خانواده‌ی مارمولکان اژدها Agamidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی مارمولک‌سانیان، از راسته‌ی پولک‌داران و از رده‌ی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش نهم خانواده‌ی مارمولکان اژدها می‌پردازد با ۲۹ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا می‌شویم.
دنباله‌ی زیرخانواده‌ی اژدهاچه‌های جنوب شرق Draconinae
سرده‌ی Pelturagonia
نام: مارمولک ابرو موکارد Mocquard's eyebrow lizard
نام علمی: Pelturagonia cephalum
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۴ سانتی‌متر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Frank Deschandol
نام: مارمولک ابرو لب‌سیاه Blacklipped eyebrow lizard
نام علمی: Pelturagonia nigrilabris
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۴ سانتی‌متر
نگاره: Chien Lee
نام: مارمولک ابرو ساراواک Sarawak eyebrow lizard
نام علمی: Pelturagonia spiniceps
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های جزیره‌ی بورنئو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: -
نگاره: Lars Fehlandt
سرده‌ی Psammophilus
نام: آگامای سنگی بلانفورد Blanford's rock agama
نام علمی: Psammophilus blanfordanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: تپه‌ها و دامنه‌های سنگی کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۰ سانتی‌متر، دُم به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Anurag Mishra
نام: آگامای سنگی شبه‌جزیره Peninsular rock agama
نام علمی: Psammophilus dorsalis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: دامنه‌های سنگی رشته‌کوه گهات شرقی در جنوب شرقی کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۳/۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۲۰ سانتی‌متر
نگاره: Srinath Reddy
سرده‌ی Ptyctolaemus
نام: مارمولک گلوبادبزنی سبز Green fan-throated lizard
نام علمی: Ptyctolaemus gularis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های انبوه کشور بنگلادش، شمال شرقی هند، شمال و غرب میانمار و منطقه‌ی خودگردان تبت چین در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۷ سانتی‌متر
نگاره: Scott Trageser
سرده‌ی Sarada
نام: مارمولک گلوبادبزنی بزرگ والا Superb large fan-throated lizard
نام علمی: Sarada superba
پایندگی: گونه‌ی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: ایالت مَهاراشترا در مرکز کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ تا ۷/۵ سانتی‌متر برای نرها و ۵/۳ تا ۶/۴ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Drcaesarphotography
سرده‌ی Sitana
نام: مارمولک گلوبادبزنی پوندیچری Pondichery fan-throated lizard
نام علمی: Sitana ponticeriana
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: زمین‌های باز کرانه‌ی کوروماندل در جنوب شرقی کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۲/۷ سانتی‌متر
نگاره: VINN1 SKT
زیرخانواده‌ی اژدهابادبانیان Hydrosaurinae
سرده‌ی اژدهاچه‌های بادبانی Hydrosaurus
نام: مارمولک پره‌بادبانی ملوکی Moluccan sail-finned lizard
نام علمی: Hydrosaurus amboinensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کنار آب گروه‌جزیره‌ی مُلوک کشور اندونزی و جزیره‌ی گینه‌ی نو در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۳۴/۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۷۵ سانتی‌متر (بیشترین درازای بدن ۱۱۰ سانتی‌متر)
نگاره: Ferdy Christant
نام: مارمولک پره‌بادبانی سولاوسی سیاه Sulawesi black sailfin lizard
نام علمی: Hydrosaurus celebensis
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کنار آب جزیره‌ی سولاوِسی کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۳۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۵۸ سانتی‌متر
نگاره: Chien Lee
نام: مارمولک پره‌بادبانی فیلیپین Philippine sailfin lizard
نام علمی: Hydrosaurus pustulatus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کنار آب جزیره‌های گیماراس، رومبلون، نگروس و سیبو کشور فیلیپین در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶۱ تا ۹۱ سانتی‌متر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Zoocolate Thrills
نام: مارمولک پره‌بادبانی وبر Weber's sailfin lizard
نام علمی: Hydrosaurus weberi
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های کنار آب گروه‌جزیره‌ی مُلوک کشور اندونزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۶۱ تا ۹۱ سانتی‌متر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Jiel
زیرخانواده‌ی اژدهاپروانه‌ایان Leiolepidinae
سرده‌ی اژدهاچه‌های پروانه‌ای Leiolepis
نام: مارمولک پروانه‌ای معمولی Common butterfly lizard
نام علمی: Leiolepis belliana
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌ها، کشت‌زارها و کرانه‌های شنی کشورهای کامبوج، اندونزی، مالزی، میانمار، تایلند و ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۴ تا ۱۷ سانتی‌متر، دُم به درازای ۲۶ تا ۳۳ سانتی‌متر
نگاره: Antonio Giudici
نام: مارمولک پروانه‌ای ریوز Reeves's butterfly lizard
نام علمی: Leiolepis rubritaeniata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: کشورهای تایلند، لائوس، کامبوج و ویتنام در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: -
نگاره: Jake Scott
نام: مارمولک پروانه‌ای تای Thai butterfly lizard
نام علمی: Leiolepis triploida
پایندگی: گونه‌ی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنوب کشور تایلند و غرب مالزی در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۰ تا ۱۳/۷ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
زیرخانواده‌ی Uromastycinae
سرده‌ی Saara
نام: مارمولک خاردم ایرانی Persian spiny-tailed lizard
نام علمی: Saara asmussi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های بیابانی و نیمه‌بیابانی کشورهای افغانستان، پاکستان و جنوب ایران در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۲۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۲۱ سانتی‌متر
نگاره: wl.doe
نام: مارمولک خاردم هندی Indian spiny-tailed lizard
نام علمی: Saara hardwickii
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان تار در ایالت راجستان کشور هند و بخش‌هایی از پاکستان در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴۰ تا ۴۹ سانتی‌متر برای نرها و ۳۴ تا ۴۰ سانتی‌متر برای ماده‌ها
نگاره: M S Ranganathan
نام: مارمولک خاردم عراقی Iraqi spiny-tailed lizard
نام علمی: Saara loricata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های بیابانی و نیمه‌بیابانی کشور عراق و جنوب غربی ایران در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۴۰ تا ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Frank Deschandol
سرده‌ی مارمولک‌های خاردُم Uromastyx
نام: مارمولک خاردم آفریقای شمالی North African spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx acanthinura
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های سنگی بیابان‌های کشورهای مراکش، الجزایر، تونس، لیبی، مصر، صحرای غربی، چاد، مالی، نیجر و سودان در شمال قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۴۵۰ گرم، بدن به درازای ۴۰ تا ۴۳ سانتی‌متر
نگاره: Roberto Sindaco
(آشنایی بیشتر با مارمولک خاردم آفریقای شمالی)
نام: مارمولک خاردم مصری Egyptian spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx aegyptia
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های شرق رود نیل در کشور مصر و همچنین کشورهای عمان، شمال عربستان، عراق، ایران، سوریه و اردن در منطقه‌ی خاورمیانه
اندازه: وزن ۱/۵ تا ۱/۶ کیلوگرم، پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۴۵ سانتی‌متر، دُم به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Katya Rudnev
نام: مارمولک خاردم اشمیت Schmidt's spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx alfredschmidti
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک گرمسیری و نیمه‌گرمسیری، منطقه‌های سنگی و بیابان‌های گرم کشورهای لیبی و الجزایر در شمال قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۴۲/۹ سانتی‌متر
نگاره: Roberto Sindaco
نام: مارمولک خاردم یمنی Yemeni spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx benti
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های سنگی کشور یمن و جنوب غربی عمان در جنوب شبه‌جزیره‌ی عربستان در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۹ سانتی‌متر
نگاره: Bill
نام: مارمولک خاردم سودانی Sudanese spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx dispar
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های نیمه‌بیابانی کشورهای موریتانی، سودان، چاد، صحرای غربی، الجزایر و مالی در قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۳۷ تا ۵۰ سانتی‌متر
نگاره: Simon NL West
نام: مارمولک خاردم صحرا Saharan spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx geyri
پایندگی: گونه‌ی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های سنگی و نیمه‌خشک کشورهای الجزایر، مالی و نیجر در شمال قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۲۵۰ گرم، بدن به درازای ۳۴ سانتی‌متر
نگاره: MVers
نام: مارمولک خاردم مراکشی Moroccan spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx nigriventris
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای نیمه‌خشک کشور مراکش و شرق الجزایر در شمال قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۳۰۰ تا ۵۰۰ گرم، بدن به درازای ۳۸ سانتی‌متر
نگاره: David Herrero González
نام: مارمولک خاردم خال‌چشمی Ocellated spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx ocellata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های کشور مصر، شمال سودان، اریتره، جیبوتی، اتیوپی و شمال غربی سومالی در شمال شرقی قاره‌ی آفریقا
اندازه: وزن ۲۲۵ گرم، بدن به درازای ۳۰ سانتی‌متر
نگاره: Nick Dobbs
نام: مارمولک خاردم آراسته Ornate spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx ornata
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های سنگی کشور مصر در شمال شرقی قاره‌ی آفریقا و کشورهای عربستان و یمن در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۷ سانتی‌متر
نگاره: MVers
نام: مارمولک خاردم شهوار Princely spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx princeps
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های سنگی کشورهای اتیوپی، اریتره، سومالی و جیبوتی در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتی‌متر
نگاره: Tomas Mazuch
نام: مارمولک خاردم عمانی Omani spiny-tailed lizard
نام علمی: Uromastyx thomasi
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: کرانه‌های شنی کشورهای عمان و کویت در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۶ سانتی‌متر
نگاره: Thomas Price
گونه‌های خانواده‌ی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)
بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین
