طوطیکاکلیان یا کاکاتوان Cacatuidae، خانوادهای از راستهی طوطیسانان و از ردهی پرندگان هستند. این خانواده دربرگیرندهی ۲۳ گونه است که در ۸ سرده دستهبندی شدهاند. از برجستهترین گونههای این خانواده میتوان عروس هلندی، طوطیکاکلی نخلی، گالا یا طوطیکاکلی سینهصورتی و طوطیکاکلی صورتی را نام برد. گونههای خانوادهی طوطیکاکلیان در منطقههای گرمسیری یا نیمهگرمسیری یافت میشوند. آنان در زیرمنطقهی استرالزی زندگی میکنند. پراکندگی گونههای این خانواده از کشور فیلیپین و جزیرههای شرق کشور اندونزی در منطقهی والاسیا تا جزیرهی گینهی نو، کشور جزایر سلیمان و کشور استرالیا است.
این پرندگان بالهایی بزرگ، دُمی دراز، گردنی کوتاه، سری بزرگ و نوکی خمیده و قلابمانند دارند. همچنین آنان پاهایی نیرومند و پنجههایی بلند، نوکتیز و خمیده دارند. گونههای خانوادهی طوطیکاکلیان برای بالا رفتن از تنه و حرکت روی شاخههای درختان از نوک قلابمانند و پاهای نیرومند و ناهمسانانگشتشان بهره میبرند. در ناهمسانانگشتی، دو انگشت شمارهی ۲ و ۳ رو به جلو و دو انگشت شمارهی ۱ و ۴ رو به پشت خم میشوند. این ویژگی حرکت و ایستادن آنان بر روی شاخهی درختان را آسان میکند. در میان طوطیان بهکارگیری پا برای گرفتن خوراک نیز فراگیر است و این کار بیشتر با پای چپ انجام میشود. هرچند این کار در گونههایی که خوراک خود را از روی زمین پیدا میکنند کمتر دیده میشود.
طوطیکاکلیان دارای تاجی بلند هستند. این تاج هنگام آرامش پرنده، بهسوی پشت کمی خمیده است، ولی در زمان خشم و نگرانی، بهسوی پشت خوابیده و در زمان شگفتی، هیجان، ترس یا دفاع، رو به بالا ایستاده است. این پرندگان بههنگام آرامش و خشنودی، نوک خود را بههم میسایند، ولی در زمان ترس، خشم و نگرانی جیغهای بسیار بلندی میکشند. گونههای خانوادهی طوطیکاکلیان بهوارون دیگر طوطیها دارای رنگهای سادهی سفید، خاکستری و سیاه هستند. خوراک بیشتر طوطیکاکلیان بر پایهی دانهها و میوههاست. آنان بیشتر دانهها، تجهها، کورمها، میوهها، گلها، شهد و جوانه و گاهی حشرات را میخورند. طوطیها با بهکارگیری زبانشان، دانهها را زیر نوک بالایی نگه میدارند و با لبهی تیز نوک پایین، آن را برش میدهند و بخش خوردنی را جدا میکنند.
بیشتر گونههای خانوادهی طوطیکاکلیان گروهزیست و تکهمسر هستند و به شیوهی جفتی و همراه با جفت خود زندگی میکنند. این پرندگان بههمراه کلاغان دارای بیشترین هوش در میان پرندگان هستند. طوطیها میتوانند صداهای گوناگون را تقلید کنند. آنان سخن گفتن را با تارهای صوتی انجام نمیدهند، زیرا تارهای صوتی ندارند. طوطیها با کنترل ماهیچههای درون گلویشان و کنترل گردش هوا به شیوهای ویژه میتوانند صداهای گوناگون را تقلید کنند. عروس هلندی با وزن ۸۰ تا ۹۰ گرم و درازای ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر و طوطیکاکلی نخلی با وزن ۵۰۰ تا ۱۱۰۰ گرم و درازای ۴۹ تا ۶۸ سانتیمتر، کوچکترین و بزرگترین گونهی خانوادهی طوطیکاکلیان بهشمار میروند. در این نوشته با ۲۲ گونهی این خانواده آشنا میشویم.
زیرخانوادهی Nymphicinae
سردهی عروسها Nymphicus
نام: عروس هلندی (کوکاتیل) Cockatiel
نام علمی: Nymphicus hollandicus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، کلانکشتزارها، باغهای روستایی و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۸۰ تا ۹۰ گرم، بدن به درازای ۲۵ تا ۳۵ سانتیمتر (دُم نزدیک به ۱۵ سانتیمتر)، بازهی میان دو سر بالها ۴۰ سانتیمتر
نگاره: Peter Sternes
(آشنایی بیشتر با عروس هلندی یا کوکاتیل)
زیرخانوادهی طوطیکاکلیهای سیاه Calyptorhynchinae
سردهی نهانمنقارها Calyptorhynchus
نام: طوطیکاکلی سیاه دمسرخ Red-tailed black cockatoo
نام علمی: Calyptorhynchus banksii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای و زمینهای کشتپذیر کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۶۷۰ تا ۹۲۰ گرم برای نرها و ۶۱۵ تا ۸۷۰ گرم برای مادهها، بدن به درازای ۶۰ تا ۶۵ سانتیمتر
نگاره: Michael Ford
نام: طوطیکاکلی سیاه براق Glossy black cockatoo
نام علمی: Calyptorhynchus lathami
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شرق کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۴۶ تا ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Martin Allen
سردهی دگرمنقارها Zanda
نام: طوطیکاکلی سیاه دمزرد Yellow-tailed black cockatoo
نام علمی: Zanda funerea
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۷۵۰ تا ۹۰۰ گرم، بدن به درازای ۵۵ تا ۶۵ سانتیمتر
نگاره: Archie McCafferty
نام: طوطیکاکلی سیاه کارنابی (طوطیکاکلی سیاه نوککوتاه) Carnaby's black cockatoo
نام علمی: Zanda latirostris
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل و درختچهزارهای معتدل جنوب غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۵۲۰ تا ۷۹۰ گرم، بدن به درازای ۵۳ تا ۵۸ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۱۱۰ سانتیمتر
نگاره: Garret Skead
نام: طوطیکاکلی سیاه باودین (طوطیکاکلی سیاه نوکدراز) Baudin's black cockatoo
نام علمی: Zanda baudinii
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل جنوب غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۶۳۰ تا ۷۵۰ گرم، بدن به درازای ۵۶ تا ۶۰ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۱۱۰ سانتیمتر
نگاره: Chris Byrnes
زیرخانوادهی Cacatuinae
سردهی نوکخرطومیها Probosciger
نام: طوطیکاکلی نخلی (طوطیکاکلی جالوت) Palm cockatoo
نام علمی: Probosciger aterrimus
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و گرمدشتهای نمناک کشورهای پاپوآ گینهی نو و اندونزی در جزیرهی گینهی نو، جزیرههای آرو وابسته به کشور اندونزی و شبهجزیرهی کیپ یورک در شمال ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۵۴۰ تا ۱۱۰۰ گرم برای نرها و ۵۰۰ تا ۹۵۰ گرم برای مادهها، بدن به درازای ۴۹ تا ۶۸ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۷۰ تا ۱۰۰ سانتیمتر
نگاره: Julie Clark
(آشنایی بیشتر با طوطیکاکلی نخلی یا طوطیکاکلی جالوت)
سردهی زیباسرها Callocephalon
نام: طوطیکاکلی گنگگنگ Gang-gang cockatoo
نام علمی: Callocephalon fimbriatum
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و منطقههای شهری جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۲۳۰ تا ۳۳۴ گرم، بدن به درازای ۳۲ تا ۳۷ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۶۲ تا ۷۶ سانتیمتر
نگاره: Gerry Kottek
سردهی سینهصورتیها Eolophus
نام: گالا (طوطیکاکلی سینهصورتی) Galah
نام علمی: Eolophus roseicapilla
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک و نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، کلانکشتزارها، باغهای روستایی، منطقههای شهری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۲۷۰ تا ۳۵۰ گرم، بدن به درازای ۳۶ تا ۳۷ سانتیمتر
نگاره: Patrick MONNEY
سردهی رنگینتاجها Lophochroa
نام: طوطیکاکلی صورتی Pink cockatoo
نام علمی: Cacatua leadbeateri
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلها و درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۳۰۰ تا ۴۵۰ گرم، بدن به درازای ۳۵ تا ۴۰ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۸۱ سانتیمتر
نگاره: Jessie Lewin
سردهی سفیدها یا طوطیکاکلیهای سفید Cacatua
نام: طوطیکاکلی کاکلزری Yellow-crested cockatoo
نام علمی: Cacatua sulphurea
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دارای پوشش گیاهی مانگرو نیمهگرمسیری یا گرمسیری بالاتر از تراز کشندی، درختچهزارهای خشک و نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر و کلانکشتزارهای کشور تیمور شرقی و جزیرهی سولاوسی و گروهجزیرهی سوندای کوچک وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۳ تا ۳۴ سانتیمتر
نگاره: Jingbar
نام: طوطیکاکلی کاکللیمویی Citron-crested cockatoo
نام علمی: Cacatua citrinocristata
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای خشک و نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، کلانکشتزارها و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری جزیرهی سومبا وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۸ سانتیمتر
نگاره: Ivan Leshukov
نام: طوطیکاکلی گوگردی Sulphur-crested cockatoo
نام علمی: Cacatua galerita
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای پاپوآ گینهی نو و اندونزی در جزیرهی گینهی نو و کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۸۱۵ تا ۹۷۵ گرم، بدن به درازای ۴۵ تا ۵۵ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۱۰۳ سانتیمتر
نگاره: Katarina Christenson
نام: طوطیکاکلی چشمآبی Blue-eyed cockatoo
نام علمی: Cacatua ophthalmica
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای جزیرهی بریتانیای نو وابسته به کشور پاپوآ گینهی نو در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۵۰۰ تا ۵۷۰ گرم، بدن به درازای ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Nguyen Khang Vo
نام: طوطیکاکلی سفید White cockatoo
نام علمی: Cacatua alba
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دارای پوشش گیاهی مانگرو نیمهگرمسیری یا گرمسیری بالاتر از تراز کشندی، زمینهای کشتپذیر و کلانکشتزارهای جزیرههای شمال گروهجزیرهی ملوک وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۵۰۰ تا ۶۳۰ گرم، بدن به درازای ۴۶ سانتیمتر
نگاره: Viajar24h.com
نام: طوطیکاکلی سینهگلبهی Salmon-crested cockatoo
نام علمی: Cacatua moluccensis
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری جزیرهی سرام وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: وزن ۸۵۰ گرم، بدن به درازای ۴۶ تا ۵۲ سانتیمتر
نگاره: Ruta Stankeviciene
نام: نوکروشن نوکدراز Long-billed corella
نام علمی: Cacatua tenuirostris
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۵۶۵ تا ۶۴۰ گرم، بدن به درازای ۳۸ تا ۴۱ سانتیمتر، بازهی میان دو سر بالها ۸۰ تا ۹۰ سانتیمتر
نگاره: JJ Harrison
نام: نوکروشن غربی Western corella
نام علمی: Cacatua pastinator
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک و نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر و چراگاههای جنوب غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۵۶۰ تا ۸۱۵ گرم، بدن به درازای ۴۳ تا ۴۸ سانتیمتر
نگاره: David Grimaldi Franco
نام: نوکروشن کوچک Little corella
نام علمی: Cacatua sanguinea
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، باغهای روستایی و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای پاپوآ گینهی نو و اندونزی در جزیرهی گینهی نو و کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۳۷۰ تا ۶۳۰ گرم، بدن به درازای ۳۵ تا ۴۱ سانتیمتر
نگاره: Vladimir Zavyalov
نام: نوکروشن تانیمبار Tanimbar corella
نام علمی: Cacatua goffiniana
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، باغهای روستایی و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری گروهجزیرهی تانیمبار وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۱ تا ۳۲ سانتیمتر
نگاره: Sheau Torng Lim
نام: نوکروشن سلیمان Solomons corella
نام علمی: Cacatua ducorpsii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور جزیرهای جزایر سلیمان در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۲۹۰ تا ۴۱۵ گرم، بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Joel Sartore
نام: طوطیکاکلی تهسرخ (طوطیکاکلی فیلیپینی) Red-vented cockatoo
نام علمی: Cacatua haematuropygia
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دارای پوشش گیاهی مانگرو نیمهگرمسیری یا گرمسیری بالاتر از تراز کشندی و کلانکشتزارهای کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۱ سانتیمتر
نگاره: Gerard Lacz
بنمایگان: wikipedia
گردآوری: فرتورچین