نام: باغ چهل‌ستون Chehel Sotoun Garden
نام ثبت شده در میراث جهانی یونسکو:
باغ ایرانی The Persian Garden
(باغ چهل‌ستون به‌عنوان بخشی از «باغ ایرانی»، در میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.)
گونه: فرهنگی
تاریخ ثبت: ۲۰۱۱
شماره‌ی ثبت: ۱۳۷۲
کشور: ایران
جایگاه: شهر اصفهان، استان اصفهان
گستره: ۷۱۶/۳۵ هکتار (همه‌ی ۹ باغ ایرانی)
گستره: ۵/۸ هکتار (تنها باغ چهل‌ستون)
ساخت: ۱۶۴۷ میلادی (۱۰۲۶ خورشیدی و ۱۰۵۷ قمری)
به فرمان: شاه عباس یکم صفوی
شیوه‌ی معماری: باغ ایرانی (ساختمان میانی: صفوی)
درباره‌ی میراث: باغ چهل‌ستون نمونه‌ای از یک باغ پادشاهی‌ست که از دوره‌ی صفوی به‌جای مانده است. این کاخ دربرگیرنده‌ی بخش‌های گوناگونی همچون تالار میانی و اتاق‌های چهار گوشه‌ی آن، تالار آینه، تالار ۲۰ ستون، دو اتاق بزرگ شمالی و جنوبی تالار آینه، ایوان‌های تالار پادشاهی، حوض جلوی تالار پادشاهی و شیرهای سنگی چهار گوشه‌ی آن است. همچنین این کاخ دیوارها و سقف‌های کاشی‌کاری، آینه‌کاری و نقاشی شده‌ی بسیار زیبایی دارد. برخی از برجسته‌ترین این نقاشی‌ها بر این پایه‌اند:
- دیوارنگاره‌ی شاه عباس یکم، در پذیرایی از ولی محمدخان فرمانروای ترکستان.
- دیوارنگاره‌ی شاه اسماعیل یکم، در جنگ چالدران.
- دیوارنگاره‌ی شاه تهماسب یکم، در پذیرایی از همایون پادشاه هندوستان.
- دیوارنگاره‌ی شاه اسماعیل یکم، در جنگ مرو (با شیبک خان ازبک).
- دیوارنگاره‌ی شاه عباس دوم، در پذیرایی از ندرمحمدخان امیر ترکستان، از دودمان اشترخانیان.
- دیوارنگاره‌ی نادرشاه افشار، در جنگ کرنال.
ایوان اصلی کاخ چهل‌ستون ۲۰ ستون دارد و بازتاب عکس آن‌ها در آب حوض جلوی کاخ، شمار آن‌ها را دو برابر کرده و نام چهل‌ستون را برای این باغ به ارمغان آورده است. همچنین این ایوان هشت‌ضلع دارد و ستون‌های آن از چوب چنار و کاج ساخته شده‌اند. ایوان اصلی کاخ چهل‌ستون دارای دو بخش است: تالار ۲۰ ستون و تالار آینه.
پوشش گیاهی باغ چهل‌ستون دربرگیرنده‌ی درختان فراوان و باغچه‌های گل پیرامون کاخ است. درختان برجسته‌ی باغ این‌ها هستند: ۱۶۲۵ کاج ایرانی، ۲۹۲ نارون، ۷۵ افرای سیاه، ۶۱ چنار، ۲۵ عرعر و شمار کمی درختان سرو، توت، تبریزی، برگ بو، زالزالک، ابریشم، انجیر و اقاقیا.
اندازه‌ی باغ و برخی از بخش‌های آن بر این پایه‌اند:
باغ: ۲۲۵ متر درازا و ۲۷۵ متر پهنا، به گستردگی ۶۷۰۰۰ متر مربع
کاخ: ۳۶ متر درازا، ۵۷ متر پهنا و ۱۲ متر بلندا، به گستردگی ۲۱۲۰ متر مربع
ایوان کاخ: ۳۸ متر درازا، ۱۷ متر پهنا و ۱۴ متر بلندا
حوض جلوی کاخ: ۱۶ متر درازا و ۱۱۰ متر پهنا
باغ ایرانی:
«باغ ایرانی» که «باغ چهل‌ستون» بخشی از آن است، از برجسته‌ترین و کهن‌ترین باغ‌های جهان به‌شمار می‌رود. باغ ایرانی دارای ساختار و ویژگی‌های یکتایی‌ست. برخی از این ویژگی‌ها بدین‌گونه‌اند:
ساخت باغ بیشتر در زمین شیب‌دار، کشیدن دیوار به دور باغ، بخش‌بندی باغ به چهار بخش، به‌کارگیری خط‌های راست در طراحی باغ، داشتن ساختمان در کانون باغ یا بلندترین بخش آن، به‌کارگیری جوی آب همیشگی، روان نمودن آب به‌گونه‌ای که آوای آب به گوش برسد، به‌کارگیری سنگ‌های تراش‌دار در بستر جوی برای پدیدار شدن موج آب، نداشتن فاصله میان ساختمان و باغ، داشتن استخر در برابر ساختمان، به‌کارگیری درختان فراوان و سایه‌دار با گذرگاه‌های باریک، کاشت درختان میوه در بیشتر باغ، کاشت گونه‌های گوناگون گل‌های زینتی و دارویی و کاشت بیشتر گل سرخ در برابر گونه‌های دیگر.
در میراث جهانی یونسکو ۹ باغ ایرانی به ثبت رسیده‌اند. این باغ‌ها بر این پایه‌اند:
۱- پاسارگاد، در استان فارس، شهرستان پاسارگاد، به گستردگی ۲۴۹/۶۵ هکتار
۲- ارم، در استان فارس، شهر شیراز، به گستردگی ۱۲/۷ هکتار
۳- چهل‌ستون، در استان اصفهان، شهر اصفهان، به گستردگی ۵/۸ هکتار
۴- فین، در استان اصفهان، شهر کاشان، به گستردگی ۷/۶ هکتار
۵- عباس‌آباد، در استان مازندران، شهر بهشهر، به گستردگی ۴۲۰/۲ هکتار
۶- شاهزاده، در استان کرمان، شهر کرمان، به گستردگی ۵/۵ هکتار
۷- دولت‌آباد، در استان یزد، شهر یزد، به گستردگی ۸ هکتار
۸- پهلوان‌پور، در استان یزد، شهر مهریز، به گستردگی ۳/۵ هکتار
۹- اکبریه، در استان خراسان جنوبی، شهر بیرجند، به گستردگی ۳/۴ هکتار
نمای هوایی - نگاره‌ی ۱: Uat.iald.org
نمای هوایی - نگاره‌ی ۲: Mahdi Bahadoran
کاخ چهل‌ستون و حوض جلوی آن - نگاره‌ی ۳: Thomas Peddle
کاخ چهل‌ستون - نگاره‌ی ۴: Amir Mohsenpour
کاخ چهل‌ستون - نگاره‌ی ۵: Dan
تالار ۲۰ ستون در ایوان کاخ - نگاره‌ی ۶: Rapireadinserai
سقف تالار ۲۰ ستون - نگاره‌ی ۷: Reibai
سقف تالار ۲۰ ستون - نگاره‌ی ۸: Wojciech Kocot
از پنجره‌های تالار ۲۰ ستون (با هنر گره‌چینی) - نگاره‌ی ۹: -
تالار آینه - نگاره‌ی ۱۰: Xiquinho Silva
تالار آینه - نگاره‌ی ۱۱: Amir Pashaei
بخشی از تالار آینه (با هنر مقرنس‌کاری) - نگاره‌ی ۱۲: Ali Ahmadzadeh Heravi
سقف تالار آینه (با هنر مقرنس‌کاری و آینه‌کاری) - نگاره‌ی ۱۳: -
نمای پهلویی کاخ گلستان - نگاره‌ی ۱۴: CamelKW
ایوان نمای پهلویی کاخ گلستان - نگاره‌ی ۱۵: Dan
نمای پشتی کاخ گلستان - نگاره‌ی ۱۶: Stephane152
سقف ایوان نمای پشتی کاخ گلستان - نگاره‌ی ۱۷: -
از ساختمان‌های باغ - نگاره‌ی ۱۸: David Sandoz
تندیس آناهیتا (ایزدبانوی آب) و سر شیر، از تندیس‌های
چهارگانه‌ی گوشه‌های حوض - نگاره‌ی ۱۹: Sasha India
تندیس آناهیتا (ایزدبانوی آب) و سر شیر، از تندیس‌های
چهارگانه‌ی گوشه‌های حوض - نگاره‌ی ۲۰: Dan
شیر سنگی، از زیرستون‌های چهارگانه‌ی تالار ۲۰ ستون
نگاره‌ی ۲۱: Scott Edmunds
بخش‌هایی از دیوارها و سقف تالار پادشاهی - نگاره‌ی ۲۲: Minanajafi
بخش‌هایی از دیوارها و سقف تالار پادشاهی - نگاره‌ی ۲۳: Wojciech Kocot
بخش‌هایی از سقف تالار پادشاهی - نگاره‌ی ۲۴: Hosseinemami1988
دیوارنگاره‌ی شاه عباس یکم، در پذیرایی از ولی محمدخان
نگاره‌ی ۲۵: Morteza Aminoroayayi
دیوارنگاره‌ی شاه اسماعیل یکم، در جنگ چالدران
نگاره‌ی ۲۶: Frederic Laget
دیوارنگاره‌ی شاه تهماسب یکم، در پذیرایی از همایون پادشاه هندوستان
نگاره‌ی ۲۷: Muhammad Mahdi Karim
دیوارنگاره‌ی شاه اسماعیل یکم، در جنگ مرو
نگاره‌ی ۲۸: RaidhoR
دیوارنگاره‌ی شاه عباس دوم، در پذیرایی از ندرمحمدخان امیر ترکستان
نگاره‌ی ۲۹: Philip_wgtn_nz
دیوارنگاره‌ی نادرشاه افشار، در جنگ کرنال
نگاره‌ی ۳۰: Mostafameraji
از دیوارنگاره‌های کاخ - نگاره‌ی ۳۱: Youngrobv
از دیوارنگاره‌های کاخ - نگاره‌ی ۳۲: Morteza Aminoroayayi
از دیوارنگاره‌های کاخ - نگاره‌ی ۳۳: Mostafameraji
از دیوارنگاره‌های کاخ - نگاره‌ی ۳۴: Scott Edmunds
از دیوارنگاره‌های کاخ - نگاره‌ی ۳۵: Youngrobv
بن‌مایگان: wikipedia - wikipedia
گردآوری: فرتورچین
