خانوادهی مارمولکان اژدها Agamidae، خانوادهای از زیرراستهی مارمولکسانیان، از راستهی پولکداران و از ردهی خزندگان هستند. در این نوشته که به بخش سوم خانوادهی مارمولکان اژدها میپردازد با ۲۸ گونه (از ۲۶۰ گونه) آشنا میشویم.
دنبالهی زیرخانوادهی اژدهامارمولکیان Agaminae
سردهی آگاماهای سنگی آسیایی Laudakia
نام: آگامای سنگی قبرس Cyprus rock agama
نام علمی: Laudakia cypriaca
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای، سبزهزارهای معتدل، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، کلانکشتزارها، باغهای روستایی و منطقههای شهری کشور جزیرهای قبرس در شرق دریای مدیترانه در جنوب شرقی قارهی اروپا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۷ سانتیمتر
نگاره: Vojtech Waldhauser
نام: آگامای سنگی سیاه Black rock agama
نام علمی: Laudakia melanura
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و بیابانهای داغ کشور پاکستان، شمال هند، جنوب شرقی افغانستان و جنوب شرقی ایران در جنوب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳/۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۲۸/۵ سانتیمتر
نگاره: Mohammad Amin Ghaffari
نام: آگامای سنگی پولکدرشت Large-scaled Rock Agama
نام علمی: Laudakia nupta
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و باغهای روستایی کشورهای عراق، ایران، افغانستان و پاکستان در قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۶/۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۳۴/۱ سانتیمتر
نگاره: Matthieu Berroneau
نام: آگامای سنگی آنان Anan's rock agama
نام علمی: Laudakia sacra
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها) و منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) در منطقهی خودگردان تبت در جنوب غربی کشور چین در شرق قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۲ تا ۱۵ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۸ تا ۲۴ سانتیمتر
نگاره: Kai Wang
نام: آگامای ستارهدار Starred agama
نام علمی: Laudakia stellio
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای، سبزهزارهای معتدل، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، کلانکشتزارها و باغهای روستایی کشورهای یونان، ترکیه، لبنان، اردن و سوریه در جنوب شرقی قارهی اروپا و غرب قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۷ سانتیمتر
نگاره: Charles J. Sharp
نام: آگامای سنگی کشمیر Kashmir rock agama
نام علمی: Laudakia tuberculata
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای بلندیهای نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، زمینهای کشتپذیر، باغهای روستایی و منطقههای شهری شرق کشور نپال، شمال پاکستان، شمال هند، شرق افغانستان و جنوب غربی چین در قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Patrick Randall
سردهی آگاماهای صخرهای آسیایی Paralaudakia
نام: آگامای قفقازی Caucasian agama
نام علمی: Paralaudakia caucasia
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل، درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی)، بیابانهای داغ و باغهای روستایی کشورهای گرجستان، ارمنستان، آذربایجان، جمهوری داغستان روسیه، شرق ترکیه، شمال شرقی عراق، شمال ایران، ترکمنستان، تاجیکستان، افغانستان و پاکستان در قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۵/۳ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۹ سانتیمتر
نگاره: Justinllee
نام: آگامای هیمالیایی Himalayan agama
نام علمی: Paralaudakia himalayana
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای کوهستانی نمناک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و باغهای روستایی شرق کشور ازبکستان، جنوب شرقی ترکمنستان، غرب قرقیزستان، غرب تاجیکستان، شمال شرقی افغانستان، شمال پاکستان، شمال هند، نپال و منطقهی خودگردان سینکیانگ در شمال غربی چین در قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: MUDr Eva Meluzínová
نام: آگامای سنگی ترکستان Turkestan rock agama
نام علمی: Paralaudakia lehmanni
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای معتدل، منطقههای صخرهای (پرتگاههای درونبومی و قلههای کوهستانی) و باغهای روستایی شرق کشور ازبکستان، شمال شرقی ترکمنستان، تاجیکستان، قرقیزستان و شمال افغانستان در آسیای میانه
