خانوادهی مارمولکان اژدها Agamidae، خانوادهای از زیرراستهی ایگوآناسانیان، از راستهی پولکداران و از ردهی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش نهم خانوادهی مارمولکان اژدها میپردازد با ۲۹ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا میشویم.
دنبالهی زیرخانوادهی اژدهاچههای جنوب شرق Draconinae
سردهی آگاماهای چشمابرودار Pelturagonia
نام: مارمولک ابرو موکارد Mocquard's eyebrow lizard
نام علمی: Pelturagonia cephalum
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری ایالت صباح کشور مالزی در جزیرهی بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۴ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Frank Deschandol
نام: مارمولک ابرو لبسیاه Blacklipped eyebrow lizard
نام علمی: Pelturagonia nigrilabris
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای اندونزی و مالزی در جزیرهی بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۴ سانتیمتر
نگاره: Chien Lee
نام: مارمولک ابرو ساراواک Sarawak eyebrow lizard
نام علمی: Pelturagonia spiniceps
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری ایالت ساراواک کشور مالزی در جزیرهی بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Lars Fehlandt
سردهی آگاماهای سنگی Psammophilus
نام: آگامای سنگی بلانفورد Blanford's rock agama
نام علمی: Psammophilus blanfordanus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Anurag Mishra
نام: آگامای سنگی شبهجزیره Peninsular rock agama
نام علمی: Psammophilus dorsalis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری رشتهکوه گهات شرقی در جنوب کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳/۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۰ سانتیمتر
نگاره: Srinath Reddy
سردهی آگاماهای گلوبادبزنی Ptyctolaemus
نام: مارمولک گلوبادبزنی سبز Green fan-throated lizard
نام علمی: Ptyctolaemus gularis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال شرقی کشور هند، منطقهی خودگردان تبت چین، بنگلادش، بوتان و شمال و غرب میانمار در قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۷ سانتیمتر
نگاره: Scott Trageser
سردهی مارمولکهای گلوبادبزنی بزرگ Sarada
نام: مارمولک گلوبادبزنی بزرگ والا Superb large fan-throated lizard
نام علمی: Sarada superba
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) در ایالت مهاراشترا در مرکز کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۶ تا ۷/۵ سانتیمتر برای نرها و ۵/۳ تا ۶/۴ سانتیمتر برای مادهها، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Drcaesarphotography
سردهی مارمولکهای گلوبادبزنی Sitana
نام: مارمولک گلوبادبزنی پوندیچری Pondichery fan-throated lizard
نام علمی: Sitana ponticeriana
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای خشک و نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، کرانههای شنی و سنگریزهای، کلانکشتزارها و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی کشور هند در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷/۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۲/۷ سانتیمتر
نگاره: VINN1 SKT
زیرخانوادهی اژدهابادبانیان Hydrosaurinae
سردهی اژدهاچههای بادبانی Hydrosaurus
نام: مارمولک پرهبادبانی ملوکی Moluccan sail-finned lizard
نام علمی: Hydrosaurus amboinensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، خلاشها، مردابها، باتلاقها، پودابها و پودهزارها، و دریاچهها، استخرها و مردابهای آب شیرین همیشگی کشورهای اندونزی و فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۳۴/۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۷۵ سانتیمتر (بیشترین درازای بدن ۱۱۰ سانتیمتر)
نگاره: Ferdy Christant
نام: مارمولک پرهبادبانی سولاوسی سیاه Sulawesi black sailfin lizard
نام علمی: Hydrosaurus celebensis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری جزیرهی سولاوسی وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۳۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۵۸ سانتیمتر
نگاره: Chien Lee
نام: مارمولک پرهبادبانی فیلیپین Philippine sailfin lizard
نام علمی: Hydrosaurus pustulatus
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، خلاشها، مردابها، باتلاقها، پودابها و پودهزارها، دریاچهها، استخرها و مردابهای آب شیرین همیشگی، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها و کلانکشتزارهای جزیرههای گیماراس، رومبلون، نگروس و سیبو وابسته به کشور فیلیپین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶۱ تا ۹۱ سانتیمتر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Zoocolate Thrills
نام: مارمولک پرهبادبانی وبر Weber's sailfin lizard
نام علمی: Hydrosaurus weberi
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) در گروهجزیرهی ملوک وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶۱ تا ۹۱ سانتیمتر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Jiel
زیرخانوادهی اژدهاپروانهایان Leiolepidinae
سردهی اژدهاچههای پروانهای Leiolepis
نام: مارمولک پروانهای معمولی Common butterfly lizard
نام علمی: Leiolepis belliana
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، تلماسههای شنی کرانهای، باغهای روستایی و منطقههای شهری کشورهای کامبوج، لائوس، میانمار، تایلند، سنگاپور، مالزی در شبهجزیرهی مالزی و جزیرهی سوماترا وابسته به کشور اندونزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۴ تا ۱۷ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۶ تا ۳۳ سانتیمتر
نگاره: Antonio Giudici
نام: مارمولک پروانهای ریوز Reeves's butterfly lizard
نام علمی: Leiolepis rubritaeniata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای کامبوج، لائوس، تایلند و ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Jake Scott
نام: مارمولک پروانهای تای Thai butterfly lizard
نام علمی: Leiolepis triploida
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: زمینهای کشتپذیر، کلانکشتزارها و باغهای روستایی کشور مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰ تا ۱۳/۷ سانتیمتر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
زیرخانوادهی Uromastycinae
سردهی Saara
نام: مارمولک خاردم ایرانی Persian spiny-tailed lizard
نام علمی: Saara asmussi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابانهای داغ و معتدل بخشهایی از کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان در قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۲۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۱ سانتیمتر
نگاره: wl.doe
نام: مارمولک خاردم هندی Indian spiny-tailed lizard
نام علمی: Saara hardwickii
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای معتدل، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و بیابانهای داغ بخشهایی از کشورهای هند، پاکستان و افغانستان در جنوب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴۰ تا ۴۹ سانتیمتر برای نرها و ۳۴ تا ۴۰ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: M S Ranganathan
نام: مارمولک خاردم عراقی Iraqi spiny-tailed lizard
نام علمی: Saara loricata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، بیابانهای داغ و زمینهای کشتپذیر شرق کشور عراق و غرب کشور ایران در غرب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Frank Deschandol
سردهی مارمولکهای خاردُم Uromastyx
نام: مارمولک خاردم آفریقای شمالی North African spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx acanthinura
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ بخشهایی از کشورهای مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، صحرای غربی، چاد، مالی، نیجر و سودان در شمال قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۴۵۰ گرم، بدن به درازای ۴۰ تا ۴۳ سانتیمتر
نگاره: Roberto Sindaco
نام: مارمولک خاردم مصری Egyptian spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx aegyptia
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ شمال شرقی کشور مصر در شمال شرقی قارهی آفریقا و کشورهای سوریه، اردن، اسرائیل، عربستان، امارات، عمان، یمن، قطر، کویت، عراق و جنوب غربی ایران در غرب قارهی آسیا
اندازه: وزن ۱/۵ تا ۱/۶ کیلوگرم، پوزه تا پایهی دُم به درازای ۴۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Katya Rudnev
نام: مارمولک خاردم اشمیت Schmidt's spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx alfredschmidti
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ جنوب شرقی کشور الجزایر و جنوب غربی کشور لیبی در شمال قارهی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۴۲/۹ سانتیمتر
نگاره: Roberto Sindaco
نام: مارمولک خاردم یمنی Yemeni spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx benti
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) در جنوب و جنوب شرقی کشور یمن و جنوب غربی کشور عمان در غرب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۹ سانتیمتر
نگاره: Bill
نام: مارمولک خاردم سودانی Sudanese spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx dispar
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، بیابانهای داغ و چراگاههای کشورهای موریتانی، سودان، چاد، صحرای غربی، الجزایر و مالی در شمال قارهی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۳۷ تا ۵۰ سانتیمتر
نگاره: Simon NL West
نام: مارمولک خاردم صحرا Saharan spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx geyri
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ کشورهای الجزایر، مالی و نیجر در شمال قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۵۰ گرم، بدن به درازای ۳۴ سانتیمتر
نگاره: MVers
نام: مارمولک خاردم مراکشی Moroccan spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx nigriventris
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ کشور مراکش و شرق کشور الجزایر در شمال قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۳۰۰ تا ۵۰۰ گرم، بدن به درازای ۳۸ سانتیمتر
نگاره: David Herrero González
نام: مارمولک خاردم خالچشمی Ocellated spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx ocellata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) در شرق کشور مصر، شمال شرقی سودان، اریتره، جیبوتی، شرق اتیوپی و شمال غربی سومالی در شمال شرقی قارهی آفریقا
اندازه: وزن ۲۲۵ گرم، بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Nick Dobbs
نام: مارمولک خاردم آراسته Ornate spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx ornata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ شمال شرقی کشور مصر، جنوب اسرائیل، غرب عربستان و غرب یمن در غرب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۷ سانتیمتر
نگاره: MVers
نام: مارمولک خاردم شهوار Princely spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx princeps
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) در کشور سومالی در شرق قارهی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتیمتر
نگاره: Tomas Mazuch
نام: مارمولک خاردم عمانی Omani spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx thomasi
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ کشور عمان در غرب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتیمتر
نگاره: Thomas Price
گونههای خانوادهی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین