خانوادهی مارمولکان اژدها Agamidae، خانوادهای از زیرراستهی مارمولکسانیان، از راستهی پولکداران و از ردهی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش ششم خانوادهی مارمولکان اژدها میپردازد با ۳۰ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا میشویم.
دنبالهی زیرخانوادهی اژدهاچههای استرالیایی Amphibolurinae
سردهی اژدهاهای ریشدار یا پوگونا Pogona
نام: اژدهای ریشدار شرقی Eastern bearded dragon
نام علمی: Pogona barbata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، باغهای روستایی و منطقههای شهری شرق ایالتهای کوئینزلند و نیو ساوت ولز، ایالت ویکتوریا و جنوب ایالت استرالیای جنوبی در شرق و جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۲۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۵ سانتیمتر
نگاره: Jacob Loyacano
نام: اژدهای رانکین Rankin's dragon
نام علمی: Pogona henrylawsoni
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۵ سانتیمتر
نگاره: Jannico Kelk
نام: اژدهای ریشدار کیمبرلی Kimberley bearded dragon
نام علمی: Pogona microlepidota
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک شمال ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۴ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Anders Zimny
نام: اژدهای ریشدار غربی Western bearded dragon
نام علمی: Pogona minor
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای و تلماسههای شنی کرانهای سرزمین شمالی و ایالتهای استرالیای جنوبی و استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۳ سانتیمتر
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای ریشدار نولاربور Nullarbor bearded dragon
نام علمی: Pogona nullarbor
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک و درختچهزارهای معتدل جنوب غربی ایالت استرالیای جنوبی و جنوب شرقی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Jordan Mulder
نام: اژدهای ریشدار مرکزی Central bearded dragon
نام علمی: Pogona vitticeps
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای و بیابانهای داغ و معتدل شرق و جنوب شرقی سرزمین شمالی، نیمهی شرقی ایالت استرالیای جنوبی، جنوب غربی ایالت کوئینزلند، نیمهی غربی ایالت نیو ساوت ولز و شمال غربی ایالت ویکتوریا در شرق کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۲۵۰ تا ۵۱۰ گرم، پوزه تا پایهی دُم به درازای ۲۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Indra Bone
(آشنایی بیشتر با اژدهای ریشدار مرکزی)
سردهی Tropicagama
نام: اژدهای آبی شمالی Northern water dragon
نام علمی: Tropicagama temporalis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم، تلماسههای شنی کرانهای، باغهای روستایی، منطقههای شهری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال سرزمین شمالی و شمال ایالت کوئینزلند کشور استرالیا و جنوب کشورهای پاپوآ گینهی نو و اندونزی در جزیرهی گینهی نو در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰/۳ سانتیمتر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Stephen Mahony
سردهی اژدهاهای بیگوش Tympanocryptis
نام: اژدهای بیگوش استرالیای مرکزی Central Australian earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis centralis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابانهای داغ شرق مرکز ایالت استرالیای غربی، شمال غربی ایالت استرالیای جنوبی، مرکز و جنوب غربی سرزمین شمالی و غرب ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۵/۵ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Matt Summerville
نام: -
نام علمی: Tympanocryptis fortescuensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک و سبزهزارهای معتدل شمال غربی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۶/۵ سانتیمتر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Jason Sulda
نام: اژدهای بیگوش هیوستون Houston's earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis houstoni
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای و بیابانهای داغ جنوب غربی ایالت استرالیای جنوبی و جنوب شرقی ایالت استرالیای غربی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۶ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Wes Read
نام: اژدهای بیگوش گیبر Gibber earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis intima
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و بیابانهای داغ مرکز و شمال غربی ایالت استرالیای جنوبی، جنوب شرقی سرزمین شمالی، غرب ایالت کوئینزلند و شمال غربی ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۴/۴ تا ۶/۱ سانتیمتر، دُم به درازای ۶ سانتیمتر
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای بیگوش خطدار Lined earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis lineata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای مرکز شمال و مرکز جنوب کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۵ سانتیمتر، دُم تا ۲ برابر این اندازه
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای بیگوش گرمدشت Savannah earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis macra
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال غربی ایالت استرالیای غربی و شمال سرزمین شمالی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: -
نگاره: Jules Farquhar
نام: اژدهای بیگوش چمنزار مونارو Monaro grassland earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis osbornei
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری جنوب ایالت نیو ساوت ولز کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۴/۹ تا ۵/۸ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Wes Read
نام: اژدهای بیگوش پنجخط Five-lined earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis pentalineata
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و سبزهزارهای تندابی یا نمناک موسمی نیمهگرمسیری یا گرمسیری بخشی از شمال ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۵ تا ۶ سانتیمتر، دُم تا ۲ برابر این اندازه
نگاره: Scott Macor
نام: اژدهای بیگوش ایری Eyrean earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis tetraporophora
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، گرمدشتهای خشک، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای، سبزهزارهای معتدل، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، دریاچههای آب شیرین موسمی و دورهای، بیابانهای داغ، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها و کلانکشتزارهای سرزمین شمالی و ایالتهای استرالیای جنوبی، کوئینزلند و نیو ساوت ولز در شرق کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷/۴ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Stephen Mahony
نام: اژدهای بیگوش روما Roma earless dragon
نام علمی: Tympanocryptis wilsoni
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و زمینهای کشتپذیر بخشی از جنوب ایالت کوئینزلند کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۵/۳ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Stephen Zozaya
زیرخانوادهی اژدهاچههای جنوب شرق Draconinae
سردهی اژدهاهای شاخدار کوهی Acanthosaura
نام: مارمولک درختی شاخدار شبهجزیرهای Peninsular horned tree lizard
نام علمی: Acanthosaura armata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور سنگاپور، جنوب تایلند، مالزی در شبهجزیرهی مالزی، جزیرهی سوماترای اندونزی و جزیرهی هاینان کشور چین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸ تا ۱۶ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: -
نام: مارمولک خاردار هندوچینی Indo-Chinese spiny lizard
نام علمی: Acanthosaura capra
پایندگی: گونهی در نزدیکی هشدار (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شرق کشور کامبوج و جنوب کشور ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۲ سانتیمتر برای نرها و ۱۳ سانتیمتر برای مادهها، دُم به درازای ۱۸ سانتیمتر برای نرها و ۱۹ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: Kenneth Chin Yu An
نام: اژدهای درختی کارداموم Cardamom tree dragon
نام علمی: Acanthosaura cardamomensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شرق کشور تایلند، غرب کامبوج و جنوب ویتنام در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳/۳ سانتیمتر برای نرها و ۱۴/۹ سانتیمتر برای مادهها، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Tontantravel
نام: مارمولک درختی شاخدار ماسکدار Masked horned tree lizard
نام علمی: Acanthosaura crucigera
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای میانمار و تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۲۵ سانتیمتر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Chris Hay
نام: پشتگردن خاردار قهوهای Brown pricklenape
نام علمی: Acanthosaura lepidogaster
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای تایلند، ویتنام، میانمار، لائوس و جنوب چین در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۱۷ تا ۲۱ سانتیمتر، دُم یک دوم درازای بدن
نگاره: Angus McNab
نام: آگامای درختی شاخدار پوکت Phuket horned tree agamid
نام علمی: Acanthosaura phuketensis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری استان پوکت در جنوب غربی کشور تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۲ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Rob Valentic
نام: مارمولک درختی شاخدار تیتیوانگسا Titiwangsa horned tree lizard
نام علمی: Acanthosaura titiwangsaensis
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری در کوهستان تیتیوانگسا در غرب ایالت پاهانگ کشور مالزی در شبهجزیرهی مالزی در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۱ تا ۱۲ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
سردهی آگاماهای بیگوش Aphaniotis
نام: آگامای بیگوش شبهجزیرهای Peninsular earless agama
نام علمی: Aphaniotis fusca
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری و باغهای روستایی کشورهای مالزی، اندونزی، سنگاپور و جنوب تایلند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۷ سانتیمتر، دُم دو تا سه برابر این اندازه
نگاره: Steven Wong
نام: آگامای بیگوش آراسته Ornate earless agama
نام علمی: Aphaniotis ornata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای برونئی، مالزی و اندونزی در جزیرهی بورنئو در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۵/۷ سانتیمتر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Scott Macor
سردهی مارمولکهای کاکلدار Bronchocela
نام: مارمولک کاکلسبز Green crested lizard
نام علمی: Bronchocela cristatella
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای باتلاقی نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کرانههای شنی، کلانکشتزارها، باغهای روستایی، منطقههای شهری و جنگلهای پیشین بهسختی ویران شدهی نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشورهای مالزی، اندونزی، سنگاپور، تایلند، میانمار و گروهجزیرهی نیکوبار وابسته به کشور هند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳ سانتیمتر، دُم به درازای ۴۴ سانتیمتر
نگاره: -
نام: مارمولک جنگلی یالدار Maned forest lizard
نام علمی: Bronchocela jubata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای دشت نمناک و کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، کلانکشتزارها و باغهای روستایی کشور اندونزی و گروهجزیرههای آندامان و نیکوبار وابسته به کشور هند در جنوب شرقی قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۸ تا ۱۳/۵ سانتیمتر، دُم ۳۵ سانتیمتر
نگاره: Fernando Iglesias
سردهی Cophotis
نام: آگامای ناشنوای سیلان Ceylon deaf agama
نام علمی: Cophotis ceylanica
پایندگی: گونهی در دسترس آسیب (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و کلانکشتزارهای کشور جزیرهای سریلانکا در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۶ سانتیمتر، دُم تا دو برابر این اندازه
نگاره: Methosphang Methosphang
نام: آگامای دومبارا Dumbara agama
نام علمی: Cophotis dumbara
پایندگی: گونهی رو به نابودی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری کشور جزیرهای سریلانکا در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۶ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Sanjaya Kanishka
گونههای خانوادهی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین