزون بر این، گونه‌های این سرده دارای ۳ روش دفاعی هستند: ۱- یک مارمولک شاخ‌دار می‌تواند رنگ خود را برابر با پیرامون خود دگرگون کرده و خود را از دید دیگر جانوران پنهان کند. ۲- همچنین این یک مارمولک شاخ‌دار می‌تواند بدن خود را باد کرده و بزرگ کند. جانور شکارگر نیز آن را پُف کرده و سفت و سخت می‌بیند و با گمان این‌که نمی‌تواند آن را در دهان خود فرو ببرد، از مارمولک دور می‌شود. ۳- برخی از مارمولک‌های شاخ‌دار می‌توانند خون بدن‌شان را از گوشه‌ی چشم‌های‌شان تا درازای ۱/۵ متری به بیرون بپاشند. این رفتار مارمولک‌ها، هم جانور شکارگر را سردرگم می‌کند و هم مزه‌ی بد خون، آنان را دور می‌سازد.
مارمولک شاخ‌دار دُم‌کوتاه با درازای ۸ سانتی‌متر و مارمولک سنگی آبی باخا با درازای ۴۵ تا ۵۰ سانتی‌متر، کوچک‌ترین و بزرگ‌ترین گونه‌های خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان به‌شمار می‌روند. در این نوشته که به بخش نخست خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان می‌پردازد با ۲۸ گونه (از ۸۳ گونه) آشنا می‌شویم.
چند نکته برای آشنایی بیشتر با مارمولک‌ها: بیشتر مارمولک‌ها دارای ۴ دست و پا هستند و با شیوه‌ی گام برداشتن، جابه‌جا می‌شوند. شمار اندکی از آنان مانند مارمولک‌های بی‌پا، دست و پا ندارند و همانند مارها هستند. برخی از مارمولک‌ها همچون مارمولک‌های پرنده دارای توانایی گونه‌ای پرواز به‌نام گلاید کردن یا سُر خوردن هستند. آنان در این روش می‌توانند تا ۶۰ متر پرواز کنند. برخی دیگر از مارمولک‌ها می‌توانند رو دو پای خود بایستند و بدوند. مارمولک‌های باسیلیسک نیز این توانایی را دارند که روی آب بدوند. بدن مارمولک‌ها پوشیده از پولک است. پولک‌ها از بخار شدن آب بدن جلوگیری می‌کنند و بدین‌گونه مارمولک می‌تواند در زیستگاه‌های خشک نیز زندگی کند. مارمولک‌ها جانورانی خونسرد بوده و نمی‌توانند دمای بدن خود را تنظیم کنند. آنان برای دریافت گرما به خورشید وابسته هستند. از همین روی جانورانی روزگرد هستند (به‌جز گکوها).
مارمولک‌ها دید پیشرفته‌ای دارند و می‌توانند رنگ‌ها را ببینند. برخی از آنان همچون ایگواناها دارای چشم سومی بر روی سر خود هستند. این اندام تنها عدسی و شبکیه داشته و توانایی تصویرسازی ندارد، ولی می‌تواند تاریکی یا روشنایی و حرکت جانوران شکارگر پیرامون مارمولک را شناسایی کند. مارمولک‌ها برای دفاع در برابر جانوران شکارگر، شیوه‌ها و ابزارهایی همچون زهر، خودوابُری و پوشیدگی یا هم‌رنگی با پیرامون خود را به‌کارگیری می‌کنند. خودوابُری یا بریدن اندام، رفتاری دفاعی است که در ایگواناها دیده می‌شود. مارمولک‌ها برای فرار از چنگ شکارگران و گیج کردن آنان، یک یا چند اندام بدن خود را وابریده و می‌اندازند. آنان می‌توانند اندام جدا شده‌ی خود را دوباره بازسازی کنند. بیشتر مارمولک‌ها تخم‌گذارند. نزدیک به ۲۰ درصد از آنان زنده‌زا هستند و شمار کمی می‌توانند بکرزایی کنند. بکرزایی گونه‌ای زادآوری است که در آن از تخمک بارور نشده، جانوری کامل زاده شود.

سرده‌ی Callisaurus

نام: مارمولک دم‌گورخری Zebra-tailed lizard
نام علمی: Callisaurus draconoides
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب غربی کشور آمریکا و شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷ تا ۹/۳ سانتی‌متر برای نرها و ۶/۵ تا ۷/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کمی بلندتر
نگاره: Nicholas March

سرده‌ی Cophosaurus

نام: مارمولک بی‌گوش بزرگ Greater earless lizard
نام علمی: Cophosaurus texanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ و معتدل مرکز جنوب کشور آمریکا و شمال کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۵ تا ۸/۸ سانتی‌متر برای نرها و ۵ تا ۶/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کمی بلندتر
نگاره: Bill Gorum

سرده‌ی مارمولک‌های بی‌گوش کوچک Holbrookia

نام: مارمولک بی‌گوش خال‌دار Speckled earless lizard
نام علمی: Holbrookia approximans
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب غربی کشور آمریکا و شمال کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: -
نگاره: Bill Gorum

نام: مارمولک بی‌گوش برازنده Elegant earless lizard
نام علمی: Holbrookia elegans
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب غربی کشور آمریکا و شمال غربی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۶ سانتی‌متر، دُم کمی بلندتر
نگاره: Jonathan Mays

نام: مارمولک بی‌گوش دم‌خال‌دار Spot-tailed earless lizard
نام علمی: Holbrookia lacerata
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های خشک، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای معتدل، بیابان‌های داغ، زمین‌های کشت‌پذیر و چراگاه‌های مرکز و جنوب ایالت تگزاس در جنوب کشور آمریکا و شمال شرقی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۴ سانتی‌متر، دُم کمی بلندتر
نگاره: Terry Hibbitts

نام: مارمولک بی‌گوش کوچک Lesser earless lizard
نام علمی: Holbrookia maculata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های معتدل مرکز و مرکز جنوب کشور آمریکا و مرکز شمال کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: بدن به درازای ۱۰ تا ۱۳ سانتی‌متر
نگاره: Jake Scott

نام: مارمولک بی‌گوش تیغه‌دار Keeled earless lizard
نام علمی: Holbrookia propinqua
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزه‌زارهای معتدل و تلماسه‌های شنی کرانه‌ای جنوب ایالت تگزاس در جنوب کشور آمریکا و شمال شرقی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵ تا ۶ سانتی‌متر برای نرها و ۴/۸ تا ۵/۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم ۱/۱ تا ۱/۴ برابر این اندازه
نگاره: Trevor Persons

نام: مارمولک بی‌گوش خاردم جنوبی Southern spot-tailed earless lizard
نام علمی: Holbrookia subcaudalis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب ایالت تگزاس در جنوب کشور آمریکا و شمال کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: بدن به درازای ۱۱/۵ تا ۱۵/۴ سانتی‌متر
نگاره: Mike Duran

سرده‌ی مارمولک‌های صخره‌ای کالیفرنیا Petrosaurus

نام: مارمولک صخره‌ای نواری Banded rock lizard
نام علمی: Petrosaurus mearnsi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای دارای پوشش گیاهی بوته‌ای مدیترانه‌ای، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و بیابان‌های داغ و معتدل ایالت کالیفرنیا در جنوب غربی کشور آمریکا و ایالت باخا کالیفرنیا در شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۲ تا ۸/۷ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Rye Jones

نام: مارمولک صخره‌ای آبی باخا Baja blue rock lizard
نام علمی: Petrosaurus thalassinus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل و منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) در ایالت باخا کالیفرنیا در شمال غربی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۷ تا ۱۷/۵ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Joachim S. Müller

سرده‌ی مارمولک‌های شاخ‌دار Phrynosoma

نام: مارمولک شاخ‌دار غول‌پیکر Giant horned lizard
نام علمی: Phrynosoma asio
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، زمین‌های کشت‌پذیر، کلان‌کشتزارها و باغ‌های روستایی جنوب غربی کشور مکزیک در جنوب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲/۴ سانتی‌متر، دُم یک دوم این اندازه
نگاره: Elí García-Padilla

نام: مارمولک شاخ‌کوتاه بائور Baur's short-horned lizard
نام علمی: Phrynosoma bauri
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری ایالت‌های کلرادو، نبراسکا، جنوب شرقی وایومینگ و شمال شرقی نیومکزیکو در مرکز کشور آمریکا در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۸/۶ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کوتاه
نگاره: Andrew DuBois

نام: مارمولک شاخ‌دار سن دیگو San Diego horned lizard
نام علمی: Phrynosoma blainvillii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، گرم‌دشت‌های خشک، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، درختچه‌زارهای دارای پوشش گیاهی بوته‌ای مدیترانه‌ای و سبزه‌زارهای معتدل مرکز و جنوب ایالت کالیفرنیا در جنوب غربی کشور آمریکا و شمال ایالت باخا کالیفرنیا در شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۳ تا ۱۱/۴ سانتی‌متر، دُم کوتاه
نگاره: Spencer Dybdahl Riffle

نام: مارمولک شاخ‌دار دم‌کوتاه Short-tailed horned lizard
نام علمی: Phrynosoma braconnieri
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های کوهستانی نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و زمین‌های کشت‌پذیر ایالت‌های پوئبلا، مورلوس و اوآخاکا در جنوب کشور مکزیک در جنوب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۸ سانتی‌متر، دُم بسیار کوتاه (کوتاه‌تر از درازای سر)
نگاره: Klaus Rudloff

نام: مارمولک شاخ‌دار تگزاس Texas horned lizard
نام علمی: Phrynosoma cornutum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب شرقی ایالت آریزونا، تگزاس، اکلاهما، نیومکزیکو، جنوب شرقی کلرادو، کانزاس و شمال غربی لوئیزیانا در مرکز جنوب کشور آمریکا و ایالت‌های سونورا، چی‌واوا، دورانگو، کواویلا، نوئوو لئون، تامائولیپاس و سن لوئیس پوتوسی در شمال شرقی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: وزن ۲۵ تا ۹۰ گرم، پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۴ سانتی‌متر برای نرها و ۱۱/۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کوتاه
نگاره: Steven Wong

نام: مارمولک شاخ‌دار کرانه Coast horned lizard
نام علمی: Phrynosoma coronatum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای دارای پوشش گیاهی بوته‌ای مدیترانه‌ای، سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های داغ و معتدل ایالت کالیفرنیا در جنوب غربی کشور آمریکا و ایالت باخا کالیفرنیا سور در شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۵ تا ۱۰/۵ سانتی‌متر، دُم کوتاه
نگاره: Alice Abela

نام: مارمولک شاخ‌دار صخره‌ای Rock horned lizard
نام علمی: Phrynosoma ditmarsi
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل و درختچه‌زارهای معتدل ایالت سونورا در شمال غربی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۶ تا ۹ سانتی‌متر، دُم بسیار کوتاه
نگاره: Scott Trageser

نام: مارمولک شاخ‌کوتاه کوتوله Pygmy short-horned lizard
نام علمی: Phrynosoma douglasii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های معتدل استان بریتیش کلمبیا در جنوب غربی کشور کانادا و ایالت‌های واشینگتن، اورگن، شمال کالیفرنیا، شمال نوادا، شمال غربی یوتا، آیداهو، غرب وایومینگ و غرب مونتانا در شمال غربی کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۳/۲ تا ۶/۳ سانتی‌متر، دُم بسیار کوتاه
نگاره: Doug's Graphics

نام: مارمولک شاخ‌دار سونورا Sonoran horned lizard
نام علمی: Phrynosoma goodei
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری جنوب غربی ایالت آریزونا در جنوب غربی کشور آمریکا و شمال غربی ایالت سونورا در شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: -
نگاره: Jeff Martineau

نام: مارمولک شاخ‌کوتاه بزرگ Greater short-horned lizard
نام علمی: Phrynosoma hernandesi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای معتدل، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب استان‌های آلبرتا و ساسکاچوان کشور کانادا، ایالت‌های آریزونا، نیومکزیکو، غرب تگزاس، جنوب غربی کلرادو، یوتا، نوادا، جنوب آیداهو و جنوب شرقی اورگن در غرب مرکز کشور آمریکا و شمال شرقی ایالت سونورا و شمال غربی ایالت چی‌واوا در شمال مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: وزن ۱۰ گرم برای نرها و ۱۸ گرم برای ماده‌ها، پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۱ تا ۱۲/۷ سانتی‌متر
نگاره: Patrick Alexander

نام: مارمولک شاخ‌دار دم‌تخت Flat-tail horned lizard
نام علمی: Phrynosoma mcallii
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ جنوب غربی ایالت آریزونا و جنوب شرقی ایالت کالیفرنیا در جنوب غربی کشور آمریکا و شمال غربی ایالت سونورا و شمال شرقی ایالت باخا کالیفرنیا در شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۳ تا ۸/۶ سانتی‌متر، دُم کوتاه
نگاره: Roger Uzun

نام: مارمولک شاخ‌دار دم‌گرد Roundtail horned lizard
نام علمی: Phrynosoma modestum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های داغ و معتدل جنوب شرقی ایالت آریزونا، غرب تگزاس و نیومکزیکو در جنوب کشور آمریکا و ایالت‌های سونورا، چی‌واوا، شمال شرقی دورانگو، کواویلا، غرب نوئوو لئون، غرب تامائولیپاس، شمال شرقی ساکاتکاس، شمال غربی سن لوئیس پوتوسی و آگوئاسکالینتس در شمال کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۶ سانتی‌متر برای نرها و ۷/۱ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کوتاه
نگاره: Patrick Alexander

نام: مارمولک شاخ‌دار فلات مکزیکی Mexican Plateau horned lizard
نام علمی: Phrynosoma orbiculare
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، جنگل‌های کوهستانی نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، چراگاه‌ها و کلان‌کشتزارهای ایالت‌های چی‌واوا، دورانگو، مورلوس، نوئوو لئون، پوئبلا و وراکروز در شمال و مرکز کشور مکزیک در جنوب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۸ تا ۹ سانتی‌متر، دُم کوتاه
نگاره: Ricardo Ramírez

نام: مارمولک شاخ‌دار بیابانی Desert horned lizard
نام علمی: Phrynosoma platyrhinos
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ غرب ایالت آریزونا، شرق یوتا، شرق اورگن، جنوب آیداهو، نوادا و جنوب غربی کالیفرنیا در جنوب غربی کشور آمریکا و شمال غربی ایالت سونورا و شرق ایالت باخا کالیفرنیا در شمال غربی کشور مکزیک در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۲ تا ۹ سانتی‌متر، دُم کوتاه
نگاره: David Jahn

نام: مارمولک شاخ‌دار شاهی Regal horned lizard
نام علمی: Phrynosoma solare
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای معتدل، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و بیابان‌های داغ جنوب ایالت آریزونا و جنوب غربی ایالت نیومکزیکو در جنوب غربی کشور آمریکا و ایالت‌های سونورا، باخا کالیفرنیا و شمال سینالوآ در شمال غربی کشور مکزیک در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۱۱/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کوتاه
نگاره: Kevin

سرده‌ی مارمولک‌های خاردار Sceloporus

نام: مارمولک خاردار بوکورت Bocourt's spiny lizard
نام علمی: Sceloporus acanthinus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، چراگاه‌ها، کلان‌کشتزارها، باغ‌های روستایی، منطقه‌های شهری و جنگل‌های پیشین به‌سختی ویران شده‌ی نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری شرق ایالت چیاپاس در جنوب کشور مکزیک در جنوب آمریکای شمالی و جنوب کشور گواتمالا در آمریکای مرکزی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۸ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Matt Wicks

نام: مارمولک درمنه‌ی تلماسه Dunes sagebrush lizard
نام علمی: Sceloporus arenicolus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل و درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی ایالت نیومکزیکو و غرب ایالت تگزاس در جنوب کشور آمریکا در آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷ سانتی‌متر برای نرها و ۶/۵ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Lee Fitzgerald

نام: مارمولک فنس جزیره Island fence lizard
نام علمی: Sceloporus becki
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) گروه‌جزیره‌ی چنل وابسته به ایالت کالیفرنیای کشور آمریکا در غرب آمریکای شمالی
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Mike Pingleton

گونه‌های خانواده‌ی شاخی‌مارمولکان (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم)

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین