خانواده‌ی مارمولکان اژدها Agamidae، خانواده‌ای از زیرراسته‌ی ایگوآناسانیان، از راسته‌ی پولک‌داران و از رده‌ی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش دوم خانواده‌ی مارمولکان اژدها می‌پردازد با ۲۷ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا می‌شویم.

دنباله‌ی زیرخانواده‌ی اژدهامارمولکیان Agaminae
سرده‌ی آگاماهای پشت‌برآمده Acanthocercus

نام: آگامای صخره‌ای مارسابیت Marsabit rock agama
نام علمی: Agama wachirai
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) در کشور کنیا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۸/۷ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۴/۹ سانتی‌متر
نگاره: Washington Wachira

نام: آگامای صخره‌ای اندرسون Anderson's rock agama
نام علمی: Acanthocercus adramitanus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) در کشور یمن، جنوب غربی عربستان و جنوب غربی عمان در شبه‌جزیره‌ی عربستان در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۵ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Ateah Alfakih

نام: آگامای صخره‌ای اریتره‌ای Eritrean rock agama
نام علمی: Acanthocercus annectans
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، گرم‌دشت‌های خشک، رودها و جویبارهای موسمی، دوره‌ای و نامنظم، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و باغ‌های روستایی کشورهای جیبوتی، اریتره، اتیوپی، کنیا و سومالی در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: -
نگاره: Tomas Mazuch

نام: آگامای گردن‌سیاه Black-necked agama
نام علمی: Acanthocercus atricollis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های خشک، کلان‌کشتزارها و باغ‌های روستایی کشورهای بوتسوانا، اسواتینی، مالاوی، موزامبیک، آفریقای جنوبی و زیمبابوه در جنوب شرقی قاره‌ی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۷/۱ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Bernard DUPONT

نام: آگامای پشت‌برآمده‌ی شکم‌آبی Blue-bellied ridgeback agama
نام علمی: Acanthocercus cyanogaster
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های خشک و سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری مرکز کشور اریتره و شمال مرکز و مرکز کشور اتیوپی در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۶/۷ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Arnaud Delberghe

نام: آگامای درختی سر آبی Blue-headed tree agama
نام علمی: Acanthocercus gregorii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های خشک و سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای بوروندی، اتیوپی، کنیا موزامبیک، رواندا و تانزانیا در شرق قاره‌ی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۳/۸ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Frank Deschandol

نام: -
نام علمی: Acanthocercus margaritae
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرم‌دشت‌های خشک، درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری کشورهای نامیبیا و آنگولا در جنوب غربی قاره‌ی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲/۹ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Pedro Martins

سرده‌ی Bufoniceps

نام: مارمولک سردراز لانگ‌والا Laungwala long-headed lizard
نام علمی: Bufoniceps laungwalaensis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های داغ غرب ایالت راجستان در شمال غربی کشور هند در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۹ سانتی‌متر، دُم کوتاه و کمتر از دو سوم این اندازه
نگاره: -

سرده‌ی مارمولک‌های جزیره‌ی شاخاب Coryphophylax

نام: مارمولک جنگلی تاج‌کوتاه جزیره‌ی شاخاب Short-crested bay island forest lizard
نام علمی: Coryphophylax subcristatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های دشت نمناک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، کلان‌کشتزارها و باغ‌های روستایی گروه‌جزیره‌ی آندامان و گروه‌جزیره‌ی نیکوبار وابسته به کشور هند در جنوب شرقی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۱/۲ سانتی‌متر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: -

سرده‌ی آگاماهای سروزغی Phrynocephalus

نام: آگامای سروزغی عربی Arabian Toad-headed Agama
نام علمی: Phrynocephalus arabicus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ کشورهای عربستان، امارات، قطر، بحرین، شمال یمن، شمال عمان، کویت، جنوب عراق و جنوب غربی ایران در جنوب غربی قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ سانتی‌متر، دُم ۱/۲ برابر این اندازه
نگاره: Matubula

نام: آگامای سروزغی یارکند Yarkand Toad-headed Agama
نام علمی: Phrynocephalus axillaris
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های معتدل و سرد استان گانسو و منطقه‌ی خودگردان سین‌کیانگ در غرب کشور چین در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۳ سانتی‌متر، دُم ۱/۲ برابر این اندازه
نگاره: ZY Yao

نام: آگامای سروزغی خال‌دار Spotted toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus guttatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های معتدل و سرد شرق و غرب کشور قزاقستان، جنوب غربی ازبکستان و غرب ترکمنستان در آسیای میانه و جنوب غربی کشور روسیه در جنوب شرقی قاره‌ی اروپا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ سانتی‌متر، دُم به درازای ۸/۲ سانتی‌متر
نگاره: Vladimír Motyčka

نام: آگامای سروزغی آفتاب‌پرست Sunwatcher toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus helioscopus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های معتدل و سرد کشورهای قزاقستان، ازبکستان، ترکمنستان، شمال شرقی ایران، غرب مغولستان و منطقه‌ی خودگردان سین‌کیانگ چین در آسیای میانه و جنوب غربی کشور روسیه در جنوب شرقی قاره‌ی اروپا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶ تا ۷ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Ron Knight

نام: آگامای سروزغی لیختن‌اشتاین Lichtenstein's toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus interscapularis
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های معتدل کشورهای ازبکستان، ترکمنستان، جنوب قزاقستان، شمال افغانستان و شمال شرقی ایران در آسیای میانه (بیشتر بیابان‌های قره‌قوم و قزل‌قوم)
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۴/۲ سانتی‌متر برای نرها و ۳/۷ سانتی‌متر برای ماده‌ها، دُم به درازای ۶ سانتی‌متر
نگاره: Solovyeva Evgeniya

نام: آگامای سروزغی دم‌سیاه ‌Blacktail toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus maculatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، بیابان‌های داغ، کرانه‌های گلی و پهنه‌های گلی میان‌کشندی و تلماسه‌های شنی کرانه‌ای شرق کشور ایران، جنوب غربی افغانستان و شمال غربی پاکستان در قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۱ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Salman Baloch

نام: آگامای سروزغی تورانی Secret toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus mystaceus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های معتدل و سرد کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، شمال افغانستان، شمال شرقی ایران و منطقه‌ی خودگردان سین‌کیانگ چین در آسیای میانه و جنوب غربی کشور روسیه در جنوب شرقی قاره‌ی اروپا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۲/۲ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Oleg Nabrovenkov
(آشنایی بیشتر با آگامای سروزغی تورانی)

نام: آگامای سروزغی راه‌راه Striped toad agama
نام علمی: Phrynocephalus ornatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های داغ و معتدل غرب کشورهای افغانستان و پاکستان در جنوب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۴/۷ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Mrehssani

نام: آگامای سروزغی ایرانی Persian toad-headed agama
نام علمی: Phrynocephalus persicus
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ غرب مرکز کشور ایران در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۹ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Eduard Galoyan

نام: آگامای سروزغی تزاروسکی Tsarewsky's toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus przewalskii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای معتدل، بیابان‌های معتدل و کلان‌کشتزارهای استان‌های گانسو و شاآنشی و منطقه‌های خودگردان نینگ‌شیا و مغولستان داخلی در شمال کشور چین در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹ سانتی‌متر، دُم ۱ تا ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Jose Ramos

نام: -
نام علمی: Phrynocephalus raddei
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های معتدل جنوب شرقی کشور ازبکستان، جنوب ترکمنستان، جنوب غربی تاجیکستان، شمال افغانستان و شمال شرقی ایران در آسیای میانه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۸ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: -

نام: آگامای سروزغی خاکستری Gray toadhead agama
نام علمی: Phrynocephalus scutellatus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری و بیابان‌های داغ کشورهای ایران، افغانستان و پاکستان در قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۶ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Frank Deschandol

نام: آگامای سروزغی بوته‌ای Strauch's Toadhead Agama
نام علمی: Phrynocephalus strauchi
پایندگی: گونه‌ی آسیب‌پذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های معتدل بخش‌هایی از کشورهای تاجیکستان، قرقیزستان و ازبکستان در آسیای میانه
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ برابر این اندازه
نگاره: Tomegatherion

نام: آگامای سروزغی تئوبالد Theobald's toad-headed agama
نام علمی: Phrynocephalus theobaldi
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های معتدل کشور نپال، ایالت کشمیر کشور هند و منطقه‌های خودگردان سین‌کیانگ و تبت در کشور چین در قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۵/۷ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه 
نگاره: DrAmjad Hussain

نام: آگامای سروزغی تووایی Tuvan toad-headed agama
نام علمی: Phrynocephalus versicolor
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگل‌های معتدل، درختچه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های معتدل و سرد کشور مغولستان، استان گانسو و منطقه‌های خودگردان سین‌کیانگ، نینگ‌شیا و مغولستان درونی در کشور چین و جنوب شرقی جمهوری تووا وابسته به کشور روسیه در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۶/۷ سانتی‌متر، دُم کم‌وبیش همین اندازه
نگاره: Otgonbayar Tsend

نام: آگامای سروزغی چینگ‌های Qinghai toad-headed agama
نام علمی: Phrynocephalus vlangalii
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای معتدل، سبزه‌زارهای معتدل و بیابان‌های معتدل استان‌های سی‌چوان، چینگ‌های و گانسو و منطقه‌ی خودگردان سین‌کیانگ در مرکز کشور چین در شرق قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۷/۷ سانتی‌متر، دُم کمی بیش از این اندازه
نگاره: Qin_Huang

سرده‌ی آگاماهای بیابانی آفرو-عربی Pseudotrapelus

نام: -
نام علمی: Pseudotrapelus jensvindumi
پایندگی: گونه‌ی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابان‌های داغ کشورهای عمان و امارات در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۹/۲ سانتی‌متر، دُم به درازای ۱۲/۱ سانتی‌متر
نگاره: Anders Zimny

نام: آگامای سینا Sinai agama
نام علمی: Pseudotrapelus sinaitus
پایندگی: گونه‌ی با کم‌ترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایه‌ی سیاهه‌ی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، سبزه‌زارهای خشک نیمه‌گرمسیری یا گرمسیری، منطقه‌های صخره‌ای (پرتگاه‌های درون‌بومی و قله‌های کوهستانی) و بیابان‌های داغ کشورهای سوریه، اردن، اسرائیل، فلسطین، شمال عربستان و شبه‌جزیره‌ی سینا در شمال شرقی مصر در غرب قاره‌ی آسیا
اندازه: پوزه تا پایه‌ی دُم به درازای ۱۰ سانتی‌متر، دُم ۱/۵ تا ۲ برابر این اندازه
نگاره: Sabah Ibrahim

گونه‌های خانواده‌ی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)

بن‌مایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین