باغ ارم - میراث ایران

۰۴ شهریور ۱۴۰۳ میراث جهانی یونسکو میراث ایران

نام: باغ ارم Eram Garden
نام ثبت شده در میراث جهانی یونسکو:
باغ ایرانی The Persian Garden
(باغ ارم به‌عنوان بخشی از «باغ ایرانی»، در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.)
گونه: فرهنگی
تاریخ ثبت: ۲۰۱۱
شماره‌ی ثبت: ۱۳۷۲
کشور: ایران
جایگاه: شهر شیراز، استان فارس
گستره: ۷۱۶/۳۵ هکتار (همه‌ی ۹ باغ ایرانی)
گستره: ۱۲/۷ هکتار (تنها باغ ارم)
ساخت: سده‌ی ۱۱ هجری قمری
شیوه‌ی معماری: باغ ایرانی (ساختمان میانی: زندیه)
درباره‌ی میراث: باغ ارم، باغی زیبا و سرسبز است که در شمال غربی شهر شیراز جای دارد. این باغ، باغ گیاه‌شناسی دانشگاه شیراز است و گیاهان فراوانی از سراسر جهان در آن کشت شده است. همچنین این باغ دربرگیرنده‌ی ساختمان اصلی با دیوارهای کاشی‌کاری، آینه‌کاری، گچ‌بری و نقاشی شده است. این ساختمان در ۳ طبقه ساخته شده و دربردارنده‌ی ایوانی بزرگ، تالار حوضخانه و موزه‌ی سنگ و گوهر دریای نور است. در جلوی ساختمان نیز استخر زیبایی به گستردگی ۳۳۵ متر و ژرفای نیم متر جای دارد.
در باغ ارم درختان فراوانی همچون کاج، زبان گنجشک، افرا، اکالیپتوس، سروناز، ارغوان، سپیدار، بید مجنون و بید مشک و درختان میوه‌ای همانند سیب، گردو، خرمالو، بادام، نارنج، انار، ازگیل و گلابی کاشته شده است. همچنین گل‌هایی همچون رز (نزدیک به ۲۰۰ گونه)، ژاله، شب‌بو، طاووسی، سنبل درختی، نسترن، یاس زرد، میخک، اطلسی، آلاله، گل ساعت، نیلوفر، شاه‌پسند، میمون، بنفشه، آهار، شیپوری و داوودی زیبایی دوچندانی به باغ ارم داده‌اند.
زمان ساخت و بنیان‌گذار باغ ارم به‌درستی روشن نیست. ولی از آن‌جا که از این باغ، در چند سفرنامه‌ی تاریخی نام برده شده است، می‌توان پیشینه‌ی آن را سده‌های دهم و یازدهم هجری قمری دانست. باغ ارم در دوره‌های گوناگون تاریخی همچون آل اینجو، مظفریان، گورکانیان، صفویان و زندیه پابرجا بوده است. این باغ در روزگار قاجاریه و پهلوی پایگاه سران ایل قشقایی بود. سپس باغ به‌دست دولت افتاد و دولت نیز آن را دانشگاه شیراز واگذار کرد.
باغ ایرانی:
«باغ ایرانی» که «باغ ارم» بخشی از آن است، از برجسته‌ترین و کهن‌ترین باغ‌های جهان به‌شمار می‌رود. باغ ایرانی دارای ساختار و ویژگی‌های یکتایی‌ست. برخی از این ویژگی‌ها بدین‌گونه‌اند:
ساخت باغ بیشتر در زمین شیب‌دار، کشیدن دیوار به دور باغ، بخش‌بندی باغ به چهار بخش، به‌کارگیری خط‌های راست در طراحی باغ، داشتن ساختمان در کانون باغ یا بلندترین بخش آن، به‌کارگیری جوی آب همیشگی، روان نمودن آب به‌گونه‌ای که آوای آب به گوش برسد، به‌کارگیری سنگ‌های تراش‌دار در بستر جوی برای پدیدار شدن موج آب، نداشتن فاصله میان ساختمان و باغ، داشتن استخر در برابر ساختمان، به‌کارگیری درختان فراوان و سایه‌دار با گذرگاه‌های باریک، کاشت درختان میوه در بیشتر باغ، کاشت گونه‌های گوناگون گل‌های زینتی و دارویی و کاشت بیشتر گل سرخ در برابر گونه‌های دیگر.
در میراث جهانی یونسکو ۹ باغ ایرانی به ثبت رسیده‌اند. این باغ‌ها بر این پایه‌اند:
۱- پاسارگاد، در استان فارس، شهرستان پاسارگاد، به گستردگی ۲۴۹/۶۵ هکتار
۲- ارم، در استان فارس، شهر شیراز، به گستردگی ۱۲/۷ هکتار
۳- چهل‌ستون، در استان اصفهان، شهر اصفهان، به گستردگی ۵/۸ هکتار
۴- فین، در استان اصفهان، شهر کاشان، به گستردگی ۷/۶ هکتار
۵- عباس‌آباد، در استان مازندران، شهر بهشهر، به گستردگی ۴۲۰/۲ هکتار
۶- شاهزاده، در استان کرمان، شهر کرمان، به گستردگی ۵/۵ هکتار
۷- دولت‌آباد، در استان یزد، شهر یزد، به گستردگی ۸ هکتار
۸- پهلوان‌پور، در استان یزد، شهر مهریز، به گستردگی ۳/۵ هکتار
۹- اکبریه، در استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، به گستردگی ۳/۴ هکتار