اندازه: وزن ۱۲۸ گرم برای نرها و ۱۱۸ گرم برای مادهها، بدن به درازای ۱۵ سانتیمتر برای نرها و ۱۴ سانتیمتر برای مادهها
نگاره: -
نام: آگامای سنگی مغولی Mongolian rock agama
نام علمی: Paralaudakia stoliczkana
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، درختچهزارهای معتدل و بیابانهای معتدل و سرد منطقهی خودگردان سینکیانگ و استان گانسو در کشور چین، غرب مغولستان و قرقیزستان در قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Otgonbayar Tsend
سردهی Trapelus
نام: آگامای زمینی برلیان (آگامای سبزدشت یا چابک) Brilliant ground agama
نام علمی: Trapelus agilis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، بیابانهای داغ و معتدل و زمینهای کشتپذیر کشورهای ایران، پاکستان، افغانستان، شمال غربی هند و جنوب غربی چین در قارهی آسیا
اندازه: -
نگاره: Matthieu Berroneau
نام: آگامای بومه Bohme's agama
نام علمی: Trapelus boehmei
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابانهای داغ کشورهای الجزایر، مراکش، صحرای غربی، موریتانی، مالی و نیجر در شمال غربی قارهی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۰ تا ۱۱/۵ سانتیمتر، دُم کمی بیش از این اندازه
نگاره: Alberto Sanchez Vialas
نام: آگامای خالزرد Yellow-spotted agama
نام علمی: Trapelus flavimaculatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و بیابانهای داغ کشورهای عربستان، امارات، عمان و یمن در غرب قارهی آسیا
اندازه: بدن به درازای ۳۰ سانتیمتر
نگاره: Mike Barth
نام: آگامای بیابانی Desert agama
نام علمی: Trapelus mutabilis
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، چشمهها و واحههای آب شیرین، بیابانهای داغ و زمینهای کشتپذیر کشورهای اردن و اسرائیل در غرب قارهی آسیا و کشورهای مصر، جیبوتی، لیبی، الجزایر، تونس، چاد، نیجر و سودان در شمال قارهی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۷ تا ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Roberto Sindaco
نام: أگامای سبزدشت Steppe agama
نام علمی: Trapelus sanguinolentus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، بیابانهای داغ و معتدل، زمینهای کشتپذیر، چراگاهها، باغهای روستایی و منطقههای شهری کشورهای قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ازبکستان، ترکمنستان، شمال شرقی ایران، شمال غربی افغانستان، منطقهی خودگردان سینکیانگ چین و بخشهایی از منطقهی قفقاز روسیه در قارهی آسیا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۲ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Oleg Nabrovenkov
نام: آگامای سوینیی Savigny's agama
نام علمی: Trapelus savignii
پایندگی: گونهی آسیبپذیر (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و بیابانهای داغ کشورهای اسرائیل و فلسطین در غرب قارهی آسیا و شمال شرقی کشور مصر در شمال شرقی قارهی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۲۵ سانتیمتر، دُم کموبیش همین اندازه
نگاره: Gabri Mtnez
سردهی آگاماهای دُمسپری Xenagama
نام: آگامای شگفت وایلانت Vaillant's strange agama
نام علمی: Xenagama batillifera
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک و سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال غربی کشور سومالی در شرق قارهی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۹ سانتیمتر
نگاره: Tomas Mazuch
نام: آگامای دمسپری کوتوله Dwarf shield-tailed agama
نام علمی: Xenagama taylori
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: گرمدشتهای خشک شمال غربی کشور سومالی و شرق کشور اتیوپی در شرق قارهی آفریقا
اندازه: بدن به درازای ۱۰ سانتیمتر
نگاره: Bill
نام: آگامای ویلم Wilms' agama
نام علمی: Xenagama wilmsi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و چراگاههای شمال غربی کشور سومالی و شرق کشور اتیوپی در شرق قارهی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۹/۶ سانتیمتر، دُم به درازای ۵/۳ سانتیمتر
نگاره: Tomas Mazuch
نام: آگامای پشتبرآمدهی اتیوپیایی Ethiopian ridgeback agama
نام علمی: Xenagama zonura
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و سبزهزارهای بلندیهای نیمهگرمسیری یا گرمسیری بخشهایی از کشور اتیوپی در شرق قارهی آفریقا
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸/۴ سانتیمتر، دُم کموبیش یک دوم همین اندازه
نگاره: Tomas Mazuch
زیرخانوادهی اژدهاچههای استرالیایی Amphibolurinae
سردهی اژدهاهای دُمتازیانهای Amphibolurus
نام: اژدهای برن Burn's dragon
نام علمی: Amphibolurus burnsi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل و جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال ایالت نیو ساوت ولز و جنوب ایالت کوئینزلند در شرق کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۳/۵ سانتیمتر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Bruce King
نام: دمتازیانهای مرکزی Centralian lashtail
نام علمی: Amphibolurus centralis
پایندگی: گونهی بررسی نشده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: بیابانهای جنوب سرزمین شمالی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۸ تا ۱۳ سانتیمتر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Ryan Francis
نام: جکی دراگون Jacky dragon
نام علمی: Amphibolurus muricatus
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، درختچهزارهای معتدل و درختچهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری جنوب شرقی کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۳۰ گرم، بدن به درازای ۲۳ سانتیمتر، دُم دو سوم درازای بدن
نگاره: Wes Read
نام: دمتازیانهای خلنگزار مالی Mallee Heath lashtail
نام علمی: Amphibolurus norrisi
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: درختچهزارهای معتدل و درختچهزارهای دارای پوشش گیاهی بوتهای مدیترانهای جنوب ایالتهای ویکتوریا، استرالیای جنوبی و استرالیای غربی در جنوب کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۱/۵ سانتیمتر، دُم دو برابر این اندازه
نگاره: Wes Read
سردهی اژدهاهای دُمحلقهای Chelosania
نام: اژدهای آفتابپرست Chameleon dragon
نام علمی: Chelosania brunnea
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای معتدل، جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری و گرمدشتهای خشک شمال غربی ایالت کوئینزلند، شمال سرزمین شمالی و شمال شرقی ایالت استرالیای غربی در شمال کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: پوزه تا پایهی دُم به درازای ۱۲ سانتیمتر، دُم به درازای ۱۸ سانتیمتر
نگاره: Jordan Mulder
سردهی Chlamydosaurus
نام: مارمولک پردهدار Frilled lizard
نام علمی: Chlamydosaurus kingii
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: جنگلهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری، گرمدشتهای نمناک، باغهای روستایی و منطقههای شهری شمال و شرق ایالت کوئینزلند، شمال سرزمین شمالی و شمال شرقی ایالت استرالیای غربی در شمال کشور استرالیا و جنوب کشورهای پاپوآ گینهی نو و اندونزی در جنوب جزیرهی گینهی نو در قارهی اقیانوسیه
اندازه: وزن ۸۷۰ گرم برای نرها و ۴۰۰ گرم برای مادهها، پوزه تا پایهی دُم به درازای ۲۹ سانتیمتر برای نرها و ۲۳/۵ سانتیمتر برای مادهها، دُم دو برابر این اندازه (سرتاسر بدن مارمولک پردهدار ۸۵ تا ۹۵ سانتیمتر است.)
نگاره: Jesse Campbell
(آشنایی بیشتر با مارمولک پردهدار)
سردهی Cryptagama
نام: اژدهای شنی Gravel dragon
نام علمی: Cryptagama aurita
پایندگی: گونهی دارای کمبود داده (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: سبزهزارهای خشک نیمهگرمسیری یا گرمسیری شمال شرقی ایالت استرالیای غربی و شمال غربی سرزمین شمالی در شمال کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: بدن به درازای ۷/۴ سانتیمتر
نگاره: Stephen Mahony
سردهی Gowidon
نام: دمتازیانهای پوزهدراز Long-snouted lashtail
نام علمی: Gowidon longirostris
پایندگی: گونهی با کمترین نگرانی (EX - EW - CR - EN - VU - NT - LC - DD - NE) (بر پایهی سیاههی سرخ IUCN)
زیستگاه: رودها و جویبارهای همیشگی (دربرگیرندهی آبشارها)، رودها و جویبارهای موسمی، دورهای و نامنظم، بیابانهای داغ و ریشههای زیرآبی مانگرو در ایالت استرالیای غربی، جنوب سرزمین شمالی، جنوب غربی ایالت کوئینزلند و شمال غربی ایالت استرالیای جنوبی در غرب کشور استرالیا در قارهی اقیانوسیه
اندازه: -
نگاره: Jules Farquhar
گونههای خانوادهی مارمولکان اژدها (بخش نخست) - (بخش دوم) - (بخش سوم) - (بخش چهارم) - (بخش پنجم) - (بخش ششم) - (بخش هفتم) - (بخش هشتم) - (بخش نهم)
بنمایگان: wikipedia - animaldiversity
گردآوری: فرتورچین